Mikołaj Gogol

Z Wikipedii

Mikołaj Wasiljewicz Gogol

Nikołaj Wasiljewicz Gogol (ros. Николай Васильевич Гоголь, ukr. Микола Васильович Гоголь), ur. 31 marca (inne źródła mówią o 1 kwietnia) 1809 r. - zm. 4 marca 1852 r.

Spis treści

1 Życiorys
2 Opery wg Gogola
3 Linki zewnętrzne
4 Zobacz też

[edytuj] Życiorys

Z pochodzenia był Ukraińcem. Urodził się w Soroczyńcach Wielkich na Ukrainie w rodzinie ziemiańskiej Hoholów-Janowskich. Kształcił się w Połtawie, następnie w Nieżynie. W roku 1828 zamieszkał w Petersburgu, gdzie w latach 1829-1831 pracował jako urzędnik, próbował też swych sił jako aktor. W 1831 roku poznał Aleksandra Puszkina, który wspierał jego działalność pisarską i został jego przyjacielem. W roku 1834 Gogol zaczął wykładać historię na uniwersytecie w Petersburgu. W latach 1836-1841 przebywał za granicą, m.in. w Paryżu oraz w Rzymie, w tym okresie powstało jego główne dzieło - powieść Martwe dusze. Ukazały się one drukiem w maju 1842 roku - była to w zamierzeniach autora jedynie pierwsza część ogromnej epopei o Rosji, pomyślanej na wzór "Boskiej komedii" Dantego. Pomysł ten nigdy nie został zrealizowany. Ostateczny kształt otrzymał tylko tom pierwszy - gogolowskie "piekło". Z mistrzowskim kunsztem i demaskatorską pasją rysuje tam odpychający wizerunek rosyjskiego społeczeństwa i rosyjskiego ustroju - świat upośledzonych moralnie, bezdusznych ludzkich manekinów, Rosję ludzi martwych. "Martwe dusze" wywołały ogromne poruszenie. Mnożyły się ataki i napaści na Gogola, ciężkie oskarżenia o szkalowanie , a nawet zdradę własnego narodu.

Rozterka, a potem i depresja duchowa, wzrost religijności i potęgujące się poczucie winy wobec własnego narodu, zachwiały równowagę psychiczną pisarza i skłoniły go do gwałtownej rewizji własnego dorobku.

Nowe poglądy usiłował wyrazić w drugim tomie "Martwych dusz", jednak zauważył, że w ten sposób popada w konflikt z prawdą życiową i artystyczną. Trzykrotnie - w 1843, 1845 i 1852 roku - palił napisane już rozdziały. Zachowały się jedynie ich niewielkie fragmenty.

"Martwe dusze" były ostatnim jego wielkim dziełem. Napisał je mając zaledwie 32 lata.

Najbardziej znanymi dziełami Gogola - obok Martwych dusz - są komedie obyczajowe Ożenek (1835) i Rewizor (1836) oraz opowiadania Nos! (1836) i Szynel (znany też jako Płaszcz, 1842). Większość jego utworów ma charakter ostrej satyry społecznej. Zmarł (jakoby) pochowany żywcem w stanie śpiączki 4 marca 1852 r. Po odkopaniu jego grobu znaleziono ciało skulone jakby w śmiertelnym skurczu.

[edytuj] Opery wg Gogola

Noc wigilijna
- Piotr Czajkowski Kowal Wakuła - premiera Petersburg 1876; 2. wersja – Pantofelki - premiera Moskwa 1887
- Mykoła Łysenko, premiera Charków 1883
- Nikołaj Rimski-Korsakow, premiera St. Petersburg 1895

Taras Bulba
- Mikoła Łysenko, premiera Kijów 1903
- Marcel Samuel-Rousseaus Tarass Boulba, premiera Paryż 1919
- Ernst Richter w oparciu o powieść Johannesa Kempfe wg Gogola; partytura wyd. 1930

Ożenek
- Modest Musorgski (1868; I akt), Nikołaj Czeriepnin (1930; II akt, instrumentacja całości); premiera Essen 1937
- Bohuslav Martinu (1952), premiera Nowy Jork 1953

Noc majowa
- Nikołaj Rimski-Korsakow, premiera St. Petersburg 1880
- Mikoła Łysenko Topielica, premiera Charków 1885

Jarmark w Soroczyńcach
- Modest Musorgski Jarmark soroczyński (1874-80 niedok.); dokończenie m.in. C. Cui, premiera Moskwa 1913; nowe opracowanie N. Czeriepnin, premiera Monte Carlo 1923