Mikalojus Konstantinas Čiurlionis
Z Wikipedii
Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (pol. Mikołaj Konstanty Čiurlionis, ur. 22 września 1875 w Oranach, zm. 10 kwietnia 1911 w Pustelniku koło Warszawy) - litewski kompozytor, malarz i grafik. Najwybitniejsza[potrzebne źródło] postać w kulturze litewskiej przełomu XIX i XX wieku.
Spis treści |
[edytuj] Życie
Urodził się w rodzinie organisty.W latach 1889-1893 uczył się w szkole orkiestrowej, grając w nadwornej kapeli księcia ks. M. Ogińskiego. Dzięki jego pomocy finansowej kształcił się w Warszawie w tamtejszym Instytucie Muzycznym (1894-1899), m.in. u Antoniego Sygietyńskiego i Zygmunta Noskowskiego. W latach 1901-1902 kontynuował studia w konserwatorium w Lipsku w klasie Karla Reinecke. W 1902 wrócił do Warszawy i podjął naukę w Klasie Rysunkowej; a w 1904-1906 - studia w Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem m.in. Ferdynanda Ruszczyca i Konrada Krzyżanowskiego. Zaprzyjaźnił się wtedy z Eugeniuszem Morawskim, podobnie jak on - kompozytorem i malarzem. W tych latach Čiurlionis kierował chórem warszawskiego Towarzystwa Litewskiego Wzajemnej Pomocy.
W 1907 wyjechał do Wilna. Włączył się w działalność Litewskiego Towarzystwa Artystycznego, zakładając w nim sekcję muzyczną. Zorganizował II Wystawę malarstwa litewskiego oraz I Konkurs Kompozytorów Litewskich. Rozpoczął naukę języka litewskiego.
W 1908 roku wyjechał do Petersburga, gdzie nawiązał kontakt z grupą malarską "Mir Isskustwa". Ożenił się z litewską poetką Sofią Kymantaite. Wtedy też ujawniła się jego choroba umysłowa. Zmarł w podwarszawskim sanatorium „Czerwony Dwór".
[edytuj] Twórczość
[edytuj] Malarstwo
Jak dotąd największe uznanie zdobyło malarstwo Čiurlionisa. Jest on przedstawicielem symbolizmu, a zarazem jednym z prekursorów abstrakcjonizmu.
Jako grafik tworzył fluoroforty, plakaty, ilustracje do książek. Od około 1905 tworzył na wpół abstrakcyjne obrazy malowane techniką tempery o muzycznych tytułach (np. dyptyk Preludium i Fuga - około 1907-1908). Namalował ok. 300 obrazów, z których wiele wystawionych jest muzeum Čiurlionisa w Kownie. Ulegał wpływom Arnolda Böcklina, A.V. Beardsleya i swego nauczyciela Ferdynanda Ruszczyca. W abstrakcyjnych układach kompozycji zawierał impresje muzyczne. Trzyczęściowe prace malowane temperą układał w cykle niejednokrotnie wzorowane na cyklach muzycznych. Są więc:
- cykle sonat: Sonata Węża, Sonata morza, Sonata piramid, Sonata słońca, Sonata wiosenna, Sonata letnia, Sonata jesienna
- dyptyki Peludia i fugi
- Symfonia żałobna
i in.
Uważał, że: „nie ma granic pomiędzy sztukami. Muzyka łączy poezję i malarstwo, ma swoją architektonikę. Malarstwo może posiadać także takąż architektonikę jak muzyka i w farbach wyrażać dźwięki”[1].
Jego malarstwo wywarło duży wpływ na współczesną sztukę Litwy.
[edytuj] Galeria obrazów
[edytuj] Stworzenie świata (1906-07)
 I |
 II |
 III |
 IV |
 V |
 VI |
 VII |
 VIII |
 IX |
 X |
 XI |
 XII |
 XIII |
[edytuj] Sonata wiosenna (1907)
 Allegro |
 Andante |
 Scherzo |
 Finale |
[edytuj] Sonata letnia (1908)
 Allegro |
 Andante |
 Scherzo |
 Finale |
[edytuj] Sonata słoneczna (1907)
 Allegro |
 Andante |
 Scherzo |
 Finale |
[edytuj] Sonata morza (1908)
 Allegro |
 Andante |
 Finale |
[edytuj] Sonata piramid (1908)
 Allegro |
 Scherzo |
[edytuj] Sonata gwiazd (1908)
 Allegro |
 Andante |
 Statek z chmur |
 Przeszłość |
 Krzyże w Žemaitija |
 Preludium Anioł |
[edytuj] Muzyka
Jako kompozytor uważany jest Čiurlionis za pierwszego twórcę artystycznej muzyki litewskiej. Poemat symfoniczny Miške (W lesie) napisany w 1901 roku był pierwszym litewskim utworem na orkiestrę. Muzyka ta nie znalazła sobie jednak wówczas drogi do sal koncertowych. Poemat symfoniczny Morze - utwór będący wręcz modelową ilustracją muzycznego symbolizmu [2] - czekał na pierwsze wykonanie prawie 30 lat.
Jego dorobek obejmujący ok. 300 utworów tworzą przede wszystkim:
- kantata De profundis na chór i orkiestrę (1899)
- poematy symfoniczne W lesie (1901) i Morze (1903-07)
- uwertura symfoniczna Kejstutis (1902)
- około 200 utworów fortepianowych (głównie preludiów)
- utwory organowe
- utwory kameralne
- opracowania pieśni ludowych.
- szkice do opery Jürate, poematu symfonicznego Stworzenie świata
Jako kompozytor był równie nowatorski jak malarz. Rozwinął oryginalny sposób tworzenia melodii uważany za jeden z prototypów serializmu.
Autorem pierwszej monografii Čiurlionisa był Vytautas Landsbergis (wyd. w Leningradzie 1975).
- ↑ B. Weber Čiurlionis, Encyklopedia Muzyczna PWM. Część biograficzna, Kraków 1984, s. 207
- ↑ D. Mirka Idea korespondencji w poemacie symfonicznym Morze, w: W kręgu muzyki litewskiej, Akademia Muzyczna w Krakowie 1997.
