Marszałek szlachty
Z Wikipedii
Marszałek szlachty – jest to instytucja samorządu szlacheckiego sięgająca czasów I Rzeczypospolitej i trwająca jeszcze w czasach zaborów (zabór rosyjski). Marszałków dzielono na gubernialnych i powiatowych.
W przypadku marszałków można mówić o dualizmie funkcji, gdyż jako reprezentanci szlachty byli animatorami życia społecznego tej warstwy, ale także pełniąc funkcję reprezentantów rządu, musieli stać się wyrazicielami poleceń zaborcy.
Oficjalnie wytycznymi działania marszałków były postanowienia sejmów szlacheckich i rozporządzenia rządowe.
W czasach zaboru rosyjskiego prawa i obowiązki marszałków zostały zawarte w Zbiorze praw cesarstwa rosyjskiego z 1842 roku:
Marszałkowie gubernialni zostali postawieni w hierarchii urzędniczej zaraz po gubernatorach cywilnych i mieli w obowiązku przewodniczenie sejmikom gubernialnym, stać na czele deputacji wywodowej szlacheckiej itp.
Marszałkowie powiatowi mieli przewodniczyć sejmikom powiatowym, prowadzić księgi genealogiczne, czuwać nad trybem życia osób stanu szlacheckiego, aby nie odbiegał on od przyjętych norm (w praktyce ograniczało się to wydawania stosownych oświadczeń dla urzędów wojskowych i gubernialnych).
Marszałkowie uczestniczyli także w rozprawach sądowych jeśli ich przedmiotem było niewłaściwe zachowanie urzędnika. Sporządzali spisy ludności, zasiadali w komisjach rządowych np. budowlanej, opieki społecznej, porządku w miastach, rekruckiej i innych. W opiece szlacheckiej rozstrzygali kwestie związane z zarządem dobrami sierocymi i właścicieli zadłużonych oraz wyróżniających się okrucieństwem do poddanych.
W sprawach gospodarczych marszałkowie gubernialni kontrolowali wykonywanie powinności ziemskich i powiatowych oraz zbierali składki od szlachty.
Obaj marszałkowie do swej pracy mieli stosowny aparat wspomagający – kancelarie.
[edytuj] Wykaz marszałków litewskich
Marszałkowie gubernialni wileńscy:
- Ludwik Tyszkiewicz 1797-1801
- Michał Brzostowski 1801-1805
- Gaspar Czyż 1805-1809
- Kazimierz Sulistrowski 1809-1813
- Jan Giedroyć V1813-XII1813
- Teodor Ropp 1814-1817
- Michał Józef Römer1817-1823
- Eustachy Karp 1823-1827
- Kazimierz Walentynowicz 1827-1834
- Józef Górski1830-1840
- Jan Żaba-Marcinkiewicz 1834-1846
- Edward Mostowski 1840-1843
- Tomasz Minejko 1843-1846
- Franc Pusłowski 1846-1855
- Aleksander Domeyko 1855-1878
Marszałkowie gubernialni kowieńscy:
- Józef Staniewicz1842-1846
- Benedykt Tyszkiewicz 1846-1849
- Klety Burba 1849-1852
- Marian Hutten-Czapski 1852-1855
- Adolf Hutten-Czapski 1855-1857
- Józef Dowgird 1857-1861
- Jan Daniłowicz 1861-?
Marszałkowie powiatowi wileńscy:
- Gaspar Czyż 1795-1805
- Antoni Lachnicki 1805-1809
- Jan Giedroyć 1809-1813
- Stefan Giedroyć 1814-1817
- Mikołaj Abramowicz 1817-1819
- Ignacy Baliński 1820-1826
- Stanisław Jasiński 1826-1830
- Stanisław Szumski 1830-1834
- Gaspar Honorowski 1834-1840
- Tomasz Minejko 1840-1843
- Gaspar Honorowski IV 1834-VI 1834
- Jan Ciechanowiecki 1843-1846
- Aleksander Leński 1846-1849
- Rudolf Pisanko 1849-1859
- Jan Tyszkiewicz 1859-1861
- Adam Żagiel 1861-1862
Marszałkowie powiatowi lidzcy:
- Romuald Kostrowicki 1823-1846
- Wawrzyniec Puttkamer 1847-1849
- Józef Moraczewski 1849-1855
- Stefan Butkiewicz 1855-1863
Marszałkowie powiatowi oszmiańscy:
- Adam Przeciszewski 1801-1809
- Jakub Umiastowski 1809-1810
- Ignacy Żaba 1810-1813
- Kazimierz Czechowicz 1814-1817
- Marcin Warzyński 1817-1822
- Ambrozy Jankowski 1826-1830
- Józef Tyszkiewicz 1830-1833
- Władysław Pusłowski II-X 1834
- Józef Sulistrowski 1834-1848
- Kazimierz Umiastowski 1849-1852
- Jan Lubański 1852-1859
- Emil Umiastowski 1859-1861
- Antoni Brochocki 1861-1863
