Mała Synagoga w Płocku

Z Wikipedii


Mała Synagoga w Płocku
synagoga, wygląd współczesny
Data budowy	po 1822
Data zniszczenia	II wojna światowa
Tradycja	ortodoksyjna
Budulec	murowana
Obecnie	w renowacji
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Mała Synagoga w Płocku - synagoga znajdująca się w Płocku przy ulicy Kwiatka 7. Jest obecnie jedyną zachowaną wolno stojącą synagogą w dawnym województwie płockim.

[edytuj] Historia

Synagoga została zbudowana po 1822 roku. Budowa trwała bardzo długo, bo prace przerwał konflikt z biskupem Adamem Michałem Prażmowskim, który uważał, że znajduje się ona zbyt blisko bazyliki katedralnej Najświętszej Marii Panny. Po kilkuletnim konflikcie synagogę ukończono i uroczyście otwarto. Mimo to była w bardzo złym stanie technicznym.

W bocznych pomieszczeniach synagogi, obok sali głównej modlitewnej mieściły się szkoła religijna, siedziba gminy żydowskiej oraz przez pewien czas gminne mieszkanie rabina. W 1839 roku wyglądała tak źle, że gubernator nakazał jej otynkowanie. Stało się to jednak dopiero w 1857 roku. Wtedy budynek uzyskał wygląd, jaki zachował się do dziś. Zmieniło się tylko pokrycie dachu. Dawniej były tam ciężkie dachówki, w czasie I wojny światowej zastąpiła je blacha.

Podczas II wojny światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi. W biurach gminy umieszczono siedzibę Judenratu. Po zakończeniu wojny, 22 lutego 1945 roku w budynku odbyło się pierwsze zebranie Żydów płockich. Na spotkanie przybyły 22 osoby. Wówczas zwrócono się do władz o zalegalizowanie Komitetu Żydowskiego w Płocku, który starał się o przeznaczenie Wielkiej Synagogi na izbę pamięci. Pomysł jednak nie doszedł do skutku.

W 1949 roku komitet przeznaczył synagogę na Spółdzielnię Krawiecko-Dziewiarsko-Pończoszniczą im. Gerszona Dua-Bogena, która znajdowała się w bożnicy do 1994 roku. W 1960 roku, budynek synagogi przejął Skarb Państwa i zmienił nazwę spółdzielni.

W 1997 roku synagogę odzyskała Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, która w 1998 roku sprzedała ją miastu Płocku za 224 tysięce złotych. Zgodnie z umową sprzedaży w obiekcie nie może być innych miejsc kultu, oprócz żydowskiego, garbarni, toalet publicznych, łaźni oraz miejsc związanych z rozrywką. Miasto od tego czasu planowało umieszczenie w synagodze Płockiej Galerii Sztuki oraz małego muzeum poświęconego płockim Żydom. Jednak koncepcję tą odrzucił prezydent miasta Mirosław Milewski, który swą decyzję argumentował tym, że miasta nie stać na zainwestowanie w nową galerię.

W 2004 roku Rada miejska Płocka podjęła decyzję o wystawieniu synagogi na sprzedaż. W 2005 roku zawiązało się stowarzyszenie Synagoga Płocka, które zaproponowało zorganizowanie w zabytkowym obiekcie Muzeum Żydów Mazowieckich. Radni jednak nie zgodzili się na sprzedaż za symboliczny procent wartości. Zdecydowali, że najpierw oddadzą budynek na pięć lat w użyczenie, a sprzedadzą dopiero, gdy bożnica zostanie wyremontowana^[1].

W czerwcu 2006 roku synagoga została przekazana stowarzyszeniu na użytkowanie na dziesięć lat^[1]. Przekazano również istniejącą dokumentację i projekt adaptacji synagogi na Płocką Galerię Sztuki. Były one jednak nieaktualne i należało złożzyć wniosek o wydanie nowych dokumentów. W maju 2007 roku urząd miasta wydał decyzję o warunkach zabudowy dla remontu bożnicy^[2]. W październiku 2007 roku stowarzyszenie otrzymało zaktualizowany projekt budowlany.

Na początku marca 2008 roku rozpoczęto prace porządkowe przy synagodze. 5 marca młodzież z Zespołu Szkół Budowlanych oraz płocka SITA pomogły uporządkować teren wokół budynku, m.in. usuwając zalegający wokół gruz^[3]. 17 marca urząd miasta wydał pozwolenie na budowę.

[edytuj] Architektura

Murowany i orientowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, z trapezową dobudówką od strony południowej w której dawniej znajdował się babiniec. Od zachodniej strony znajduje się wysunięta galeria podparta na słupach.

Strop sali głównej jest na podłużnych podciągach, podpartych dwoma rzędami prostych drewnianych słupów. Wewnątrz na ścianie wschodniej zachowała się drewniana, mauretańska oprawa Aron ha-kodesz.