Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Ten artykuł jest częścią serii Polityka Chińskiej Republiki Ludowej
Prawo
Konstytucja
Ideologie
Mao Zedong: Myśl Mao Zedonga Deng Xiaoping: Teoria Deng Xiaopinga Jiang Zemin: Zasada Trzech Reprezentacji Hu Jintao: Harmonijne Społeczeństwo
Władza wykonawcza
Prezydent ChRL: Hu Jintao Rada Państwa (ChRL): Premier ChRL: Wen Jiabao
Władza ustawodawcza
Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych: Przewodniczący Komitetu Stałego OZPL: Wu Bangguo
Władza sądownicza
Najwyższy Sąd Ludowy Przewodniczący: Xiao Yang Najwyższa Prokuratura Ludowa Prokurator Generalny: Jia Chunwang
Samorząd terytorialny
Podział administracyjny ChRL
Partie polityczne
KPCh Chińskie partie demokratyczne

Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej (chin.upr. 中华人民共和国宪法, pinyin: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó Xiànfǎ) stanowi najwyższe prawo w Chińskiej Republice Ludowej. Obecna wersja została opracowana przez Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych 4 grudnia 1982 roku. Była ona zmieniana 4 razy w latach: 1988, 1993, 1999 i 2004. Trzy poprzednie konstytucje – z lat 1954, 1975 i 1978 zostały kolejno zastąpione przez następne dokumenty.

Konstytucja składa się z pięciu części: preambuła, powszechne zasady, podstawowe prawa i obowiązki obywateli, organy państwowe oraz flaga, godło państwowe i hymn narodowy.

[edytuj] Dokument z 1982 roku

Deng Xiaoping dążył do stworzenia trwałych fundamentów pod rodzimą stabilność i modernizację czego dowodzi dokument z 1982 roku. Nowa państwowa konstytucja zapewnia prawną podstawę wielu zmianom, które miały miejsce w chińskich instytucjach społecznych i ekonomicznych. Zmienia ona również w znaczny sposób strukturę rządu i jego procedury.

Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych dokonało czterech ważnych zmian w konstytucji z 1982 roku. Znaczna część konstytucji ChRL jest wzorowana na konstytucji Związku Radzieckiego z 1936 r., jest jednak kilka istotnych różnic pomiędzy tymi dokumentami. Konstytucja byłego ZSRR dopuszcza na przykład możliwość podziału państwa (secesję), chińska natomiast wyraźnie się temu sprzeciwia. Konstytucja Związku Radzieckiego tworzy formalnie system federacyjny, jednak konstytucja ChRL tworzy państwo jednolite i wielonarodowościowe.

Konstytucja z 1982 roku jest obszernym dokumentem zawierającym 138 artykułów. Część rozdziałów zaczerpnięto bezpośrednio z konstytucji z 1978 rok, jednak wiele zmian których dokonano po roku 1982 było wzorowanych na dokumencie z 1954 r. Nowa konstytucja kładzie dużo mniejszy nacisk na walkę klas, natomiast przywiązuje najwyższą wagę do rozwoju i wdrażania wkładu oraz udziałów nie-partyjnych ugrupowań, które mogą odegrać kluczową rolę w modernizacji państwa .

Artykuł 1 opisuje Chiny jako „państwo socjalistyczne rządzone demokratycznie przez całe społeczeństwo”, co oznacza że system polityczny w Chinach oparty jest na porozumieniu pomiędzy klasami: klasą pracującą, robotnikami i chłopami. Na czele stoi Partia Komunistyczna - awangarda klasy pracującej. Ponadto konstytucja ma bardzo duże znaczenie dla ugrupowań tworzących Chińską Ludową Konsultatywną Radę Polityczną (CLKRP), partie demokratyczne i masowe organizacje. Obecna konstytucja pozbyła się prawie całej retoryki związanej z rewolucją kulturalną, która była zawarta w konstytucji z roku 1978. Pomija ona wszelkie odniesienia do rewolucji kulturalnej i - dzięki dokonanym odkryciom, które rzuciły nowe światło na znane już fakty - przedstawia udział w niej Mao Tse-tunga z uwzględnieniem większych zmian w podejściu do historii. Ponownej oceny tych faktów dokonano w czerwcu 1981 r. podczas Szóstego Plenum XI Komitetu Centralnego, w „Postanowieniu na temat Pewnych Historycznych Faktów dot. Partii od Stworzenia Republiki Ludowej”

Duży nacisk kładziony jest również na prawo socjalistyczne traktowane jako regulator politycznych zachowań. Tak więc, prawa i obowiązki obywateli są rozpisane dużo bardziej szczegółowo niż w roku 1978. W wyniku kontrowersyjnych wydarzeń, które wypełniały lata rewolucji kulturalnej, obecna konstytucja poświęca dużo więcej uwagi przedstawieniu „fundamentalnych praw i obowiązków” niż jej wersja z roku 1954. Np. prawo do głosowania i udziału w wyborach przysługuje każdemu powyżej 18 lat, za wyjątkiem osób prawnie pozbawionych swobód obywatelskich. Konstytucja gwarantuje wolność religii i wyznania, jak również „wolność do nie wierzenia w żadną z religii” (ateizmu). Zapewnia ona również, że instytucje i sprawy religijne nie podlegają żadnemu zewnętrznemu, obcemu wpływowi”. Kolejną istotną różnicą pomiędzy konstytucjami z lat 1978 oraz 1982, jest podejście tej drugiej do pomocy zewnętrznej w programie modernizacji. Podczas gdy konstytucja z 1978 podkreślała „samowystarczalność” podczas prób modernizacji, wersja z roku 1982 dostarcza konstytucyjnych podstaw pod znaczną ilość uchwalonych przez OZPL w kolejnych latach praw, zezwalających oraz zachęcających do szeroko zakrojonego zagranicznego udziału we wszystkich obszarach ekonomii. Dodatkowo, dokument z roku 1982 r. odzwierciedla dużo bardziej elastyczne i mniej ideologiczne ukierunkowanie polityki zagranicznej od 1978 r. Porzucone zostały takie wyrażenia, jak „proletariacki internacjonalizm” i „socjalny imperializm”.

W artykule 35 Konstytucji mowa o tym, że obywatele Chińskiej Republiki Ludowej korzystają z wolności słowa, prasy, z prawa do tworzenia zgromadzeń, stowarzyszeń, procesji oraz demonstracji. Artykuł 53 określa, że obywatele muszą przestrzegać prawa, dyscypliny pracy oraz porządku publicznego. Łamiący prawo byli narażeni na zniewagę? krytykę? potępienie? ze strony Partii Komunistycznej.

Obywatele dzieleni są na mieszkańców wsi i miast. Mieszkańcy wsi są ograniczeni przez Hukou (permanentne miejsce zamieszkania) oraz mają mniejsze prawa w polityce, ekonomii i edukacji.

Narodowa Konstytucja z 1982 roku lepiej specyfikuje odpowiedzialność i funkcje organów urzędowych. Są określone zasady sprzeciwiające się nadużywaniu chińskich zwyczajów rodzinnych, takich jak koncentrowanie władzy w rękach kilku liderów i przyzwolenie na dożywotnią kadencję na stanowisku przywódczym. Z drugiej strony Konstytucja stawia silny opór zachodniemu systemowi, charakteryzującemu się podziałem władz na: wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. To sprawia, że OZPL jest najwyższym organem władzy, któremu podlegają: Komisja Narodowa jako najwyższy organ administracji państwowej oraz Sąd Najwyższy i Najwyższa Prokuratura jako najwyższe organy sądownicze. Organy te są wybierane przez OZPL i przed nim odpowiadają.

Konstytucja zapewnia obszerną, zgodną z prawem strukturę dla liberalizującej polityki gospodarczej. To zezwala wspólny sektor gospodarczy nie zawłaszczony przez państwo dalszą rolę i zapewnia ograniczoną prywatną działalność. Mieszkańcy wsi mają prawo gospodarować własną działkę, angażować się w linię produkcyjną gospodarstwa domowego oraz wychowywać własną zwierzęcą hodowlę. Kładzie się nacisk na rozszerzenie gospodarki państwowej, która podlega centralnej kontroli gospodarczej oraz mechanizmom rynkowym.

[edytuj] Nowelizacja 2004 r.

Konstytucja uległa nowelizacji 14 maja 2004 roku w celu rozszerzenia jej przepisów o gwarancję prywatnej własności oraz prawa człowieka. Chiński rząd sprzeciwiał się temu, ponieważ przez duży wzrost gospodarczy powstały klasy bogatych i średniozamożnych ludzi, którzy zaczęli domagać się obrony ich własności prywatnej. Nie ma jednak wyraźnych oznak tego, że zmiany zwiększyły bezpieczeństwo obywateli chińskich. Cenzura w mediach jest ciągle obecna, czego przykładem może być zamknięcie w 2006 roku magazynu „Freezing Point”.