Klasyczny język japoński
Z Wikipedii
| 中古日本語 ちゅうこにほんご |
|
| Obszar | Japonia |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki japońskie *Klasyczny język japoński |
| Pismo | japoński (hiragana i katakana) oraz kanji |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | brak |
| ISO 639-2 | planowane |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata
|
|
Klasyczny język japoński (jap. 文語 bungo?, 中古日本語 chūko nihongo) – etap rozwoju języka japońskiego, przypadający na IX-XII wiek, tj. okres historyczny zwany Heian (794-1185). Poprzedzała go faza zwana językiem starojapońskim (VIII wiek), a nastąpił po nim okres średniojapoński (XIII-XVI w.).
Spis treści |
[edytuj] Tło
Po zapożyczeniu i zastosowaniu do zapisu języka starojapońskiego pisma chińskiego w postaci pisma sylabicznego (tzw. man'yōgana 万葉仮名), wyodrębniły się z niego następnie (w okresie klasycznego języka japońskiego) dwa nowe rodzaje: hiragana oraz katakana. Ich powstanie znacznie uprościło zapis języka japońskiego i doprowadziło do rozkwitu literatury. Wtedy to właśnie powstały dzieła takie jak Opowieść o księciu promienistym (Genji monotagari), Opowieść o zbieraczu bambusu (Taketori monogatari), Opowieści z Ise (Ise monogatari) i wiele innych. Klasyczny język japoński używany był jako język oficjalnego piśmiennictwa oraz częściowo literatury pięknej do pierwszej połowy XX wieku.
[edytuj] Fonetyka i fonologia
Najważniejsze cechy systemu fonetycznego języka klasycznojapońskiego to:
- zanik specyficznych dla starojapońskiego rozróżnień dwu rodzajów samogłosek /i/, /e/ oraz /o/ w pozycji po niektórych spółgłoskach (tzw. jōdai tokushu kanazukai 上代特殊仮名遣い); początki tego zaniku obserwuje się już pod koniec okresu starojapońskiego, ale jego całkowity zanik nastąpił we wczesnej fazie klasycznojapońskiej - ostatnimi sylabami, które zanikły w ten sposób, były /ko1/ oraz /ko2/
- zanik w ciągu X wieku rozróżnienia między sylabą /e/ a /ye/ (powstała w wyniku tego sylaba /ye/ przeszła w XVIII wieku w /e/)
- zanik przed końcem XI wiekiem rozróżnienia między sylabą /o/ a /wo/ (powstała w wyniku tego sylaba /wo/ przeszła na przełomie XVII/XVIII wieku w /o/)[1][2][3]
- obecność spółgłosek dźwięcznych (np. /b/, /d/, /g/) w miejscach, w których dla starojapońskiego postuluje się niekiedy spółgłoski prenazalizowane (odpowiednio /Np/, /Nt/, /Nk/)
- dwuwargowa, szczelinowa, bezdźwięczna wymowa /f/ (które dopiero w XVII-XVIII wieku przeszło we współczesne /h/, z wyjątkiem pozycji przed /u/)
- elizja (zanikanie) części samogłosek i spółgłosek w określonych pozycjach
- pojawienie się obok sylab krótkich także sylab długich, składających się z dwu mor (w języku starojapońskim każda sylaba składała się dokładnie z jednej mory)
Język starojapoński charakteryzował się 88 (87) różnymi sylabami, klasyczny japoński na przełomie X/XI wieku miał ich już tylko 67 (w tabeli obok transkrypcji podaje się znaki hiragany i katakany w ich postaciach współczesnych).
-
a あ ア
i い イ
u う ウ
o お オ
ka か カ
ki き キ
ku く ク
ke け ケ
ko こ コ
ga が ガ
gi ぎ ギ
gu ぐ グ
ge げ ゲ
go ご ゴ
sa さ サ
si し シ
su す ス
se せ セ
so そ ソ
za ざ ザ
zi じ ジ
zu ず ズ
ze ぜ ゼ
zo ぞ ゾ
ta た タ
ti ち チ
tu つ ツ
te て テ
to と ト
da だ ダ
di ぢ ヂ
du づ ヅ
de で デ
do ど ド
na な ナ
ni に ニ
nu ぬ ヌ
ne ね ネ
no の ノ
fa は ハ
fi ひ ヒ
fu ふ フ
fe へ ヘ
fo ほ ホ
ba ば バ
bi び ビ
bu ぶ ブ
be べ ベ
bo ぼ ボ
ma ま マ
mi み ミ
mu む ム
me め メ
mo も モ
ya や ヤ
yu ゆ ユ
ye え エ
yo よ ヨ
ra ら ラ
ri り リ
ru る ル
re れ レ
ro ろ ロ
wa わ ワ
wi ゐ ヰ
we ゑ ヱ
wo を ヲ
[edytuj] Zapis
Klasyczny język japoński zapisywano na trzy sposoby. Pierwotnie stosowano man'yōganę, tj. znaki chińskie użyte dla ich wartości fonetycznej (tak w języku starojapońskim). Przekształciła się ona następnie w sylabariusze hiragana i katakana, które powstały z uproszczenia pierwotnych znaków chińskich.
