Katedra św. Elżbiety w Koszycach
Z Wikipedii
Katedra pw. św. Elżbiety w Koszycach (słow. Dóm sv. Alžbety, węg. Szent Erzsébet-székesegyház, niem. Dom der Heiligen Elisbeth) - gotycka katedra w Koszycach, największa świątynia katolicka na Słowacji.
Spis treści |
[edytuj] Historia budowli
Świątynia wzniesiona została w latach 1378 - 1508 w stylu późnogotyckim w miejscu wcześniejszego kościoła parafialnego, który spłonął w pożarze w 1370 roku. Katedra koszycka często ponosiła uszczerbek wskutek katastrof, dlatego też w swej historii przechodziła liczne odbudowy. Najważniejsze prace renowacyjne przeprowadzono tu w latach 1877 - 1896. Podczas ostatniej ich fazy, poniżej północnej nawy wybudowano kryptę, gdzie w 1906 roku pochowano szczątki Franciszka II Rakoczego oraz jego towarzyszy z Turcji.
[edytuj] Wygląd zewnętrzny
Katedra w Koszycach jest budowlą pięcionawową, posiada transept i wieloboczne prezbiterium. Metaliczna wieża umiejscowiona jest w miejscu przecięcia naw. W południowej części świątyni znajduje się kaplica oraz kruchta, powyżej niej zaś królewska galeria. Strzelista południowa wieża, zwana Matejową, pochodząca z 1461 roku oraz wieża północna zwieńczona rokokowym hełmem z 1775 dopełniają zachodniej fasady budowli.
Zachodni portal dekorowany jest płaskorzeźbami wyobrażającymi sceny biblijne: Jezus w Ogrodzie Getsemani, pobożność oraz chustę św. Weroniki. Najbogatszy i najcenniejszy pod względem artystycznym jest portal północny wraz ze swymi dekoracjami rzeźbiarskimi. Przedstawiono tu Sąd Ostateczny wykonaną w dwóch rzędach, ponad innymi wyobrażeniami. Ponadto zobaczyć tu można również sceny z życia św. Elżbiety, Matkę Boską z kobietami oraz św. Jana w otoczeniu żołnierzy. Wieńczy je scena Ukrzyżowania. W środkowej części północnego portalu znajduje się posąg św. Elżbiety. Południowy portal zawiera dwa wejścia, stanowiące integralną część oryginalnej kompozycji architektonicznej, zgodnie z planem południowej kruchty.
[edytuj] Wnętrze
Niezwykle cenne pod względem artystycznym i historycznym jest monumentalne wnętrze katedry. Do najwspanialszych zabytków świątyni należy ołtarz główny św. Elżbiety oraz podwieszona pod sklepieniem statua Maryi Niepokalanie Poczętej, późnogotycki ołtarz Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, epitafium rodziny Reinerów, drewniana rzeźba Matki Boskiej, fragmenty fresków wyobrażających Ostatnią Wieczerzę, ołtarz św. Antoniego, fresk przedstawiający Zmartwychwstanie, brązowa chrzcielnica, ołtarz z wizerunkiem św. Anny, gotycka kalwaria, lampion króla Mateusza, drewniane polichromowane posągi, ołtarz Pokłonu Trzech Króli, neogotycki kamienny pulpit. Najcenniejsze dzieła oraz relikwie strzeżone są w skarbcu.
