Jakub Jasiński (generał)
Z Wikipedii
Jakub Krzysztof Ignacy Jasiński (ur. 24 lipca 1761[1] w Węglewie k. Pyzdr w Wielkopolsce, zm. 4 listopada 1794 w Warszawie) – polski generał, działacz polityczny, poeta, inżynier.
Wychowanek Korpusu Kadetów. Od 1783 wykładowca i wychowawca na uczelniach wojskowych w Warszawie. Po przejściu do wojsk litewskich organizował i od 1789 dowodził korpusem inżynierów w Wilnie. Uczestniczył w randze pułkownika w wojnie polsko-rosyjskiej 1792, gdzie zasłużył się jako inżynier i odznaczył w obronie Brześcia. Jednak po przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej podporządkował się nowym władzom i służył nadal w wojsku.
Podczas insurekcji kościuszkowskiej 1794 czołowy przedstawiciel radykalnego nurtu jakobinów polskich (przeprowadził egzekucje targowiczan w Wilnie, a pod koniec powstania postulował m.in. stracenie króla). Na czele sprzysiężonych wzniecił powstanie w Wilnie (w kwietniu zajął Wilno, atakując stacjonujący tam garnizon rosyjski). Od maja do czerwca był wodzem naczelnym insurekcji litewskiej. Jego rewolucyjne przekonania i akcje sprawiły, że pod presją skarg Rady Tymczasowej Wileńskiej Tadeusz Kościuszko odwołał Jasińskiego, mianując wodzem naczelnym wojsk litewskich na początku czerwca Michała Wielhorskiego. Jasiński (z poparciem Kościuszki) kontynuował jednak operacje wojskowe na Litwie. Stoczył zwycięską bitwę pod Sołami. Potem w stopniu generała lejtnanta dowodził Dywizją Nadniemieńską, koordynując działania przeciwko Prusom. Jego wojska wypierane przez Rosjan wycofały się do Warszawy. Zginął bohaterską śmiercią na początku listopada, na krótko przed upadkiem powstania, broniąc na warszawskiej Pradze reduty atakowanej przez siły Aleksandra Suworowa w czasie szturmu Pragi. Został pochowany w Warszawie koło kościoła na Kamionku.
Odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Twórczość Jasińskiego obejmuje wiersze satyryczne, bajki, piosenki (np. Chciało się Zosi jagódek...), poematy heroikomiczne w stylu wolteriańskim (np. Sprzeczki z 1788 lub 1791, wydanie pełne 1869). Istotne znaczenie mają utwory polityczne o charakterze rewolucyjnym i patriotycznym, m.in.: Wiersz w czasie obchodzonej żałoby przez dwór polski po Ludwiku XVI (z 1793, wyd. 1831) oraz Do narodu (z 1794, wyd. 1831).
Postać Jakuba Jasińskiego jest przywołana w I Księdze Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Mickiewicz miał też poświęcić Jasińskiemu poemat w języku francuskim, niestety nie został on dokończony.
