Z Wikipedii
Język neapolitański – język z grupy języków zachodnioromańskich używany w południowych Włoszech, a dokładniej w rejonie Kampanii z głównym ośrodkiem w Neapolu.
Znacznie różni się od standardowego języka włoskiego, a posiada pewne cechy języka sycylijskiego. W odróżnieniu od wielu innych włoskich dialektów jest wciąż popularny nawet wśród młodego pokolenia. Liczbę osób, dla których jest językiem ojczystym szacuje się na około 4 miliony. Nie został jak dotąd oficjalnie uznany przez państwo włoskie. Nie ma postaci języka standardowego. Pierwsze pisane teksty w dialekcie neapolitańskim pochodzą z XV wieku.Literatura jest stosunkowo obfita i tworzona również obecnie.
Słynne są neapolitańskie pieśni, zwłaszcza znana na całym świecie "O sole mio..."
[edytuj] Język neapolitański a język włoski
Język neapolitański nie jest jednolity. Stąd w neapolitańskiej wikipedii znaleźć można teksty w różnych dialektach, jak i mieszaninę włoskiego z neapolitańskim.
[edytuj] Różnice w gramatyce
[edytuj] Rodzajniki
| Język włoski |
Język neapolitański |
| un, uno |
nu |
| una |
na |
| il, lo |
'o |
| la |
'a |
| i, gli, le |
'e |
W języku neapolitańskim, rodzajniki nieokreślone są skracane przed samogłoską do n', zaś określone - do ll'.
- Przyimki bez rodzajników:
| Język włoski |
Język neapolitański |
| a |
a |
| di |
'e, r'/d' (przed wyrazem zaczynającym się na samogłoskę) |
| per |
pe, p' (przed wyrazem zaczynającym się na samogłoskę) |
- Przyimki włoskie z rodzajnikami:
| |
il |
l' |
lo |
la |
i |
gli |
le |
| a |
al |
all' |
allo |
alla |
ai |
agli |
alle |
| da |
dal |
dall' |
dallo |
dalla |
dai |
dagli |
dalle |
| di |
del |
dell' |
dello |
della |
dei |
degli |
delle |
| in |
nel |
nell' |
nello |
nella |
nei |
negli |
nelle |
| su |
sul |
sull' |
sullo |
sulla |
sui |
sugli |
sulle |
- W języku neapolitańskim, przed rodzajnikiem określonym zaczynającym się na samogłoskę używa się skróconej formy przyimka, przy czym stosuje się różne konwencje co do umieszczania spacji między przyimkiem a rodzajnikiem. Stąd np. wł. del - neap. r''o/d''o/r' 'o/d' 'o
[edytuj] Rzeczownik
- W neapolitańskim, liczba mnoga tych rzeczowników i przymiotników, które kończą się we włoskim na -i, przybiera końcówkę -e: wł. aggettivi - neap. aggettive.
[edytuj] Odmiana czasowników posiłkowych (niektóre formy)
| Język włoski |
Język neapolitański |
Forma gramatyczna: |
| essere |
essere |
bezokolicznik |
| è |
è |
czas teraźniejszy, l. pojedyncza, 3. osoba |
[edytuj] Tworzenie niektórych form czasowników
- Końcówce -are w bezokoliczniku włoskim (I koniugacja) odpowiada w neapolitańskim końcówka -à: wł. parlare - neap. parlà.
- W neapolitańskim partykuła przecząca nun (wł. non) skraca się do nn' przed wyrazem zaczynającym się na samogłoskę albo na nieme ha.
[edytuj] Różnice w ortografii
- Włoskie d w -nd- przechodzi w neapolitańskie n: wł. quando - neap. quanno. Nie dotyczy to jednak włoskiego d po przedrostku in-: wł. indigeni - neap. ndiggene.
- Włoskie s w -ns- lub -rs- przechodzi w neapolitańskie z: wł. pensiero, persone - neap: penziero, perzona.
[edytuj] Przedrostki i przyrostki
[edytuj] Przedrostki
| Język włoski |
Język neapolitański |
Uwagi |
| in- |
n- |
|
[edytuj] Przyrostki
| Język włoski |
Język neapolitański |
Uwagi |
| -ico, -ica |
-eco, -eca |
Zaznacza się w neapolitańskim akcentowaną samogłoskę, np. wł. matematico - neap. matemàteco. |
| -ismo |
-ìsemo |
|
[edytuj] Zobacz też
