Eustachy Sanguszko
Z Wikipedii
Eustachy Erazm Sanguszko (ur. 25 października lub 26 października 1768 w Radzyniu Podlaskim, zm. 2 grudnia 1844 w Sławucie na Wołyniu) - książę, generał polski, walczący w trakcie insurekcji kościuszkowskiej i w wojskach Napoleona Bonaparte.
Pochodził ze rodziny na trwale wpisanej w historii Litwy. Jego ojciec Hieronim Janusz Sanguszko był ostatnim wojewodą wołyńskim. W 1798 roku ożenił się z Klementyną Czartoryską, z którą miał 2 synów: Władysława Hieronima i Romana Stanisława.
W latach 1780-1786 ukończył szkołę wojskową i służył w armii francuskiej w kawalerii. W 1786 jako rotmistrz wszedł do armii Koronnej. Poseł na Sejm Czteroletni, wicebrygadier i brygadier Kawalerii Narodowej w wojnie polsko-rosyjskiej 1792.
Walczył i odznaczył się pod Zieleńcami za co był awansowany na brygadiera., 26 lipca w ostatniej potyczce pod Markuszowem ocalił ks. Józefa Poniatowskiego z poważnej opresji. Po zwycięstwie targowiczan wstąpił do służby rosyjskiej.
Po wybuchu insurekcji 1794 wziął dymisję i jako szeregowy ochotnik przyłączył siwę do powstania. Uczestnik powstania kościuszkowskiego 1794 jako generał major i dowódca dywizji. Pod Szczekocinami uratował życie Tadeuszowi Kościuszce. Walczył w obronie Warszawy, w trakcie czego został ranny 26 sierpnia 1794 r. Tego samego dnia zmarła na gruźlicę jego ukochana - Julia Potocka (ur. 1766), żona Jana Potockiego. Eustachego i Julię łączył głośny w kręgach arystokratycznych romans.
W 1812 r. był generałem brygady w sztabie Napoleona Bonaparte i tytularnym adiutantem cesarza, wiceregimentarzem pospolitego ruszenia Księstwa Warszawskiego. Brał udział w wyprawie na Moskwę. W 1813 r. został generałem dywizji, jednak odmówił udziału w ostatniej kampanii ks. Józefa Poniatowskiego i wycofał się z wojska, co spotkało się z ostrym potępieniem ze strony księcia Poniatowskiego. Jego odmowa była związana z ryzykiem utraty dóbr rodzinnych na Wołyniu w zaborze rosyjskim, w których ostatecznie osiadł po wojnach napoleońskich.
Napisał Pamiętnik, w którym przywołał sceny wojny roku 1792, rozegrane po części na jego włościach, i rozważał czy mogli w jakiś sposób wykorzystać zwycięstwo po Zieleńcami dla odwrócenia biegu wypadków. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari, Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej.
