Cuszima
Z Wikipedii
Cuszima (jap.: 対馬; Tsushima) – wyspa położona całkowicie w Cieśninie Koreańskiej, o współrzędnych 34°00'N i 129°00'E. Należy do japońskiej prefektury Nagasaki i jest jej największą wyspą. W przeszłości wyspa była wyodrębiona jako prefektura Tsushima. W marcu 2004 wszystkie sześć miast położonych na wyspie zostało połączonych administracyjnie i utworzyło miasto Cuszima, obejmujące całą powierzchnię wyspy.
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Wyspa Cuszima jest położona całkowicie w Cieśninie Koreańskiej, na południowy wschód od Półwyspu Koreańskiego i na zachód od Cieśniny Kanmon, rozdzielającej główne wyspy japońskie Honsiu i Kiusiu oraz łączącej Cieśninę Koreańską z Morzem Wewnętrznym. Archipelag Wyspy Cuszima dzieli Cieśninę Koreańską na dwa kanały. Wschodni, nieco szerszy z dwóch, jest również znany jako Cieśnina Cuszimska. Przez wyspę przebiegają dwa kanały łączące głęboko wciętą w ląd Zatokę Aso na zachodzie z Cieśniną Cuszimską. Noszą nazwy Ōfunakoshi-Seto i Manzeki-Seto i zostały zbudowane odpowiednio w 1671 i 1900. Za część archipelagu uznaje się też trzynaście mniejszych wysepek otaczających główną wyspę. Wyspy Cuszima i Iki tworzą Iki-Tsushima Quasi-National Park, który został wyodrębniony jako rezerwat przyrody, dla jej ochrony przed nadmiernymi wpływami cywilizacji.
Cuszima jest uważana przez administrację japońską za pojedynczą wyspę, choć w rzeczywistości składa się z dwóch odrębnych części, o całkowitej powierzchni 696,26 km². Zatoka Aso (浅茅湾) wcina się głęboko w ląd w centralnej części Cuszimy, niemal dzieląc wyspę na dwie części, połączone tylko wąskimi isthmusami. Część północna jest nazywana Kamino-shima, a południowa Shimono-shima. Obie części posiadają po parze gór: na Shimono-shimie są to Góra Yatachi (矢立山) o wysokości 649 m n.p.m. i Shira-dake o wysokości 512 m n.p.m. Kamino-shima posiada Ibeshi-yama (344 m n.p.m.) i Mi-take (487 m n.p.m.). Dwie części wyspy są obecnie połączone przez kombinację mostu i grobli (widok z powietrza i widok z poziomu morza).
Cuszima jest japońskim terytorium położonym najbliżej Korei, zaledwie pięćdziesiąt kilometrów od Pusan. Przy dobrej pogodzie z najwyższych punktów północnych gór można dostrzec wzniesienia i góry Korei. Najbliższy japoński port, Iki, leży także w odległości 50 km, na wyspie Iki, położonej w Cieśninie Cuszimskiej.
[edytuj] Klimat
Cuszima posiada morski klimat podzwrotnikowy, pozostający pod silnym wpływem wiatrów monsunowych. Średnia temperatura powietrza wynosi 15,5°C, a średnie roczne opady – 2133 milimetrów. Najwyższą zanotowaną temperaturą było 36,0°C w 1966, a najniższą –8,6°C w 1895. W czasie roku temperatura na Cuszimie jest przeważnie o jeden lub dwa stopnie Celsjusza niższa niż w Nagasaki. Opady są zazwyczaj wyższe niż na głównych wyspach Japonii, co przypisuje się różnicy w ich rozmiarach. Ze względu na niewielkie rozmiary i izolację, Cuszima jest wystawiona ze wszystkich stron na wilgotne morskie powietrze, które wznosi się napotykając strome zbocza wyspy, powodując opady. Kontynentalne wiatry monsunowe niosą ze sobą less z Chin na wiosnę i schładzają wyspę zimą. Pora deszczowa zaczyna się i kończy później niż w innych rejonach Prefektury Nagasaki. Cuszima rzadko jest nękana bezpośrednimi uderzeniami tajfunów. [1]
[edytuj] Ekonomia
Według spisu ludności z 2000, 23,9% miejscowej populacji jest zatrudnione w przemyśle, rolnictwie i rybołówstwie. Na handel i usługi przypada odpowiednio 19,7% i 56,4% populacji. 82,6% zatrudnionych w przemyśle, rolnictwie i rybołówstwie pracuje w rybołówstwie, skoncentrowanym na połowach kałamarnic na wschodnim wybrzeżu wyspy.
Ostatnio występuje tendencja wzrostu liczby osób zatrudnionych w sektorze usługowym i turystyce. Szczególnie duży wkład w gospodarkę wyspy ma ostatnio turystyka, nastawiona zwłaszcza na Koreańczyków.
[edytuj] Demografia i kultura
Populacja wyspy wynosi około 41000 i składa się głównie z etnicznych Japończyków, z mniejszością filipińską i koreańską.
Profesor Cho Kyeung-dal z Chiba University sugeruje, że lokalna kultura w miarę upływu czasu łączyła tradycje japońską i koreańską, ze względu na bliskość Cuszimy i Korei. Przykładowo, koreańskie pieśni takie jak "Arirang" (lub "Ariran") i "Chingu" są popularne na Cuszimie. Doprowadziło to do powstania unikalnych festiwali, nie spotykanych w innych częściach Japonii, takich jak Festiwal Arirang (utworzony w 1964) i odbywający się w sierpniu Festiwal Muzyki Chingu. Inne ślady wpływów koreańskich obejmują koreańską metodę budowy zamków widoczną w Zamku Kaneda.
Lokalny dialekt, Tsushima-ben, zawiera pewną liczbę słów wywodzących się z języka koreańskiego, w szczególności z dialektu Gyeongsang. Na użytek turystów, wiele znaków na wyspie jest zapisanych po koreańsku.
Tradycja religijna Cuszimy jest odbiciem tej panującej w pozostałej części Japonii. Większość mieszkańców wyznaje buddyzmu lub shintō. Istnieje niewielka społeczność chrześcijańska, składająca się głównie z etnicznych Koreańczyków i Filipińczyków.
[edytuj] Historia
[edytuj] Wczesna historia
Dowody archeologiczne sugerują, że pomiędzy okresami Jōmon i Kofun Cuszima była już zasiedlona, zarówno z Półwyspu Koreańskiego, jak i z Wysp Japońskich. Według chińskiego tekstu hisorycznego Sanguo Zhi, tysiąc rodzin założyło na Cuszimie królestwo Tsuikai (対海国).[2] Rodziny te rozciągały kontrolę nad wyspą Iki i ustanowiły powiązania handlowe z Japonią (okres Yayoi). Z powodu niewielkiej ilości ziemi uprawnej na Cuszimie, mieszkańcy zajmowali się głównie rybołówstwem i handlem. Według japońskiej mitologii Cuszima była jedną z ośmiu pierwotnych wysp stworzonych przez bóstwa shinto: Izanagi i Izanami.
Poczynając od VI w. Cuszima była prowincją Japonii, jako Prowincja Tsushima (対馬国 Tsushima-no-kuni lub 対州 Taishū). Przed powstaniem dynastii Joseon w Korei, Koreańczycy uznawali niekiedy Cuszimę za swoje terytorium. [3] Po dojściu tej dynastii do władzy Korea rozpoczęła kolonizację wysp i silnie podkreślała swoje zwierzchnictwo nad nimi. Niektórzy uważają, że starożytne koreańskie królestwo Silla posiadało Cuszimę jako lenno, nie jest jednak wiadomo, czy miało nad nią rzeczywistą kontrolę. Odkrycie książki napisanej przez amerykańskiego misjonarza Homera Hulberta, wspominającej o tymczasowej okupacji Cuszimy przez Silla, zostało użyte jako dowód na to twierdzenie przez co najmniej jednego współczesnego historyka koreańskiego, Lee Hyun-bok.
W ramach systemu Ritsuryo Cuszima została prowincją Japonii, politycznie i ekonomicznie związaną z Dazaifu, centralnym miastem Kyushu, oraz centralnym rządem Japonii. Ze względu na swoje strategiczne położenie Cuszima odegrała istotną rolę w obronie Japonii przez inwazjami z kontynentu oraz w rozwoju linii handlowych z Balhae i Zjednoczonym Silla w Korei. Po wygranej przez Chińczyków (rządzonych wówczas przez Dynastię Tang) bitwie pod Baek-gang w 663, na Cuszimie pojawili się strażnicy graniczni oraz zbudowano zamek Kaneda.
Aż do okresu Heian Prowincja Tsushima była kontrolowana przez Tsushima no Kuni no miyatsuko (対馬国造), a następnie do połowy XIII w. przez klan Ahiru. Przez pokolenia rola i tytuł "Gubernatora Cuszimy" przypadał wyłącznie członkom klanu Shoni. Jednakże faktyczną kontrolę nad Cuszimą sprawował podporządkowany Shoni klan So, ponieważ Shoni pozostawali na Kyushu. Klan So rządził Cuszimą do schyłku XV w.
W tym okresie Cuszima była ważnym ośrodkiem handlowym. Po inwazji Toi, rozpoczęła się prywatna wymiana handlowa pomiędzy Goryeo, Cuszimą, Iki i Kyushu, została jednak powstrzymana przez inwazje Mongołów na Japonię między 1274 a 1281. Koryosa, historyk dynastii Goryeo, wspomina, że w 1274 mongolska armia, w skład której wchodziło wielu koreańskich żołnierzy, zabiła na wyspach wielu ludzi. Jednakże Mongołowie zostali ostatecznie powstrzymaniu przed dalszą agresją przeciwko Japonii.
Cuszima, obok Iki i Matsuury, stała się jedną z głównych baz Wokou, japońskich piratów, nazywanych także wakō. Cierpiąc z powodu powtarzających się ataków, Goryeos i ich następcy, dynastia Joseon, zawierali kontrakty handlowe dla uspokojenia piratów, a także negocjowali z szogunatem Muromachi i jego przedstawicielstwem na Kyushu. W 1389, Generał Park Wi (朴威) z Goryeo próbował oczyścić wyspę z piratów Wokou, ale powstanie w Korei zmusiło go do odwrotu.
19 czerwca 1419, król Taejong Joseon rozkazał zaufanemu generałowi Yi Jong Mu oczyszczenie wyspy z piratów Wokou przy użyciu floty złożonej z 227 okrętów i 17.000 żołnierzy. Po usunięciu Wokou z wyspy, Cuszima znalazła się w sferze wpływów dynastii Joseon.
Z powodu niedostatku żywności na wyspach w roku 1436, miejscowy klan So zwrócił się o pomoc do króla Sejonga z Korei. W odpowiedzi król formalnie skolonizował Cuszimę i włączył ją do prowincji Gyeongsang, mimo iż Japonia nadal zgłaszała roszczenia zwierzchności nad wyspą. Jednakże, zgodnie z traktatem Gyehae z 1443, Koreańczycy ograniczyli ilość ryżu przewożoną na jednym statku oraz handel do pięćdziesięciu statków rocznie. Następnie w Traktacie Kakitsu dynastia Joseon zagwarantowała klanowi So uprzywilejowaną pozycję w handlu z Koreą. Do końca XVI w. klan So zmonopolizował handel z Koreą.
W 1510 japońscy kupcy rozpoczęli powstanie przeciwko zaostrzeniu polityki Joseonów w stosunku do Japończyków z Cuszimy i Iki handlujących w Pusan, Ulsan i Jinhae. Klan So wspierał to powstanie, jednak zostało ono szybko stłumione. W późniejszym okresie zostało ono nazwane "Incydentem Trzech Portów" (三浦の乱). Handel został wznowiony w 1512 pod kierunkiem króla Chungjonga, ale w bardzo ograniczonym zakresie i tylko 25 statków rocznie było dopuszczonych do Choson. [4]
Pod koniec XVI w. japoński przywódca Toyotomi Hideyoshi zgromadził pod swoimi rozkazami wielu lokalnych władców (daimyō), planując zjednoczenie wszystkich frakcji dla wspólnej sprawy. Koalicja Hideyoshiego zaatakowała Koreę będącą wówczas pod rządami dynastii Yi, co doprowadziło do wojny siedmioletniej. Cuszima była główna bazą morską dla tej inwazji. W ramach wsparcia wysiłku wojennego do 1603 na Cuszimę przetransportowano dużą liczbę koreańskich pracowników.
Po fiasku japońskiej inwazji między dwoma narodami ponownie zapanował pokój. Wyspa jeszcze raz stała się kupieckim portem. Aż do 1755 handel był zarządzany przez reprezentantów wysyłanych zarówno przez dynastię Joseon, jak i szogunat Tokugawa. W okresie Edo powoli przywracano rządy japońskie, korzystając z faktu, że dynastia Joseon nie kolonizowała wyspy swoimi ludźmi, kontynuując politykę pozostawienia wysp w stanie niezamieszkałym. Mimo to rząd Joseon nie uznawał roszczeń Japonii do Cuszimy i do 1860 kontynuował druk map z Cuszimą jako częścią swojego terytorium.[5] Pod koniec XIX w. rząd Meiji oficjalnie włączył wyspę do Japonii.
W 1871, z powodu zniesienia hanów domena Tsushima Fuchu stała się częścią Prefektury Izuhara. W tym samym roku Prefektura Izuhara została połączona z Prefekturą Imari, a w 1872 nazwa została zmieniona na Prefekturę Saga. W 1872 Cuszima została przeniesiona do Prefektury Nagasaki, a jej dwa okręgi Kamiagata (上県) i Shimoagata (下県) zostały połączone, tworząc nowoczesne miasto Tsushima. Te zmiany były częścią szerokich reform, które były przeprowadzane w Japonii od 1854. W tym okresie Japonia stawała się nowoczesnym państwem i regionalną potęgą gospodarczą, przechodząc szeroko zakrojone zmiany w rządach, przemyśle i edukacji.
[edytuj] XX wiek
Po wojnie chińsko-japońskiej zakończonej traktatem z Shimonoseki Japonia czuła się upokorzona przez interwencję mocarstw (Niemcy, Francja i Rosja), które pod groźbą siły zmusiły ją do oddania Chinom cennego Półwyspu Liaodong. W wyniku tego japońscy przywódcy przewidzieli trafnie, że wojna z Rosją lub innym zachodnim mocarstwem jest bardzo prawdopodobna. Między 1895 a 1904 marynarska japońska przebiła przez skaliste isthmusy pomiędzy zatoką Aso na zachodzie i Cieśniną Cuszima na wschodzie kanał Manzeki-Seto, o 25 m szerokości i 3 m głębokości. Podzielił on praktycznie wyspę na dwie części. W późniejszym czasie został on powiększony do 40 m szerokości i 4,5 m głębokości. (Nagasaki prefectural website, topographical map). Decyzja o realizacji tego projektu w czasie, gdy Japonia wciąż pracowała nad stworzeniem gospodarki przemysłowej, była podyktowana przede wszystkim uwarunkowaniami strategicznymi. Kanał umożliwił Japończykom szybkie przemieszczanie transportów i okrętów z ich głównych baz morskich na Morzu Wewnętrznym (bezpośrednio na wschodzie), przez Cieśninę Cuszima do Cieśniny Koreańskiej lub miejsc poza Morzem Żółtym.
W czasie wojny rosyjsko-japońskiej w 1905 miała miejsce bitwa pod Cuszimą, podczas której rosyjska Flota Bałtycka dowodzona przez wiceadmirała Rożestwienskiego została po niemal rocznym rejsie z Morza Bałtyckiego na Daleki Wschód zniszczona przez Japończyków pod dowództwem admirała Togo Heihachiro. Japońskie krążowniki zaczęły śledzić rosyjską flotę od południowego krańca wyspy i podążały za nią przez Cieszninę Cuszimską, gdzie czekała główna flota japońska. Bitwa zaczęła się około południa na północny wschód od północnej części wyspy i zakończyła następnego dnia na północ od niej, gdy Japończycy okrążyli flotę rosyjską. Niewiele bitew w historii miało tak zdecydowany wynik.
Podczas wojny koreańskiej, gdy Koreańska Armia Ludowa zbliżyła się do strefy brzegowej Korei Południowej w pobliżu Pusan (sierpień 1950), Cuszima stała się miejscem ucieczki dla wielu prominentnych osób z Korei Południowej.[6]
Obecnie Cuszima jest częścią niedawno zreorganizowanej japońskiej prefektury Nagasaki. 1 marca 2004 sześć miast znajdujących się na wyspie (Izuhara, Mitsushima, Toyotama, Mine, Kami-agata i Kami-tsushima) zostało administracyjnie połączonych, tworząc miasto Tsushima.
[edytuj] Roszczenia Korei Południowej
Po II wojnie światowej w Korei Południowej pojawił się ruch na rzecz pozyskania Cuszimy, wspierający swoje roszczenia do wyspy jej historycznymi powiązaniami z różnymi królestwami Korei. W 1948 biuro Politycznego Doradcy SCAP otrzymało dokument "Request for Arrangement of Lands Between Korea and Japan" (Wniosek o podział ziem między Koreą a Japonią), pochodzący od "Stowarzyszenia Patriotycznych Starców" z Seulu. Petycja była próbą wyjaśnienia praw Korei do Ulleung-do, Dokdo (jap. Takeshima/ang. Liancourt Rocks), Parangdo i Cuszimy. Mimo iż pochodziła ona prawdopodobnie od prywatnej organizacji, petycja przedstawiała stanowisko premiera Korei Syngmana Rhee wobec Japonii. [7]
Podczas noworocznej konferencji prasowej w 1949, Syngman Rhee formalnie zażądał od Japonii przekazania zwierzchnictwa nad wyspą. Jednakże to żądanie nigdy nie było poważnie rozpatrywane przez wojskowy zarząd (Supreme Commander of the Allied Powers) generała Douglasa MacArthura. Prowadzone badania, zarówno historyczne jak i rządowe, wykazały problemy z oceną tych żądań, ze względu na istnienie zapisów historycznych sięgających 240 n.e. i dowodzących mieszanych wpływów i kontroli. Wybuch wojny koreańskiej w następnym roku i problemy gospodarcze, z jakimi Korea Południowa zmagała się w następnej dekadzie spowodowały, że rząd Korei przestał zgłaszać żądania terytorialne.
W 1952 Traktat z San Francisco (traktat pokojowy z Japonią) przyznał Cuszimę Japonii. Mimo to, Premier Korei Południowej Syngman Rhee zadeklarował później, że Cuszima jest częścią Korei Południowej.[8] Dyskusja na temat zwierzchnictwa wydaje się daleka od końca, szczególnie wśród ultranacjonalistycznych grup południowokoreańskich, ale związki ekonomiczne między Japonią i Południową Koreą w znacznym stopniu złagodziły retorykę.
Roszczenia Prefektury Shimane do Takeshima (ang. Liancourt Rocks/kor. Dokdo) sprowokowały w marcu 2005 koreańskie miasto Masan do ogłoszenia 19 czerwca "dniem Daema-do" i uznania Cuszimy ("Daema-do" po koreańsku) za część Południowego Gyeongsang (prowincja w Korei Południowej). Rezolucja została odrzucona przez południowokoreański rząd. [9] Rada miejska Masan oświadczyła jednak, że nie wycofa swoich żądań, ponieważ Cuszima nigdy nie została formalnie oddana Japonii. Ta deklaracja zyskała pewne społeczne poparcie idei Cuszimy jako części Korei, co zmusiło rząd do polecenia radzie miejskiej wycofania się z żądań. Japoński rząd nie wystosował żadnej oficjalnej odpowiedzi na żądania rady miejskiej.
[edytuj] Koreańskie nazewnictwo
Cuszima posiada tradycyjną koreańską nazwę Daemado (Taemato; Hangul: 대마도; Hanja: 對馬島), jednakże obecnie rząd południowokoreański i większość środków masowego przekazu używa oficjalnie fonetycznej transkrypcji nazwy ogólnie przyjętej na świecie: Sseusima (쓰시마). Mimo to wielu Koreańczyków, szczególnie wśród skajnych nacjonalistów, nadal używa tradycyjnej nazwy. [10][11]
[edytuj] Słynni ludzie pochodzący z Cuszimy
- Tsuyoshi Shinjo – gracz w baseball
- MISIA – japońska piosenkarka
[edytuj] Bibliografia
- Ian Nish, A Short History of JAPAN, 1968, LoCCC# 68-16796, Fredrick A. Praeger, Inc., Nowy Jork, 238 pp.
-
- British Title and Publisher: The Story of Japan, 1968, Farber and Farber, Ltd.
- Edwin O Reischauer, Japan – The Story of a Nation, 1970, LoCCC# 77-10895 Afred A. Knopf, Inc., Nowy Jork. 345 pp. plus index.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne i odniesienia
[edytuj] Strony japońskie
[edytuj] Strony koreańskie
- Artykuł na newsgroup z 1998 autorstwa Gari Ledyarda, profesora historii koreańskiej na Columbia University w Nowym Jorku
- Odpowiedź kanadyjskiego blogera na żądania koreańskich nacjonalistów
- Artykuł z Korea Times: Tsushima Controlled by Ancient Korean Kingdom
- Wyspa Cuszima dla Korei?, blog mirror [12]
- Raport Departamentu Stanu USA na temat koreańskich roszczeń do Cuszimy, przygotowany 30 marca 1950)
- "Request for Arrangement of Lands Between Korea and Japan" przesłany przez Stowarzyszenie Patriotycznych Starców z Seulu (5 sierpnia 1948).
