Оруэлл, Джордж

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.

Джордж Оруэлл (англ. George Orwell; 1903—1950) англисаг фыссæг, фантаст æмæ публицист.

Джордж Оруэлл (æцæг ном – Эрик Артур Блэр (Eric Arthur Blair)) райгуырди 25 июны 1903 азы Индийы сахар Бомбейы (кæцыдæр равзарæнты амонынц сахар Мотихари). Оруэллы фыд уыд англисаг колониалон службæгæнæг, кæцы куыста таможнæйы фæткдаруаты, уыди рацæуæг аристократон мыггагæй. Сæ мыггаг фæмæгуыр и.

Оруэлл аристократон мыггагмæ кæй хауди, уый йын баххуыс кодта бахауын Лондоны элитарон Сыгъдæг Киприаны скъоламæ; аристократ кæй уыди, уый руаджы йын йæ мызд фæкъаддæр кодтой. 1917 азы Оруэлл райста сæрмагонд (номон) стипенди.

Æхсæзаздзыдæй фæстæмæ Оруэллмæ уыди иу фæндон — фыссæг суын. Иуæндæс азы йыл куы цыд, уæд газетты нымыхуыр кодта патриотикон æмдзæвгæ.

1921 азы Оруэлл каст фæци Итоны колледж.

1922 азы Оруэллæн йæ ахуырад дарддæр кæнынæн æхца куы нæ разынд, уæд бацыд паддзахадон полицæмæ æмæ араст и Бирмæмæ, уым фæкуыста 1927 азмæ.

1923 азы Оруэлл нымыхуыр кодта йæ фыццаг публикацитæ.

1927 азы Оруэлл йæ куыст ныууагъта æмæ раздæхти Европæмæ, кæм сфæнд кодта фыссæг суын. Æхца кусгæйæ Оруэлл аивта бирæ професситæ. Уыди мигæнæнты æхсæгæй парижаг уазæгхæдзары, хуымæллæг æмбырдгæнæгæй Кенты, букинисты æххуысгæнæгæй, ахуыргæнæгæй. Уыцы æзты тæлмæнтæ Оруэлл равдыста чиныджы «Куыдзы цард Парижы æмæ Лондоны» ("Down and Out in Paris and London"). Чиныг мыхуыры рацыд 1933 азы. Эрик Блэры фæсномыг Джордж Оруэлл дæр уыцы аз фæзынди. «Джордж» уыд Англисы сыгъдæг армдарæг (уырыссагау святой покровитель), «Оруэлл» уыд цæугæдоны ном. Æрыгон фыссæджы нæ фæндыди цæмæй йæ ныййарджытæ базоной, цавæр хъуагтæ байæфта сæ фырт Лондоны æмæ Парижы трущобæты.

1936 азы Джордж Оруэлл æмæ Эйлин О’Шонесси бацыдысты æмкъайады.

Испанийы мидхæст куы байдыдта, уæд Джордж Оруэлл араст и Барселонæмæ куыд лондонаг алкъуырион газетты корреспондент. Уым баиу и партизайнаг къордимæ ПОУМ (POUM, Иугонд кусæг марксистон парти). Йæ ус ныууагъта йæ диссертаци æмæ араст и йæ лæджы фæдыл. Эйлин О’Шонесси дæр райдыдта ПОУМы кусын. Оруэлл тох кодта Арагойнаг æмæ Теруэйлаг фронтты, уыди цæфгонд фашистон снайперæй. 1937 азы Барселонæйы милицæ æмæ ПОУМ схуыдтой «троцкисттæ» æмæ «мыздыл лæгмартæ», æмæ Оруэлл алыгъди Испанийы сусæг полицæйы сурынæй.

Дыккаг дунеон хæст куы райдыдта, уæд Оруэллы фæндыди хæстмæ ацæуын, фæллæ йæм фæгуырысхо кодтой рæуджы низмæ (туберкулез), æмæ йæ уый тыххæй æмæ йæ цæфы тыххæй нæ райстой. Оруэлл уæддæр бархи æфсæддон службæ кодта, уыд газет «Обсервер» (Observer) корреспонденттæй, Би-Би-Сийы фæлгæсæгæй.

1944 азы февралы Джордж Оруэлл фыст фæци йæхицæндæр тынг æнахуыр уацмыс — Сталин æмæ Советон Цæдисы тыххæй аргъау «Фосдарæн» ("Animal Farm"). Фæлæ йæ сатирæ ахæм æргом уыд æмæ уыцы уацмыс нæ мыхуыр кодтой Англисы дæр, Америкæйы дæр. Мыхуыргонд уыд æрмæст 1945 азы, популярон сси 1950-тæм азты.

1945 азы Оруэллæн амарди йæ ус, æмæ Оруэлл йæ кæнгæ лæппуимæ ацыди сакъадах Джурæмæ, Шотландийы денджызон былтæм ’ввæхс, æмæ бацарди зæронд фермераг хæдзары. Ам райдыдта йæ куыст романыл «1984». 1949 азы роман «1984» уыд мыхуыргонд Англисы æмæ Америкæйы.

21 январы 1950 азы Джордж Оруэлл амарди рæуджыты низæй.

1984 азыл ЮНЕСКО сæвæрдта Джордж Оруэллы ном.