Eròdes lo Grand

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Pels articles omonims, vejatz Eròdes (omonimia). 

---

Eròdes lo Grand (reg. Eròdes lo Gran) (en ebrieu, הורדוס Hordos) foguèt rei de Juda, Galilèa, Samaria, e Idumèa tre 40 aC fins a 4 aC.

Nasquèt a Ascalon (Ashkelon) en 73 aC. Son paire foguèt l'idumèu Antipater o Antipas que, per sa fidelitat, foguèt nomenat per Roma governador de Juda en 47 aC, e sa maire Cipros, una princessa aràbia de Petra). Encara que los idumèus, coma lo paire d'Eròdes, èran pas josieus, en 125 aC èran estat sometuts pel macabèu Joan Ircan e les èra estat impausada la religion josieva e èran considerats d'assimilats, e formalament josieus. Quand Eròdes succedit son paire, aproximativament en 40 aC, obtenguèt del senat roman lo títol de rei de Juda.

Doris foguèt sa primièra femna, mas en 38 aC se maridèt amb Mariamne, filha d'Ircan II, del linatge dels macabèus o asmonèus. En 37 aC Eròdes demandèt als romans d'aucir Antigon, filh de Aristòbul II de Juda, qu'aviá ocupat lo país amb l'ajuda dels parts mas èra estat derrotat e capturat; donc , Antigon foguèt alavetz executat, çò que li garantiá a Eròdes lo títol reial. Atanben se desfaguèt d'autres rivals: assassinèc la maire e lo fraire (l'exrei Aristòbul III) de sa femna Mariamne, enmai de dos dels filhs qu'aguèt de Mariamne, Alexandre e Aristòbul, acusats de conspiracion (6 aC); lo denonciant èra estat Antipater, lo filh qu'aguèt de sa primièra femna Doris, mas en 4 aC Antipater foguèt tanben executat per sajar empodoar Eròdes.

Dempuèi tot aquò, encara se maridèt amb uèch femnas: dos nebodas de noms desconeguts, Mariamne II (filha del grand sacerdòt Simon), la samaritana Maltace, la jerosolimitana Cleopatra, Palas, Fedra (maire de Roxana), e Elpis (maire de Salomé).

Eròdes foguèt un governant bon mas pauc apreciat. En 25 aC foguèt un an de fam e vendèt las riquesas des sos palais per tal de crompar de froment en Egipte que despartit entre lo pòble. En 22 aC comencèt la restauracion del temple de Jerusalèm. Dondèt tanben la ciutat de Cesarèa.

Sembla una invencion lo relat del 'Evangèli de Matieu sus una supausada tuada de mainatges per la paura del Messias Jèsus, qu'es una legenda que se trapa dins d'autras culturas.

Sos filhs foguèron:

• Antipater, de sa femna Doris.
• Aristòbul, Alexandre, Salampsi e Cipros, de sa femna Mariamne.
• Eròdes Filip II, de sa femna Mariamne II.
• Eròdes Archelau, Eròdes Antipas e Olimpias, de sa femna Maltace.
• Filip, de sa femna Cleòpatra.
• Fasael, de sa femna Palas.

Moriguèt a Jerusalèm lo 12 o 13 de març de 4 aC. Designèt eretièr Eròdes Archelau mas Octavi August despartit lo reialme de Juda entre tres:

• Eròdes Arquelau foguèt etnarca de Juda, Samaria e Idumèa.
• Eròdes Antipas foguèt tetrarca de Galilèa e Perèa.
• Eròdes Filip II foguèt tetrarca de Bashan (Batanèa), Gaulanitida (Golan), Traconitida e Auranitida.