Kaupanger stavkyrkje
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Kaupanger stavkyrkje, som ligg i bygda Kaupanger i Sogndal kommune, er den største stavkyrkja i Sogn og Fjordane fylke. Kyrkja er ei langkyrkje med heva midtrom, bygd i siste halvdel av 1100-talet. Ho står på leivningane etter noko som kan ha vore to tidlegare stolpekyrkjer på staden. Kaupanger var ei bygd med marknad og handel i mellomalderen. Staden vart rekna som ein kaupang, noko nær ein by.
Historia til kyrkja har vorte knytt til kampen mellom Kong Magnus og Kong Sverre. Under leiinga av bonden Arntor frå Kvåle, hadde bønder frå distriktet teke livet av sysselmannen Ivar Dape og fleire andre av Sverre sine menn under eit gilde jula 1183. Som hemn brende Sverre «Lusakaupang» i 1184. Ein har rekna med at det øvste av brannlaga under dagens kyrkje stammar frå denne brannen, og bygginga stavkyrkja har difor gjerne vorte tidfest til tida rundt 1190. Myntfunn under brannlaga stadfestar at den har vorte bygd etter 1150, men det eksakte årstalet er likevel framleis uvisst.
Det har skjedd fleire ombyggingingar sidan kyrkja vart reist. I mellomalderen vart ho bygd lengre, og ho er i dag den lengste av stavkyrkjene i landet. Sett vekk frå takstolen, stammar størstedelen av den berande konstruksjonen frå denne ombygginga. Til saman omfattar dette 22 stavar: Åtte stavar på langsidene, tre på kortsidene og fire i koret.
På 1600-talet vart det gjort fleire ombyggingar. Kyrkja fekk vindauge, våpenhus og kyrkjetårn, og ein svalgang rundt kyrkja vart riven. Om lag på same tid vart veggane dekorerte med med ei frise av ein salme, teikna i dåtidas notar - neumar. Preikestolen og alteret som står i dagens kyrkje vart gjeve til kyrkja av futen Gjøde Pedersen på byrjinga av 1600-talet. Også døypefonten er frå denne tida.
Kyrkja vart modernisert i 1862. Då vart ho måla kvit utanpå og kremgul inni, og nye vindauge vart sett inn. I 1960-åra vart ho ført tilbake til ein utsjånad som stort sett samsvarar med 1600-talskyrkja.
[endre] Sjå også
[endre] Lenkjer ut
- Kaupanger stavkirke i Stavkirke.org
- Fortidsminneforeninga, Sogn og Fjordane
- Fortidsminneforeningen
- Riksantikvarens julekalender 2005
- Odin
[endre] Litteratur
- Anker, Leif: Middelalder i tre, Stavkirker. (Kirker i Norge; 4), Oslo 2005. ISBN 82-91399-16-6
- Bugge, Gunnar & Mezzanotte, Bernadino: Stavkirker, Oslo 1994, s. 45. ISBN 82-504-2072-1
- Dietrichson, L.: De norske Stavkirker, Kristiania 1892.
