Høgnorsk

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Høgnorsk er ei nemning på ei uoffisiell form for nynorsk der målet er halde ved like i ubroten tradisjon etter det første nynorske skriftmålet (landsmaal), som ein finn det hos Ivar Aasen, Aasmund Olavsson Vinje, Arne Garborg o.a. Offisiell nynorsk veik av frå denne tradisjonen først og fremst ved rettskrivingsendringa i 1938, med ei tilmåting til rettskrivinga og ordvalet i bokmål og til målføra i Nord-Noreg, i Trøndelag og på Austlandet. Det er altså på desse områda høgnorsken skil seg frå offisiell nynorsk.

Omgrepet høgnorsk vart gjort kjent av Torleiv Hannaas i 1922 i artikkelen "Høgnorsk eller flatnorsk?". Der brukar han omgrepsparet høgnorsk og flatnorsk etter mønster frå høgtysk og plattysk. Hannaas dreg opp eit skilje mellom høgnorsken som blir tala i fjell-Noreg og fjordbygdene motsett flatnorsken ein tala i byane og bygdene på det flate Austlandet. "Høgnorsken" såg han som den beste og mest ekte, "flatnorsken" meinte han var mest oppblanda med dansk. Artikkelen er ein polemikk mot samnorskpolitikken som var i emning.

Høgnorskrørsla er i dag organisert i samskipnaden Ivar Aasen-sambandet. Dei to største lokallaga er Høgnorskringen i Oslo og Vestmannalaget i Bergen. Vestmannen og Målmannen er tidsskrift som kjem ut på høgnorsk.

Innhaldsliste 1 Grammatikk 1.1 Bøying av namnorda 2 Bakgrunnsstoff 3 Sjå òg

[endre] Grammatikk

[endre] Bøying av namnorda

Høgnorske namnord og lagord vert bøygde i tal og bundenskap. Namnorda har tre kjønn; hannkjønn, hokjønn og inkjekjønn. Desse har anten sterk eller linn bøying, som viser seg i endinga.

Døme på regelbundne sterke og linne namnord i alle kjønn:

eintal		fleirtal
ubundi	bundi	ubundi	bundi
(ein) dag	dagen	dagar	daga(r)ne
(ein) hane	hanen	hanar	hana(r)ne
(ei) tid	tidi/tida	tider	tide(r)ne
(ei) visa/vise	visa	visor/visur	viso(r)ne/visu(r)ne
(eit) hus	huset	hus	husi/husa
(eit) auga	auga(t)	augo	augo

[endre] Bakgrunnsstoff

• Mållekken er ein wiki til kunnskap um og bruk av høgnorsk
• Ivar Aasen-sambandet
• Høgnorskportalen www.sambandet.no
• Bladet Målmannen

• Høgnorskgrammatikken "Norsk Formlæra"
• Høgnorskordlista "Norsk Ordliste"

[endre] Sjå òg

• Samnorsk
• Riksmål
• Høgislandsk