Nicolaas van Myra
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
 |
|
| Geboren | mogelijk rond 270 in Patara, Lycië (?) |
| Gestorven | 342 of 352 in Patara, Lycië |
| Vereerd in | Rooms-Katholieke Kerk |
| Schrijn | Basiliek van Sint-Nicolaas te Bari |
| Naamdag | 6 december |
| Attributen | Ton met kinderen, drie gouden ballen of beurzen, anker |
|
|
|
|---|---|
Nicolaas van Myra of Nicolaas van Bari[1] (geboorte- en sterfjaar onbekend, waarschijnlijk geboren te Patara in Lycië, rond 270 en op 6 december overleden in 342 of 352), was aan het begin van de 4e eeuw bisschop te Myra, de toenmalige hoofdplaats van Lycië in Klein-Azië. Hij werd later heilig verklaard en is hoofdpersoon in tal van legenden, bijvoorbeeld de Legenda Aurea van de 13e-eeuwse geleerde dominicaan Jacobus de Voragine. Belangrijke elementen van het Sinterklaasfeest gaan op hem terug.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Van de heilige is niet heel veel overgeleverd. De informatie die beschikbaar is, is gedeeltelijk mondeling overgeleverd en in een veel later stadium op schrift gesteld, en komt gedeeltelijk uit de verschillende levensverhalen, Vitae of heiligenlevens, waarvan de Vita per Michaelem (de best begrijpelijke) en de Vita per Metaphrasten (de oudste van de twee) de belangrijksten zijn. In de Vita per Michaelem is de meeste informatie over het leven van Nicolaas terug te vinden, zoals de namen van zijn Lycische ouders, die verder nergens zijn aangetroffen. Uit deze bronnen komt de informatie dat er in 280 in Patara, niet ver van Myra, het tegenwoordige Demre, in Klein-Azië de jonge Nicolaas wordt geboren. Volgens de Vita Compilata, een andere vita, uit welgestelde, hoewel niet rijk genoeg om te kunnen rentenieren, maar ook zeer gelovige ouders.
Aan de kleine Nicolaas worden al vanaf de geboorte wonderen toegekend. Zo kon hij al direct na de geboorte rechtop in zijn badje staan, de handen ten hemel geheven, alsof hij God dankte voor dit mirakel, en wou hij op de vastendagen, woensdag en vrijdag, niet van zijn moeders borst drinken. Verder wist hij op vroege leeftijd al de namen van de hemellichamen uit zijn hoofd, hij was een geleerd persoon.
Het was al snel duidelijk dat Nicolaas, vernoemd naar zijn oom (waar hij vaak mee verward wordt), bisschop in een naburige gemeente, zijn leven aan de godsdienst zou gaan wijden. Dit vanwege de verbanden met de Bijbelse figuur Samuel. Nicolaas' moeder kon net als de moeder van Samuel geen kinderen krijgen, en kreeg uiteindelijk een kind in ruil voor de belofte dat de eerstgeborene in dienst van God zou treden. Net als Samuel was Nicolaas al op vroege leeftijd geliefd bij de bevolking, en begreep hij al snel dat hij een hogere taak te vervullen had (I Samuel 3:20). Samuel was de laatste en belangrijkste der Richteren, die ook koningen zou zalven. Ook hier ligt een overeenkomst, want tijdens Nicolaas' leven zou het christendom in het Romeinse Rijk opkomen.
Volgens de later heilig verklaarde Simeon de Vertaler (in de Vita per Metaphrases), was Nicolaas een goede leerling, ging hij met regelmaat naar de kerk en was hij waar nodig behulpzaam. Al op een leeftijd van 19 jaar werd de jonge Nicolaas door zijn oom tot priester gewijd, werden hem ook de kloostergeloften afgenomen, en sprak zijn oom (de bisschop) reeds de verwachting uit dat Nicolaas zelf óók bisschop zou worden, en een leven van verlichting zou gaan leiden. Door zijn strenge discipline wat betreft het houden van vastendagen, zijn goede wil en zijn gebeden voor iedereen zou hij een voorbeeld zijn geweest voor anderen.
Toen zijn oom een reis zou gaan maken naar Jeruzalem, werd de jonge Nicolaas benoemd tot diens gevolmachtigde in zijn klooster Nieuw Zion. Volgens de overlevering bestuurde hij het klooster zó goed dat het leek alsof de bisschop zelf aanwezig was.
Volgens Simeon de Vertaler heeft de heilige meermalen het huidige Israël bezocht, en vatte hij iedere keer het plan op om meerdere weken in het Heilige land te verblijven, maar een "engel des Heeren beval hem om huiswaarts te keren". Dit betekende dan dat zijn parochie in gevaar was, en hij zijn bovenmenselijke krachten aldaar moest gebruiken. Eens probeerde bij zo'n gelegenheid een zeeman hem te bedriegen, maar Nicolaas verijdelde dat plan, en sprak streng: Probeer nu nooit meer iemand te bedriegen. Vaar naar huis, en mijn zegen zal jullie vergezellen. Vandaar dat hij bekend staat als vergevingsgezind.
Inmiddels was hij voldoende volwassen geworden, en zou hij gewijd worden tot bisschop. Aan de vooravond van zijn inwijding ontving Nicolaas volgens de Vita Compilata een versie van de Bijbel uit de handen van Jezus.
In 325, hij was inmiddels midden in de veertig, was Nicolaas aanwezig bij het Concilie van Nicaea als bisschop. Daar kwamen de kerkleiders bijeen om over moeilijke kwesties te spreken. De reis ernaartoe duurde ongeveer twee weken, en het Concilie een week of vijf. Eén van de prangende kwesties was technisch, maar daarom niet minder belangrijk: op welke datum dient Pasen gevierd te worden? Maar ook de vraag of Jezus naast de reeds erkende goddelijkheid ook menselijkheid bezat stond ter discussie. Aan de ene kant stond Arius, een priester uit Alexandrië, en aan de andere kant stond diens eigen superieur, Athanasius van Alexandrië. Tijdens dit concilie liep Nicolaas, een fervent tegenstander van Arius, naar hem toe, en gaf hem een klap in het gezicht. Hiervoor werd Nicolaas in de kerker gegooid, maar 's nachts werd hij al uit zijn boeien bevrijd door Maria, kreeg hij van haar zijn bisschoppelijke gewaden terug, en een Bijbel om uit te lezen. Gedurende de rest van het concilie werd er bij grote vraagstukken beslist volgens de mening van Nicolaas.
Gedurende zijn leven zou Nicolaas vele malen de bevolking tegen demonen hebben beschermd, maar ook na zijn dood zou hij actief zijn gebleven. Zo zou hij voor voldoende eten hebben gezorgd tijdens hongersnoden en schepen hebben behoed voor de ondergang. Rond 340 moet hij zijn gestorven. Hij werd begraven in Myra, waar zijn basiliek nog steeds te bezichtigen is.
[bewerk] Wonderen
[bewerk] De naastenliefde van Sint-Nicolaas
De Legenda Aurea vertelt hoe Nicolaas drie dochters van een arme edelman redde van de prostitutie door hen een bruidsschat te geven.[1] Dit deed hij door drie avonden achtereen een zak met goud door het venster te gooien. De derde nacht werd hij ontdekt door de edelman. Nicolaas wist hem te overreden het niet verder te vertellen.
[bewerk] De drie schoolkinderen
Deze legende verhaalt van drie vermoorde jongetjes die door een herbergier waren vermoord, in stukken gesneden en in een ton met pekel waren gedaan. Nicolaas wist hen hieruit te halen en tot leven te wekken.[1] Een andere versie van deze legende vertelt dat Nicolaas drie studenten redde, die door een herbergier zijn gedood en gepekeld. Het vlees komt in handen van een oude man (Nicolaas). Die vertrouwt het niet, brengt de jongens terug tot leven en bekeert de herbergier en zijn vrouw.
[bewerk] De hongersnood van Myra
Deze legende doet denken aan de wonderbare spijziging van Christus. Nicolaas vermenigvuldigt zakken graan die met schepen aankomen in de haven van Myra. Hierdoor wordt een hongersnood voorkomen.[1]
[bewerk] De storm
Ook dit verhaal heeft overeenkomsten met dat van Christus. Nicolaas werd aangeroepen door zeelieden van wie het schip zinkende was. Hierna verscheen hij en bracht de storm tot bedaren.[1]
[bewerk] De zoon van de edelman
De zoon van een edelman was krijgsgevangen gemaakt door een heidense koning. Hij vertelde koning over Sint-Nicolaas. De koning sprak honend dat Nicolaas de jongen niet kon bevrijden. Hierop verscheen Nicolaas in een glorie van wolken. De jongen werd bevrijd en overgedragen aan zijn vader.[1]
[bewerk] Na zijn dood
In 1087 werden zijn relieken door Italiaanse kooplieden van Myra naar Bari overgebracht, om ze te beschermen tegen de oprukkende Islam. Hier werd speciaal voor hem een kerk gebouwd, de Basiliek van Sint-Nicolaas.
[bewerk] Naamdag
De naamdag van de heilige is 6 december. De viering van Sint-Nicolaas' naamdag is waarschijnlijk in het verleden samengevoegd met de viering van een Germaans feest, en deze figuur is als Sinterklaas de centrale figuur geworden in het kinderfeest dat op 5 december ("pakjesavond") en op 6 december (de feitelijke feestdag) in Nederland en België wordt gevierd.
[bewerk] Beschermheilige
Sint-Nicolaas is de beschermheilige van de kinderen, ongehuwde vrouwen, kooplieden en schutspatroon van de zeelieden. Veel havensteden hebben Sint-Nicolaas als beschermheilige:
[bewerk] Trivia
- Nicolaas van Myra wordt ten onrechte vaak vereenzelvigd met Nicolaas van Pinara, een 6e-eeuwse abt van Sion en later bisschop van Pinara (Lycië), en de levensverhalen van de twee mannen worden vaak vermengd. In de Middeleeuwen kwamen er nog meer verhalen over Nicolaas bij, zoals dat van de drie jongens in de ton.
- Sint-Nicolaas wordt in de Oosters-orthodoxe Kerk zeer vereerd en zijn beeltenis is op veel iconen te vinden. Hij is ook de beschermheilige van het belangrijkste orthodoxe land, Rusland.
[bewerk] Zie ook
- Sinterklaas
- Sint-Nicolaaskerk in Sint-Niklaas, hier wordt een deel van zijn relieken bewaard[bron?]
- Sint-Nicolaaskerk, andere kerken genoemd naar Nicolaas van Myra
[bewerk] Externe link
| Bronnen, noten en/of referenties: |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden in de categorie Sint-Nicolaas van Wikimedia Commons. |
