Nederlands Formosa

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Gouvernement Formosa
Hoofdstad	Fort Zeelandia
Bestaan	1624 - 1662
Verworven door	Cornelis Reyerszoon
Afgestaan aan	Cheng Cheng-kung
Tegenwoordig	Taiwan
Oppervlakte	ongeveer 10.000km2
Inwoners	?
Munteenheid	Duiten (geslagen door de VOC).

In de 17^e eeuw was Formosa (het huidige Taiwan) geruime tijd in Nederlandse handen, of meer precies, in handen van de VOC.

Inhoud 1 Vestiging op het vasteland van China 2 Vestiging op Formosa 3 Zie ook 4 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerk] Vestiging op het vasteland van China

In 1622, in opdracht van gouverneur Jan Pieterszoon Coen in Batavia, kidnapte Cornelis Reyerszoon een aantal Chinezen aan de kust van Fujian en viel hij Macao aan. De Portugezen sloegen de aanval af, en Reijersen reisde door naar de Pescadores, waar hij, met behulp van gedwongen arbeid van zijn Chinese gevangenen, een fort bouwde op Penghu, het grootste eiland van de Pescadores.

Het fort bevond zich op een zeer strategische positie, vanuit de Pescadores konden de Nederlanders de scheepvaart vanuit Fujian controleren. Politiek was de actie echter minder verstandig. De Pescadores waren Chinees grondgebied en de Chinezen konden natuurlijk niet lijdzaam toezien dat een vreemde mogendheid zich op hun gebied vestigde, nog wel met de bedoeling Chinese onderdanen te beheersen. De provinciale autoriteiten in Fujian waren, vooral na een volgende aanval door Cornelis van Nijenrode op het eiland Gulangyu tegenover Amoy, echter wel onder de indruk van de Nederlandse vuurkracht en besloten te onderhandelen. In februari 1623 reisde Reijersen naar Amoy om te onderhandelen en hij sprak af te vertrekken onder voorwaarde dat de Chinezen de handel met de Spanjaarden in Manilla zouden stoppen en hij toestemming zou krijgen van Batavia. Gouverneur Shang Zhouzo gaf de Nederlanders ook een gids om zich op Formosa te vestigen.

[bewerk] Vestiging op Formosa

Toen de Nederlanders het volgende jaar (1624) nog niet vertrokken waren, besloot de nieuwe gouverneur Nan Juyi om militair in te grijpen. Hij landde ten noorden van het fort en viel het in juli aan. Martinus Sonck nam het commando over bij de Nederlanders. Li Dan, leider van de illegale Chinese handelaren op Taiwan, werd door de Chinezen gevraagd om te onderhandelen en uiteindelijk gaf Sonck toe aan de Chinese eisen. In september landde hij op Taiwan en begon aan de bouw van een versterking op de zandvlakte Tayoan, dat de naam Fort Zeelandia kreeg. De Nederlanders verboden Li Dan de handel met Japan en monopoliseerden de haven, waardoor Li Dan en zijn mannen feitelijk piraten in Nederlandse dienst werden en de schepen tussen China en Manilla aanvielen. In 1625 kregen de Nederlanders een stuk land in Saccam om hun vee te grazen en kreeg een handelaar uit Amoy, Simsou, het recht om met de Nederlanders op Formosa te handelen.

Zheng Zhilong (bij de Nederlanders bekend als Iquan), één van de piraten, trad in dienst van de Ming keizer en kreeg de rang van admiraal. Hij zette Simsou buitenspel en bezorgde zichzelf een monopolie op de handel met de Nederlanders.

In 1627 vertrok dominee George Candidus naar Formosa en begon zendingswerk in het dorp Sinkan, het dorp het dichtst bij Fort Hollandia. Een tweede zendeling was Robertus Junius en tegen de tijd dat laatstgenoemde in 1643 naar Nederland terugkeerde, waren 5000 inboorlingen gedoopt. Later volgden nog meer collega's.

In 1635-1636 en 1641-1642 breidden de Nederlanders hun macht uit over het eiland. De Spanjaarden die ook forten op het eiland hadden, werden weggejaagd en de gehele westelijke vlakte kwam in Nederlandse handen.

Zheng Zhilong werd in 1646 door de Mantsjoes gevangen genomen en naar Peking gevoerd, maar zijn zoon Zheng Chenggong (bij de Nederlanders bekend als Koxinga) nam de macht over. Hij verklaarde zich loyaal aan de Ming-dynastie en werd de facto heerser over Zuidoost-China. In 1652 viel hij Formosa aan, maar de Nederlanders en inlanders sloegen hem terug. Grote groepen Chinezen vluchtten naar Formosa in 1658-1659 vanwege de oorlog tussen de Mantsjoes en Zheng Chenggong over Fujian.

In 1661 landde Zheng Chenggong opnieuw op Formosa. In de Slag bij Tayouan (nu Tainan) werden de Nederlanders teruggedrongen tot het fort Zeelandia aldaar. Op 1 februari 1662 gaven de Nederlanders zich over. De Nederlanders hielpen later de Mantsjoes in hun strijd, maar Formosa bleef nog tot 1683 in handen van Zheng Chenggong en zijn opvolgers.

[bewerk] Zie ook

• Fort Zeelandia (Formosa)
• Christendom in Formosa

Bronnen, noten en/of referenties:

Andre Engels & Ray Howgego: The Dutch on Formosa Leonard Blussé: Tribuut aan China. Vier eeuwen Nederlands-Chinese betrekkingen.

Koloniën of Nederlandse Overzeese Rijksdelen van het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden
Koloniën (tot in de 19e eeuw): Coromandel (tot 1825) · Deshima (tot 1853) · Goudkust (tot 1871) · Malakka (tot 1825) Koloniën(tot in de 20e eeuw): Nederlands-Indië (incl. Nederlands Nieuw-Guinea)1945 — 1962 · Suriname(tot 1975) Koloniën of Overzees Rijksdeel(tot in de 21e eeuw): Nederlandse Antillen · Aruba