Motorrijder
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een motorrijder is een bestuurder van een motorfiets.
Inhoud |
[bewerk] Ontstaan van de motorfiets en de motorrijder
 |
.jpg/210px-Hildebrand_&_Wolfmuller_1894_(3).jpg) |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Het motorrijden is uiteraard ontstaan met de uitvinding van de motorfiets. Toch waren de eerste berijders niet direct "motorrijders". Meestal waren het de bouwers en uitvinders die hun eigen voertuigen eerst moesten demonstreren om producenten en publiek te overtuigen van het nut van de machine. De allereerste motorfietsen reden nog op stoom en werden ingezet in demonstraties, zoals wedstrijden tegen paarden of als circusact. De bediening was ook veel te ingewikkeld voor leken.
Met de komst van de Hildebrand & Wolfmüller in 1894 werden voor het eerste motorfietsen in serie geproduceerd en kon men dus gaan spreken van "motorrijders". Dit waren meestal excentrieke rijkelui die de motorfiets als "aardigheidje" wilden proberen. Er waren immers ook al automobielen te koop. Het nieuwe was er echter snel af en de belabberde betrouwbaarheid van de machines droeg niet echt bij aan de doorbraak van de motorfiets.
Vanaf ca. 1900 ging men het motorrijden vanuit een andere invalshoek zien: Men ging simpelweg het fietsen verlichten door kleine motoren op rijwielen te bouwen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de motorfietsen van de firma Werner. In deze periode wisten ook de fabrikanten van gemotoriseerde voertuigen niet altijd welke kant het op zou gaan met de techniek: gemotoriseerde twee- drie- en vierwielers werden soms door dezelfde bedrijven geproduceerd. Goede voorbeelden hiervaan zijn de quadricycles en de tricycles.
Toch duurde het slechts enkele jaren tot vele fabrikanten de definitieve keuze voor de motorfiets hadden gemaakt. En ook de klanten waren snel overtuigd: de motorfiets was licht, wendbaar, klein en paste in elk schuurtje (huizen met garage bestonden uiteraard nog niet). Het gebruik van de motorfiets door overheidsdiensten (leger en politie) droeg hier zeker aan bij.
[bewerk] Helse machines
Zowel auto's als motorfietsen werden in de beginjaren als "helse" machines beschouwd. In 1904 werd bijvoorbeeld de Nederlandsche Motorwielrijders Vereniging (later de KNMV) opgericht, maar in hetzelfde jaar werd een intiatief genomen om te komen tot een anti-autobond, die zich tegen alle vormen van gemechaniseerd vervoer richtte. De Nieuwe Vlaardingse Courant riep haar lezers in 1906 op maatregelen tegen "de rijke automobilisten" te nemen, en in Prinsenhage (bij Breda) werd opgeroepen glasscherven op de wegen te strooien. Er verschenen in Engeland artikelen die de veroorzaakte rook en stofwolken van auto's en motorfietsen als oorzaak van de "zonloze zomers" aanwezen.
[bewerk] Juridische weerstand
In Nederland kon de politie zich naar hartenlust uitleven op motorrijders. Door het ontbreken van landelijke wetgeving kon immers iedere gemeente haar eigen regels opleggen, die men natuurlijk nooit allemaal kon kennen. In 1918 was men bijvoorbeeld in Winschoten verplicht beide voeten op de trappers te hebben, maar de meeste motorfietsen hadden in die tijd treeplanken of voetsteunen. Bekeuringen bleven niet uit. In Arnhem verbood men alleen het gebruik van straten of wegen die niet minstens 6 meter breed waren. De breedste weg in de gemeente was 5.90 meter breed... Na gewonnen protesten van motorrijders werd de regel geschrapt, maar mocht men voortaan een motorrijtuig niet onbeheerd achterlaten. De meeste automobilisten hadden in deze tijd een chauffeur die in de auto kon wachten, maar motorrijders konden niet meer parkeren! In de Amerikaanse staat Pennsylvania maakten de autoriteiten het helemaal bont: Automobilisten en motorrijders waren daar verplicht op landwegen in het donker elke twee kilometer te stoppen, te claxonneren, een vuurpijl aan te steken, tien minuten te wachten en vervolgens weer twee kilometer te rijden!
[bewerk] Medische weerstand
Artsen spraken elkaar tegen: de een vond "het ongezond te zitten boven een zo veel geraas makend mechanisme en het stooten op de weg en daardoor schudden van de buikingewanden kan aanleiding geven tot het ontstaan van ziekelijke afwijkingen". De ander zag echter juist voordelen voor de gezondheid: "Versterking van de buikspieren als waarborg tegen storingen aan de ingewanden bereikt men, door de motor zelf te repareren en vaak schoon te maken. Dit geschiedt in gebukte houding en gehurkt, hetgeen weldadig is voor de buikorganen". Sommige artsen vonden het gezond van tijd tot tijd een stukje met de motorfiets aan de hand over een slechte weg te lopen...
(vrij naar: Han Harmsze: Motormerkwaardigheden, Motor 1976)
[bewerk] Stijgende populariteit
Motorrijden nam snel in populariteit toe. Natuurlijk waren alle vormen van gemotoriseerd vervoer nog nieuw en spectaculair, maar een motorfiets was - in elk geval tot de komst van de T-Ford in 1908 - het goedkoopste. Een hernieuwde populariteit ontstond na de eerste wereldoorlog. De vliegtuigindustrie had een enorme opleving gehad, evenals de wapenindustrie, maar beide markten stortten in elkaar. Veel bedrijven schakelden over op de productie van motorfietsen, hetgeen een enorme concurrentiestrijd opleverde. Motorrijders profiteerden hiervan. Ook de Grote Depressie in de jaren '30 zorgde voor een kleine stijging van de populariteit, weer vanwege het prijsverschil tussen motorfietsen en auto's. Het probleem van de beperkte capaciteit (meestal één, soms twee zitplaatsen) was intussen opgelost met zijspannen, forecars en achterspanwagens waarmee men passagiers vóór, naast en achter de motorfiets kon meenemen.
[bewerk] "Deskundige" adviezen
Intussen werd de kunst van het motorrijden onderwezen in verschillende boekwerkjes, geschreven door "deskundigen". Al in 1907 waarschuwde Ing. Walter Schuricht motorrijders niet af te stappen als de motor nog reed. In een latere druk in 1925 stond de waarschuwing nog steeds! Gerlof Kalma waarschuwde duopassagiers: "Deze slingere niet met zijne (hare) benen en springe vooral niet te gauw van de duozitting af". Dr. Albert Sachs vond nog in 1928 dat duopassagiers en eigen signaalhoorn en een eigen rem moesten hebben... In 1925 schreef ene Oskar Fried: "De methode om een duopassagier te vervoeren moet als volstrekt verwerpelijk en gevaarlijk bestempeld worden". Hij raadde de meisjes aan "onmiddellijk hun benen wijd te strekken bij het minste gevoel van onzekerheid of het vermoeden, dat een val onvermijdelijk is".
(vrij naar: Han Harmsze: Motormerkwaardigheden, Motor 1977)
[bewerk] Dalende populariteit
Na de Tweede Wereldoorlog had men grote behoefte aan simpele en goedkope vormen van vervoer. In eerste instantie zou men dan weer aan motorfietsen kunnen denken, en met de komst van de scooter kwam er ook wel een kleine opleving, maar de kleine tot zeer kleine auto's, zoals de Goggomobil (1951), de Fiat 500 en 600, de Volkswagen Kever en de Mini brachten de auto binnen bereik van ieders beurs. Wie nu nog motor reed mocht zich een echte "motorrijder" noemen. De motorfiets werd steeds minder een vervoermiddel en steeds meer een hobby-object. Motorrijden was voortaan leuk.
[bewerk] Tuig?
In de jaren vijftig en -zestig stond het motorrijden vaak in een kwaad daglicht. Veel jongeren identificeerden zich met de motorrijders uit ruige films, zoals Marlon Brando in "The Wild One" (1954) en de opkomende Hells Angels in de Verenigde Staten. Ook de Hollister Bash, een gigantische vechtpartij tussen motorrijders in 1947 was onder motorrijders snel bekend. Bestaande motorfietsmodellen werden vaak licht verbouwd tot café racer en in Engeland waren regelmatig vechtpartijen tussen motorrijders (de rockers) en scooterrijders, de Mods. Ook de Cultfilm Easy Rider uit 1969 schilderde motorrijders af als losgeslagen, boven de wet staande drugsgebruikers. Kortom: een net meisje kwam niet met een motorrijder thuis en tot ver in de jaren zeventig kon men als motorrijder gewoon weggestuurd worden bij restaurants, campings, hotels etc. Dit waren de jaren dat motorrijders zich als "outlaws" gingen voelen en zich ook zo gingen gedragen. In het verkeer kon men zich gemakkelijk onderscheiden. Een motorfiets was in het algemeen sneller dan de gemiddelde auto en daar werd dan ook gebruik van gemaakt. Door het grotere saamhorigheidsgevoel onder de motorrijders ontstond een eigen motorrijderscultuur, met onder meer een eigen taalgebruik (zie: motorrijderswoordenboek). Ook was (en is) er de ongeschreven wet dat motorrijders elkaar helpen bij pech onderweg. In Duitsland werd zelfs het "Kradnetz" (Kraftradnetz) opgezet, een organisatie waarbij motorrijders zich in groten getale aansloten en waarbij men zelfs verplicht was elkaar te helpen, zelfs als dat het aanbieden van een slaapplaats inhield. De organisatie breidde zich tot ver buiten Duitsland uit. In deze tijd was dat nog wel eens nodig: de betrouwbaarheid van de meeste motorfietsen liet ernstig te wensen over en de meeste motorrijders waren dan ook behoorlijk technisch.
[bewerk] Weer braaf
In de jaren zeventig deden zich twee fenomenen voor die de populariteit van de motorfiets zouden verhogen, maar ook het beeld van de motorrijder sterk beïnvloedden.
- Japanse motorfabrikanten, die in de jaren vijftig waren begonnen met het fabriceren van kopieën van Europese motorfietsen, veroverden in hoog tempo de markt met technisch hoogwaardige, vernieuwende en betaalbare motorfietsen, met als hoogtepunt de Honda CB 750 Four in 1969. Dit opende de wereld van het motorrijden ook voor mensen die geen zin hadden een complete revisie van de motor op de vluchtstrook van een autosnelweg uit te voeren.
- De film Easy Rider had een bijzonder effect: steeds meer motorrijders gingen choppers bouwen en de fabrikanten van motorfietsen sprongen in op de vraag. De custom-motor ontstond. Aanvankelijk waren dit normale toermotorfietsen die voorzien werden van een hoger stuur, een getrapt zadel en een druppelvormige tank. Ze benaderden nog niet het "Grote Voorbeeld", de Harley-Davidson, met zijn zware V-twin-motor. De eerste Customs hadden vaak een viercilinder motor uit een bestaand model. Deze customs hadden door het getrapte zadel een lage opstap, en vrijwel alle modellen, ook de zeer lichte van 125- of 250 cc, werden als custom aangeboden. Dit opende de motormarkt ook voor veel (vaak kleine) dames.
In de jaren tachtig ontstond er aldus een hernieuwde populariteit van het motorrijden. De vrouwen gingen zelf rijden, er ontstonden veel en grote motorclubs. Motorfietsen waren intussen betrouwbaar en de motorkleding was zo verbeterd dat men ook niet meer thuis hoefde te blijven bij slecht weer. De verstopping van de autowegen en autosnelwegen door files genereerde veel nieuwe motorrijders, maar ook mensen die al tientallen jaren geleden in de auto waren gestapt ontdekten het "A"-tje op hun rijbewijs weer, dit waren de heropstappers. In deze periode gingen motorrijders ook over elkaar klagen. De scheurneuzen reden immers nog steeds rond, maar zij waren de "enkelingen, die het verpesten voor de rest".
Nu kon men ook niet meer spreken van "outlaws" of "zonderlingen" als men het over motorrijders had. Iedereen was motorrijder of had er een in de familie. Hierdoor is de "motorrijderscultuur" ook voor een groot deel verloren gegaan. Groetten motorrijders elkaar in het verleden zonder uitzondering, tegenwoordig komen ze elkaar zo veelvuldig tegen dat consequent groeten eigenlijk inhoudt dat men voortdurend met één hand stuurt. En elkaar helpen is ook niet meer nodig: motorfietsen gaan niet meer kapot, en als dat toch gebeurt is er de mobiele telefoon waarmee men hulp kan inroepen.
Een belangrijk verschil tussen de moderne motorrijders en die uit het verleden is misschien wel te herkennen aan de uitingen van verkeersveiligheidsorganisaties. In de jaren zeventig richtten die zich op begrip tussen motorrijders en automobilisten, tegenwoordig meer op oplettendheid. Het begrip is er immers: de meeste motorrijders zijn ook automobilist...
[bewerk] De motorrijder in emotionele zin
Een ander, niet onbelangrijk aspect van de motorrijderscultuur is het gevoelsmatig motorrijder "zijn", soms zelfs als motorrijder geaccepteerd worden. Er is misschien geen andere wereld waar men zo veel denigrerende of cynisch bedoelde uitdrukkingen voor leden uit dezelfde groep heeft dan de wereld van de motorrijders. Ook voor vrijwel alle merken en veel typen van motorfietsen zijn spottende benamingen (kijk maar eens in het motorrijderswoordenboek), en elke motorrijder wordt, zonder uitzondering, bespot om zijn keuze als hij zich tussen aanhangers van een ander merk begeeft. Dit is echter nooit serieus bedoeld en men kan ook gerust een bepaalde motorfiets tot grond toe afkraken en er vervolgens een kopen. (De motorfiets van schrijver dezes (zie foto) wordt "Pattex motor" genoemd, naar de gele motorfiets die in de lijm-reclame werd gebruikt. De bijnaam is bedacht door een berijder van een Chemisch toilet)
[bewerk] Merken- en landenfanatisme
Merkentrouw komt voor bij vrijwel alle producten, maar motorrijders zijn vaker en meer fanatiek gehecht aan hun "eigen" motormerk. In het verleden werden zelfs verwoede discussies in motorbladen gevoerd over merken of landen waar motorfietsen geproduceerd werden. De laatste gevechten dateren uit de jaren zeventig, toen de Japanse motoren ingeburgerd begonnen te raken. Een enkele positieve opmerking tijdens de beschrijving van een test of rij-impressie konden al resulteren in verwijten van "omkoping" en "de importeur naar de mond praten". Hetzelfde kon overigens gebeuren als een redacteur iets positiefs over een Europees merk schreef. Dit verschijnsel is echter van alle tijden: in de jaren twintig ging de strijd tussen Britse en Duitse merken, later weer tussen de Verenigde Staten en Europa. Tijdens de grote doorbraak van de Britten in de jaren vijftig en de Italianen weer verhitte discussies, ook over de scooter. Tegenwoordig worden motorfietsen uit de hele wereld in Europa verkocht, en men kan met een gerust hart bijvoorbeeld een Koreaanse Hyosung aanschaffen en hiermee in het middelpunt van de belangstelling staan. Men koopt vaker een motorfiets die bij iemands rijstijl past, ongeacht merk of afkomst.
[bewerk] "Echte motorrijder"
 |
Zo kent men ook het begrip "echte motorrijder". De simpelste definitie van de echte motorrijder is misschien wel "niet-automobilist". De echte motorrijder rijdt motor, punt. Altijd en alleen maar, zomer en winter. In het algemeen eindigt het "echte" motorleven met een huwelijk (vrouw, boodschappen, kinderstoeltje). Deze definitie van de echte motorrijder is dus niet lang te handhaven. Een betere is misschien "niet-onechte motorrijder". Dit is iemand die regelmatig motor rijdt zonder zich te gedragen als een cowboy. Deze laatste persoon valt eerder in de categorie chopperyup, het prototype van de advocaat die zich een weekend niet scheert, een houthakkershemd en een oude spijkerbroek aantrekt. Als tegenstelling is er ook de voormalig motorrijder die bijvoorbeeld door een lichamelijke handicap niet meer motor kan rijden. Hij of zij blijft motorrijder. Zo kan het voorkomen dat iemand met een auto en caravan een motortreffen bezoekt en daar ook welkom is, omdat iedereen weet dat hij lang geleden motorrijder was.
Desondanks zal iemand die zichzelf als "echte motorrijder" beschouwt best een glaasje drinken met een chopperyup. Men heeft immers een gezamenlijke hobby en daarmee ook altijd een gespreksonderwerp. Ook motoragenten kunnen hierover meepraten: in veel gevallen worden met een bekeurde motorrijder de "zaken" afgewerkt en wordt er vervolgens een praatje over motorfietsen of motorrijden gemaakt.
Het aantal doorrijders (mensen die ook in de winter motorrijden) neemt overigens (waarschijnlijk vanwege de files) toe. Vanwege de kou hoeft men het ook niet te laten; motorkleding is sterk verbeterd en veel toermotoren zijn voorzien van goede stroomlijnkuipen en handvatverwarming. Toch zijn er nog wel problemen: gladheid (meestal alleen in woonwijken, waar niet gestrooid wordt), mist en beslaande helmvizieren.
[bewerk] De heropstapper
Een heropstapper is een motorrijder die vele jaren niet meer op een motorfiets gereden heeft. Vaak gaat het hier om mensen die in hun jeugd - mogelijk om geld te sparen - motor gereden hebben, maar bij het stichten van een gezin zijn overgestapt in een auto. Als de kinderen het huis uit zijn herontdekt men het "A"-tje op het rijbewijs en gaat - dit keer als hobby - motorrijden. Heropstappers hebben echter vaak een zeer gebrekkige rijopleiding gehad (want lang geleden) en moeten bovendien wennen aan de eigenschappen van moderne motorfietsen. Het duurt dan ook vaak enige tijd voordat ze weer op een enigszins vlotte manier motorrijden. Daarom worden heropstappers ook wel eens spottend "herafstappers" genoemd. Heropstappers vertegenwoordigen tegenwoordig een groot percentage van de motorrijders.
[bewerk] De professionele motorrijder
 |
 |
 |
Meestal gaat het bij professionele motorrijders over motorrijders van de politie, de Koninklijke Marechaussee en militaire motorrijders, zoals de motorordonnans, maar ook de wegenwacht maakt gebruik van motorrijders. In sommige gevallen zijn zij "aangewezen" om motorrijder te worden, maar soms is er een dermate lange wachtlijst dat men blij is tot de "motorpool" te worden toegelaten. In alle gevallen krijgen deze motorrijders een zeer gedegen opleiding, die veel uitgebreider is dan alleen het rijbewijs-niveau. Het is een pré als men privé ook motor rijdt.
[bewerk] Zijspanrijders
In feite hebben zijspanrijders met solo-motorrijders alleen het rijbewijs gemeen, naast het feit dat ze "buiten" zitten. Toch vraagt niemand zich af of ze bij de motorrijders als groep horen. Zijspanrijders houden immers vast aan het motorrijden als dit eigenlijk - meestal door gezinsuitbreiding - niet meer gaat. Maar de techniek van het besturen van een zijspancombinatie verschilt beduidend van het rijden met een solo-motor en de meesten volgen dan ook op vrijwillige basis een zijspancursus omdat het A-rijbewijs onvoldoende voertuigbeheersing geeft. Zijspanrijders zonderen zich soms echter wel af van de solorijders. Vooral gewone motortreffens worden gemeden, bijvoorbeeld omdat men graag de kinderen meeneemt. Daarom zijn er speciale zijspantreffens, waar rekening gehouden met kleine kinderen, in de vorm van speeltoestellen, spelletjes en nachtrust. Ook rijdt men vaak ritten met gehandicapten, die men in een zijspan immers makkelijk kan meenemen. Alleen al in Nederland worden er enkele tientallen van dergelijke ritten per jaar georganiseerd.
[bewerk] Twijfelgeval: de Trike-rijder
De opkomst van de Trike in de jaren negentig plaatste de motorrijderswereld voor een dilemma. Trike-rijders hebben immers veel gemeen met motorrijders, en zeker met zijspanrijders. Zijspanrijders zijn een volledig geaccepteerde groep in de motorwereld. Maar een trike is - in elk geval juridisch - een auto. Toch worden bestuurders van Trikes in het algemeen toegelaten op motortreffens en horen er dus "bij".
