Matthias de Vries

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Matthias de Vries

Matthias de Vries (Haarlem, 9 november 1820 – Leiden, 9 augustus 1892) was een Nederlands taalkundige.

[bewerk] Leven

Hij werd op 28 april 1837 student te Leiden en promoveerde op 13 december 1843 in de Letteren. Na aan het gymnasium aldaar gedoceerd te hebben, deed hij op 28 november 1849 zijn intrede als hoogleraar te Groningen, en sprak op 29 oktober 1853 zijn inwijdingsredevoering te Leiden uit. Daar bleef hij werken aan de kennis van de Nederlandse letteren, de beoefening van de Nederlandse taal en de arbeid van de taalkunde en lexicografie, totdat de wettelijk gestelde leeftijd een einde maakte aan zijn openbaar ambtelijk leven, en hij met onderscheiding van zijn hoogleraarsambt ontslagen werd op 15 september 1891.

Samen met L.A. te Winkel zette hij het Woordenboek der Nederlandsche Taal op, in de later naar hen beide genoemde spelling-De Vries en Te Winkel

[bewerk] Werk

P.C. Hooft, Warenar, met eene inleiding en aanteekeningen (Leiden 1843)
Brief aan Dr. W.J.A. Jonckbloet, bijdrage tot de kritiek en verklaring van Karel den Groote en zijne XII pairs (Leiden 1845)
De Nederl. taalkunde, beschouwd in hare vroegere geschiedenis, tegenwoordigen toestand en eischen voor de toekomst (Haarlem 1849)
De heerschappij over de taal, het beginsel der welsprekendheid (Groningen 1850)
De Nederl. taalkunde in haren aard en hare strekking, Haarlem 1853. De beide laatste stukken zijn inaugurele redevoeringen.
De visscherijen, geheeten het Vroon, ten jare 1433 aan de stad Leyden in erfpacht gegeven (Leiden 1858)
Die Nordfriesche Sprache, nach der Moringen Mundart, van B. Bendsen, met eene inleiding (Leiden 1860)
Ontwerp van een Nederlandsch woordenboek. Verslag der commissie in de vergadering van het 3e Nederlandsche Congres te Brussel 31 Aug. 1851 voorgedragen (Groningen 1852).
Proeve van Middelnederlandsche taalzuivering. Voorbereidende opmerkingen voor de aanstaande uitgave van een Middelnederlandsch Woordenboek (Haarlem 1856)
Mededeelingen en opmerkingen, betreffende het Nederlandsch woordenboek (1865).

Met L.A. te Winkel:

De Grondbeginselen der Nederlandsche spelling (3e druk 1873)
Woordenlijst voor de spelling der Nederlandsche taal met aanwijzing van de geslachten der naamwoorden enz. (1865, 2e dr., 1872, 3e 1881)
Het Woordenboek der Nederlandsche taal

Verder gaf hij (1844-1849) de Lekenspiegel van Boendale, met inleiding en glossarium, in het licht, en met Verwijs den Spieghel Historiael van Maerlant (3 deelen, 1858-1863), 1873-'76 gevolgd door de 2de Partie van dat werk, door Philip Utenbroeke gedicht. Voorts talloze bijdragen in taalkundige tijdschriften.

[bewerk] Literatuur

Lo van Driel en Jan Noordegraaf, De Vries en Te Winkel, een duografie. Den Haag/Antwerpen 1998.
M. de Vries, Brieven aan H.J. Koenen. Ingeleid en bezorgd door Sigrid de Jong, Mimi Lakeman, Jan Noordegraaf, Suzanne Pijnacker en Eva Wilders. Amsterdam/Münster 1998. ( = Cahiers voor taalkunde, 17).
Jan Noordegraaf, Norm, geest en geschiedenis. Nederlandse taalkunde in de negentiende eeuw. Dordrecht/Cinnaminson 1985.

Bronnen:

Dit artikel is geheel of gedeeltelijk gebaseerd op een artikel uit het Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde van F. Jos. van den Branden en J.G. Frederiks uit 1888-1891, dat vanwege zijn ouderdom vrij is van auteursrechten.