Mat '64
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Materieel '64 (Mat '64), ook wel Standaard Stoptrein genoemd, is elektrisch treinmaterieel van de Nederlandse Spoorwegen. Het heeft net als het inmiddels buiten dienst gestelde Materieel '54 (Hondekop) een bolle neus ter bescherming van de machinist. Het materieel bestaat uit zelfstandige twee- en vierdelige treinstellen.
In 2008 wordt Mat '64 nog steeds op een groot deel van de geëlektrificeerde baanvakken in Nederland ingezet, voornamelijk als stoptrein, maar ook wel als sneltrein of intercity.
Inhoud |
[bewerk] Karakteristieken
Het prototype van Mat '64, Plan TT Treinstel Toekomst (treinstel 501) werd gebouwd in 1961 door Werkspoor en is inmiddels gesloopt. In de jaren 1964-1965 werd de vervolgserie Plan T gebouwd, vanaf 1966 werden de tweedelige treinstellen Plan V gebouwd.
Mat '64 is afgeleid van de enkele jaren daarvoor gebouwde lichtgewicht dieseltreinstellen Plan U en was het eerste materieel met de nu alomtegenwoordige zwenkzwaaideuren. Mat '64 was het eerste Nederlandse materieel met bagagerekken in de lengterichting boven de ramen, in plaats van dwars boven de banken zoals tot dan toe gebruikelijk was.
De treinstellen Plan T en de oudste 30 stellen Plan V waren oorspronkelijk groen, vanaf het in 1968 afgeleverde treinstel 431 werden zij afgeleverd in de nieuwe NS stoptrein-huisstijl, geel met grijs en schuine blauwe banden. De groene stellen kregen in de jaren daarna ook deze kleurencombinatie.
Een duidelijk verschil tussen Plan V en T is het verschil in aantal rijtuigbakken: respectievelijk twee (Plan V) en vier (Plan T). De letters zijn dus niet de beginletters van het aantal bakken. Verder zijn bij de kopbakken op de cabine tegenwoordig de uiterste raampjes bij Plan T grijs geschilderd en bij Plan V geel. Zo is dus aan de kopbak al te zien of het Plan T of Plan V is. Uitzondering hierop vormen de Plan V's van Veolia op de Heuvellandlijn. Deze hebben net als Plan T grijze zijruitjes.
[bewerk] Plan T
Vierdelige elektrische treinstellen. 30 stellen (502-531) werden gebouwd in 1964-1965 door Werkspoor. Het is anno 2008 met een leeftijd van circa 44 jaar het oudste reizigersmaterieel dat nog in regulier gebruik is in Nederland.
Bij de laatste revisie in 1999-2002, kregen deze stellen een nieuw interieur, met dezelfde stoelen als gebruikt in Stoptreinmaterieel '90 (Railhopper) en Dieselmaterieel '90 (Buffel), grotendeels in een (zeer krappe) coach-opstelling. De wanden en vloeren in de Plan T's werden zachtgeel, in plaats van wit/grijs. Door het verwijderen van de keuken, dienstruimtes en bagageruimte werden per stel 34 extra zitplaatsen gecreëerd.
Treinstel 528 is een plan T met een bijzondere samenstelling, de Bk2 (koprijtuig) is namelijk die van Plan V 424 (inmiddels buiten dienst). Technisch gezien is de Bk aangepast aan die van een Plan T, evenals de neusschildering. Het interieur is wel gelijk aan dat van een Plan V.
De buitendienststelling van Plan T als gevolg van vervanging door nieuw materieel begon per 29 mei 2008. De 503 de eerste die aan de kant was gezet. De 504 is nu ook aan de kant wachten sloop transport. De 506 is de eerstvolgende en gaat per 3 augustus 2008 aan de kant.
|
[bewerk] Plan V
Tweedelige elektrische treinstellen. 246 stellen (401-438, 441-483 en 801-965) werden gebouwd tussen 1966 en 1976 door Werkspoor (401-438, 441-461, 472-483 en 801-840), Talbot (462-471 en 871-965) en Düwag (841-870). In totaal zijn er door de drie fabrikanten 13 deelseries gebouwd, met veel onderlinge verschillen.
De stellen Plan V uit de serie 401-438 beschikten oorspronkelijk over een bagageruimte aan een uiteinde van de treinstellen, later werd deze ruimte benut voor extra zitplaatsen door middel van klapzittingen. De stellen Plan V uit de serie 801-965 beschikten oorspronkelijk over een post-ruimte (met klapstoelen) aan een uiteinde van de treinstellen, later werd deze ruimte in de meeste stellen benut voor extra zitplaatsen. In de stellen waar nog een bagageruimte aanwezig is, zijn voor de veiligheid de bagagedeuren vergrendeld, dit zijn namelijk nog schuifdeuren, die nogal storingsgevoelig bleken.
Inmiddels zijn de oudste deelseries (de treinstellen 401-438) gesloopt. Alleen treinstel 419 is bewaard gebleven, dit werd in 2004 weer teruggebracht in de oorspronkelijke groene kleur en is inmiddels museumtreinstel geworden.
In tegenstelling tot Plan T behield Plan V tot op heden de oorspronkelijke banken. Wel is bij de revisies in de jaren '90 de bekleding vervangen: in plaats van de oorspronkelijke donkergroene of rode bekleding, heeft de Plan V blauwe bekleding gekregen in de eerste klas, en groene (oudere stellen) of paarse (nieuwere stellen) bekleding in de tweede klas.
De treinstellen 901-915 zijn aangepast voor eenmanbediening op de Merwede-Lingelijn (Dordrecht – Geldermalsen). Op deze stellen zijn, nabij de baknummers, de letters Ddr-Gdm (de verkortingen voor beide eindpunten) aangebracht. De exploitatie met eenmanbediening is op deze lijn echter nooit ingevoerd, en deze treinstellen zijn weer in de gewone omloop opgenomen.
Van de treinstellen 936-965 is vanaf eind 2005 de elektrische installatie aangepast zodat deze sneller optrekken. Daardoor kunnen zij de huidige dienstregeling Zwolle – Emmen rijden. Deze zogenaamde super-V's vervingen hier de in december 2005 buiten dienst gestelde Railhoppers.
In 2006 en 2007 zijn enkele regionale lijnen, waarop door NS mat '64 werd ingezet, na aanbesteding overgegaan naar andere vervoerders. Voor de overgangssituatie, totdat nieuw materieel geleverd wordt, werd of wordt op deze lijnen het eerste jaar tijdelijk Plan V ingezet.
Vanaf december 2006 werden vijf stellen door Connexxion ingezet op de Valleilijn tussen Amersfoort en Ede-Wageningen, eind 2007 zijn deze hier vervangen door Protos-treinstellen. Van februari tot april 2008 is treinstel 840 tijdelijk weer verhuurd aan Connexxion, omdat zij vanwege testen aan een Protos-treinstel een tekort aan materieel had.
Sinds december 2007 wordt Plan V ingezet door Veolia Transport en Arriva op respectievelijk de Heuvellandlijn (Maastricht – Kerkrade) en de Merwede-Lingelijn (Dordrecht – Geldermalsen). Opmerkelijk is dat voor deze laatste lijn niet de eerder voor deze lijn aangepaste Ddr-Gdm-stellen beschikbaar zijn gesteld. Op deze twee lijnen zal Plan V in de loop van 2008 worden vervangen door GTW-treinstellen.
|
[bewerk] Inzet
In de dienstregeling 2008 wordt op de volgende trajecten Mat '64 ingezet:
[bewerk] Nederlandse Spoorwegen
| Serie: | Treinsoort: | Route: | Bijzonderheden: |
|---|---|---|---|
| 3400 | Sneltrein | Hoorn – Alkmaar – Castricum – Beverwijk – Haarlem (– Den Haag Centraal) | Gemengd met DD-AR |
| 3700 | Intercity | Zwolle – Deventer – Zutphen – Arnhem – Nijmegen | Gemengd met VIRM |
| 3800 | Sneltrein | Zwolle – Hardenberg – Emmen | |
| 4400 | Stoptrein | 's-Hertogenbosch – Oss – Nijmegen | |
| 4900 | Intercity | Utrecht Centraal – Hilversum – Almere Centrum – Almere Oostvaarders | Gemengd met DD-AR |
| 5000 | Stoptrein | Leiden Centraal – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Dordrecht | Gemengd met DD-AR |
| 5100 | Stoptrein | Den Haag Centraal – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal | Gemengd met DD-AR |
| 5200 | Stoptrein | Tilburg West – Tilburg – Eindhoven – Deurne | |
| 5500 | Sprinter | Utrecht Centraal – Den Dolder – Soest – Baarn | Alleen zondags; rest van de week SGMm |
| 5600 | Stoptrein | Utrecht Centraal – Amersfoort – Harderwijk – Zwolle | Gemengd met DD-AR |
| 5700 | Stoptrein | Utrecht Centraal – Weesp – Amsterdam Zuid – Schiphol – Leiden Centraal | Gemengd met DD-AR |
| 6000 | Stoptrein | Utrecht Centraal – Geldermalsen – Tiel | |
| 6300 | Stoptrein | Den Haag Centraal – Leiden Centraal – Haarlem | Gemengd met DD-AR |
| 6400 | Stoptrein | Weert – Eindhoven | |
| 6800 | Stoptrein | Roermond – Sittard – Maastricht – Maastricht Randwyck | |
| 6900 | Stoptrein | Sittard – Geleen Oost – Heerlen | |
| 7000 | Stoptrein | Apeldoorn – Deventer – Almelo (– Enschede) | |
| 7400 | Stoptrein | Rhenen – Driebergen-Zeist – Utrecht Centraal – Amsterdam Bijlmer ArenA – Amsterdam Zuid | Gemengd met SGMm |
| 7500 | Stoptrein | Ede-Wageningen – Arnhem – Dieren – Zutphen | |
| 8000 | Stoptrein | Zwolle – Hardenberg – Emmen | |
| 9600 | Stoptrein | 's-Hertogenbosch – Eindhoven | |
| 9800 | Stoptrein | Den Haag Centraal – Zoetermeer – Gouda – Utrecht Centraal | |
| 12100 | Stoptrein | Roosendaal – Goes – Middelburg – Vlissingen | |
| 13600 | Stoptrein | 's-Hertogenbosch – Tilburg – Breda | |
| 16000 | Stoptrein | Utrecht Centraal – Geldermalsen – 's-Hertogenbosch | In de spits 2 treinen DD-AR |
| 19800 | Stoptrein | Den Haag Centraal – Zoetermeer – Gouda – Gouda Goverwelle |
[bewerk] Veolia
| Serie: | Treinsoort: | Route: | Bijzonderheden: |
|---|---|---|---|
| 32000 | Stoptrein | Maastricht Randwijck – Maastricht – Valkenburg – Heerlen – Kerkrade Centrum | |
| 32100 | Sneltrein | Maastricht – Valkenburg – Heerlen |
[bewerk] Arriva
| Serie: | Treinsoort: | Route: | Bijzonderheden: |
|---|---|---|---|
| 32500 | Stoptrein | Dordrecht – Gorinchem – Geldermalsen |
[bewerk] Toekomst
Begin jaren negentig kwamen de eerste treinen van het type Stoptreinmaterieel '90 in dienst, bedoeld om Mat '64 geleidelijk aan af te lossen. Door opeenvolgende problemen met dit treintype en de keuze om meer dubbeldekstreinen aan te schaffen, omdat deze meer capaciteit hebben, zijn er echter nooit vervolgorders van de Railhopper geplaatst. Deze treinstellen zijn in 2005 buiten dienst gesteld en vervolgens alle gesloopt.
In 2005 bestelde NS bij Bombardier en Siemens 35 nieuwe lichtgewicht Sprinter Lighttrains, met een optie voor nog eens vijf bestellingen van telkens 32 treinen, waarvan al in 2007 de eerste twee zijn afgeleverd. De eerste 35 treinen komen tussen september 2008 en medio 2009 in dienst als Sprinters. Als ze goed bevallen, zullen ze binnen afzienbare tijd Mat '64 volledig vervangen.
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden in de categorie Mat '64 van Wikimedia Commons. |
| Nederlandse treinstellen |
|---|
|
Voormalig materieel: Huidig materieel: |
