Maria-Tenhemelopneming
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Maria-Tenhemelopneming (Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart) is in de Oosters-orthodoxe kerken en de Rooms-Katholieke Kerk de feestdag van de opneming "met lichaam en ziel" van Maria in de hemel.
Inhoud |
[bewerk] Traditionele geschiedenis
Over het overlijden en vervolgens met lichaam en ziel opgenomen worden in de hemel van Maria zijn verschillende versies in omloop. Maria moet ergens tussen 36 en 50 n.Chr. zijn overleden ofwel in Jeruzalem ofwel Ephese. Hierbij zouden alle apostelen aanwezig zijn geweest behalve Thomas. Toen deze arriveerde was Maria's lichaam al begraven en om haar toch eer te bewijzen bezocht Thomas in zijn eentje haar graf. Volgens de traditie zou Thomas toen de tenhemelopneming van Maria hebben gezien. Daarbij zou hij van Maria haar gordel hebben gekregen. De overige apostelen geloofden dit niet totdat hij hen de gordel toonde en het lege graf. Een opmerkelijke omkering van de situatie toen Thomas als enige apostel aanvankelijk niet geloofde in de verrezen Christus!
[bewerk] Ontstaansgeschiedenis van de feestdag
Na het concilie van Efeze (431), waar Maria de titel "Moeder van God" (Theotokos) kreeg toebedeeld, kende de Mariaverering een sterke opgang. De oudste feesten 'Maria Boodschap' en de 'Opdracht in de tempel' waren nog vooral op Christus zelf gericht. Later ontstonden feesten waarbij Maria als heilige werd geëerd: 'Maria Geboorte' en 'Maria-Tenhemelopneming'. Dit laatste werd in 582 door keizer Mauritius officieel in Byzantium ingevoerd. Op 15 augustus werd voor die tijd al de verjaardag van de kerkwijding van een aan Maria toegewijde basiliek op de weg tussen Betlehem en Jeruzalem gevierd. Rome nam het feest van Maria-Tenhemelopneming over in de zevende eeuw onder paus Sergius I. Het geloof in de Tenhemelopneming van Maria dateert uit de oudheid en wortelt daarmee in het historische en ongedeelde christendom.
De Transitus Mariae-geschriften uit de zesde eeuw geven aan dat de dood van Maria als theologische vraagstelling toen reeds actueel was.
Aanvankelijk was de naam voor deze feestdag 'Dormitio Mariae' (Ontslaping van Maria). In het westerse christendom werd, onder invloed van apocriefe teksten en volkslegenden, vanaf de achtste eeuw de term 'Tenhemelopneming van Maria' gebruikt. In het Nieuwe Testament staat nergens expliciet dat Maria in de hemel is opgenomen.
[bewerk] Dogma-verklaring
Tijdens het eerste Vaticaans concilie (1869-1870) hadden 200 bisschoppen om de dogmatische definitie van de lichamelijke tenhemelopneming van Maria gevraagd. In 1950 kondigde Paus Pius XII officieel het dogma fidei van de Tenhemelopneming af en bevestigde het in de Apostolische Constitutie Munificentissimus Deus.
De protestantse gemeenschap reageerde negatief.
De Oosters-orthodoxe Kerken geloven weliswaar dat de Moeder Gods lichamelijk is opgevaren naar de hemel, maar kennen desondanks geen dogma dat de lichamelijke tenhemelopneming van de Moeder Gods behelst. In de kerkelijke traditie van de Oosterse orthodoxie spreekt onverkort van het Ontslapen van de Moeder Gods.
[bewerk] Iconografie
In de westerse iconografie wordt Maria-Tenhemelopneming meestal uitgebeeld als Maria die door Christus ten hemel wordt gevoerd. Een voorbeeld is het hierboven weergegeven schilderij van Titiaan.
In de Oosters-orthodoxe Kerken wordt bij deze voorstelling vaak simultaan twee taferelen getoond: 1° het inslapen (dormitio) van de Moeder Gods met de apostelen rond haar sterfbed verzameld, 2° de eigenlijke tenhemelopneming. Op oude mozaïeken en iconen is het tweede tafereel vaak de voorstelling van Christus die de ziel van zijn Moeder - uitgebeeld als een ingebakerd kindje - mee ten hemel neemt. Deze manier van uitbeelden is onder meer terug te vinden in de zesde eeuwse "Verlosser-in-Chora kerk" in Istanbul, het vroegere Constantinopel en verwijst naar de (iconografie van de) geboorte-icoon. Zoals Maria na de geboorte zorg droeg voor het kind Jezus, zo zorgt Christus nu voor haar ziel.
[bewerk] Actuele viering
In de Rooms-Katholieke Kerk is Maria-Tenhemelopneming een hoogfeest en wordt steeds op 15 augustus gevierd. In veel (katholieke) landen, waaronder België, Polen, Frankrijk, Luxemburg, Italië, Slovenië, Spanje en gedeeltelijk in Duitsland (in Saarland en gedeeltes van Beieren) is het een wettelijke feestdag. Het in de volksmond gebruikte "Maria Hemelvaart" is volgens het katholieke geloof niet correct omdat "Maria niet zelf ten hemel opsteeg" maar "door God in de hemel werd opgenomen".
In Arrondissement Antwerpen en omgeving, wordt tijdens 15 augustus tevens Moederdag gevierd.
In de Oosters-Orthodoxe Kerken wordt het feest nog traditioneel aangeduid met het "Ontslapen van Maria" of het "Ontslapen van de Moeder Gods". Aan de viering gaat ook thans nog een voorbereidende vasten en een "voorfeest" op 14 augustus vooraf. De naviering duurt tot en met 23 augustus.
In de Russisch-orthodoxe Kerk wordt het feest gevierd op 28 augustus, dit vanwege het uiteenlopen van de Juliaanse kalender en Gregoriaanse kalender.
