Kasteelruïne Lichtenberg
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Lichtenberg is een ruïne gelegen op de Sint Pietersberg ten zuiden van de wijk Sint Pieter in Maastricht. Het was vroeger een van de weinige hoogteburchten van de Noordelijke Nederlanden. Vanaf de op de berg gelegen toren heeft men een prachtig uitzicht over het Maasdal bij Maastricht.
Inhoud |
[bewerk] Benaming
De oorspronkelijke naam was Luchtenborg ofwel “Hooggelegen kasteel”. Ook de Latijnse naam “Mons Lucis” werd wel gebruikt voor Lichtenberg. Een mythe is dat Lichtenberg oorspronkelijk een Romeins lichtbaken langs de Maas zou zijn geweest. Hetzelfde geldt voor een naamsverklaring dat een roofridder die op Lichtenberg woonde de voorbij reizende kooplieden ‘verlichtte’ van hun koopwaar.
[bewerk] Geschiedenis
Met de bouw van het eerste kasteel is waarschijnlijk begonnen in 1212 door de prins-bisschop Hugo II van Pierrepont. Hij gebruikte hiervoor de fundamenten van een in de 10e eeuw gebouwde donjon. Hiermee is de uit vuursteenblokken en kolenzandsteen gemaakte onderbouw van de ruïne wellicht een van de oudste nog zichtbare kasteelrestanten in Nederland. In de 12e en 15e eeuw werd de donjon nog uitgebreid met twee extra verdiepingen. Het kasteel zelf is omstreeks 1400 gebouwd en in de 15e en 16e eeuw is het meerdere keren uitgebreid.
Tijdens de Hollandse Oorlog van 1672 tot 1678 werd het kasteel verwoest. Ofschoon het kasteel in 1740 nog bewoond was, is het in 1747 na een grote brand geheel in verval geraakt. Op het kasteelterrein is vervolgens een gesloten hoeve gebouwd, waarvan het woonhuis tegenwoordig nog bestaat. Het poortgebouw met geknikt schilddak en de hierbij gelegen stallen zijn gebouwd in 1816.
In 1904 wordt een ijzeren trap met een houten platform aangebracht in de ruïnetoren en krijgt de toren de functie van een belvédère - een uitzichttoren. In 1985 is de ruïne geconsolideerd en zijn de bijgebouwen gerestaureerd.
[bewerk] Bewoners
Als oudste vermelding in 1267 is de familie Lichtenberg bekend als bezitter van het kasteel en was tevens eigenaar van de Poort van Lichtenberg in de Bredestraat in Maastricht. De volgende bewoner was Jan Happart uit Wyck en vervolgens was in 1410 Rogier Bock bekend als heer van Lichtenberg. Zijn kleindochter trouwde in 1439 met Jan van Eynatten, heer van Neubourg bij Gulpen. Hij herbouwde en breidde het kasteel verder uit en bouwde in 1455 bij het kasteel een hermitage die later tot een klooster werd verheven. In 1568 had Alva zijn hoofdkwartier op Lichtenberg en bij het beleg van Maastricht in 1632 streek de Staatse bevelhebber Pinssen van der Aa er neer. In 1659 kwam het domein in bezit van de familie Schaesberg, die tot einde 18e eeuw eigenaar bleef. De laatste adellijke bewoners van Lichtenberg waren August Fréderic Antoine Marie Graaf Van Schaesberg (1730-1804) en Isabelle barones Van Cortenbach.
In 1809 verkoopt de Franse administratie het geconfisceerde particuliere bezit Lichtenberg aan Christiaan Coenegracht "maire" te Maastricht. Zijn kleindochter Maria Christina Sara Dorothea Coenegracht bewoont vanaf haar huwelijk in 1862 met Hubertus Theodorus Laurentius Straetmans het goed Lichtenberg.
[bewerk] Trivia
In 1921 ging het eigendom over naar de "Société Anonyme Fabrique Portland et Briquetterie de Raevels" de latere ENCI (Eerste Nederlandsche Cement Industrie). Door de bouw van de ENCI fabriek en de afgravingen uit de Sint Pietersberg ten behoeve van de mergelwinning voor de cementfabriek staat de huidige hoeve Lichtenberg en ruïne enigszins geïsoleerd en als het ware op een steile kale rotspartij met bijna loodrechte verticale wanden.
