Herme
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Herme (Latijn: Herma) of hermaion was in het oude Griekenland oorspronkelijk de naam van een aan de god Hermes gewijde steenhoop die o.m. de wegen markeerde.
[bewerk] Historiek
De naam was sinds de Archaïsche periode (vanaf ca. 500 v.Chr.) ook van toepassing op de rechthoekige, naar onder toe enigszins taps toelopende zuil waarvan het bovenste deel bestaat uit een buste (al dan niet van Hermes) en op welks voorzijde al dan niet een mannelijk geslachtsdeel in erectie is aangebracht. Aan de zijkanten bevinden zich soms uitsteeksels die de armen weergeven.
Over de oorsprong van hermen bestaat weinig zekerheid. Het lijkt meest aannemelijk daarbij te denken aan een ontwikkeling vanuit een animistische steencultus. De oudste vermelding van Hermen in de Griekse literatuur lijkt Herodotus te zijn (II, 51). Oorspronkelijk was de afbeelding altijd een beeld van Hermes. De meest bekende is de zogenaamde Hermes Propylaeus (van de beeldhouwer Alcamenes) op de Atheense acropolis.
Later werden ook andere mythologische figuren zoals Atlas en Telamon afgebeeld. De oorspronkelijke betekenis (cf. infra) was toen verbleekt, wat ook blijkt uit uit het veelvuldig voorkomen van hermen als louter decoratief element in de architectuur.
Vanaf de Hellenistische periode ontwikkelde de herme zich tot portret-herme, die het borstbeeld van een of andere beroemdheid draagt. Een speciale vorm daarvan is de dubbel-herme, die twee gezichten heeft, een aan de voor- en een aan de achterzijde (vb. Socrates en Seneca, of Aristophanes en Menander)
[bewerk] Betekenis
Hermen werden door de oude Grieken oorspronkelijk geplaatst bij grenzen (vb. als afbakening van weiden), kruispunten van wegen, vóór poorten en huisdeuren, en soms ook bij graven. Ze hadden de bedoeling de god Hermes te eren, als beschermer van wegen en reizigers en in het algemeen als verhoeder van onheil. Ze speelden mogelijk ook een belangrijke rol in het volkse bijgeloof: het aanraken van de penis zou geluk gebracht hebben.
In Athene stonden ze met tientallen langs de straten. Groot was dan ook de ontsteltenis toen op de vooravond van de noodlottige expeditie naar Sicilië (415 v.Chr.) talrijke hermen door onbekenden werden verminkt, hetgeen als een bijzonder slecht voorteken werd uitgelegd (het zogenaamde Hermenschandaal). Over de ware schuldigen en hun bedoeling tast men nog steeds in het duister, maar tot de verdachten van het daarop volgende Hermokopidenproces behoorde onder meer Alcibiades, tot de veroordeelden Andocides.
