Hematiet

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Hematiet

Mineraal
Chemische formule	Fe₂O₃
Kristalstelsel	Trigonaal
Kleur	Grijs tot zwart, roodbruin, rood verweerd
Streepkleur	Kersrood tot roodbruin
Hardheid	5 - 6,5
Gemiddelde dichtheid	5,25
Glans	Metaalglans tot mat
Opaciteit	Opaak
Breuk	schelpvormig, vezelig
Splijting	Geen
Habitus	Piramidaal, kubisch, romboëdrisch, rozettenachtige groepen, korrelig, oölitisch
Kristalvlakken	${0001}, {10\bar{1}1}, {11\bar{2}0}$
Kristaloptiek
Brekingsindices	n_o=3,22-2,90 n_e=2,94-2,69
Dubbelbreking	δ=0,28-0,21 sterke dispersie
Fluorescentie	geen
Optische oriëntatie	Negatief
Overige eigenschappen
Chemisch gedrag	Moeilijk oplosbaar in HCl
Vergelijkbare mineralen	Goethiet, lepidoliet, ilmeniet
Radioactiviteit	Niet
Magnetisme	-
Bijzondere kenmerken	geen

Hematiet (van Grieks: αιμία, haima, bloed) is een mineraal dat voornamelijk bestaat uit ferri-oxidekristallen (ijzer(III)oxide, Fe₂O₃), een van de ijzeroxides. Het komt naast andere variëteiten voor als het rode bloedsteen en het grijszwarte tot zwarte ijzerglans en ijzerglimmer. Het mineraal heeft een hardheid tussen 5 en 6.

De zgn. streep, of streepkleur, de kleur die het mineraal afgeeft bij wrijven over een ongeglazuurd porseleinen schaaltje, is meestal een karakteristiek bloedrood - het mineraal ontleent daaraan z'n naam. Het mineraal kan sporen magnesium, mangaan en titaan bevatten.

[bewerk] Voorkomen

Hematiet komt zowel voor als gangmineraal als in sedimentaire lagen. Het is vaak de oorzaak van roodkleuring van veel gesteenten. Samen met hematiet komen vaak andere ijzerertsen voor zoals magnetiet, limoniet en ijzerspaat. Als magnetiet is omgezet naar hematiet, wordt dit martiet genoemd.

Het mineraal komt wereldwijd voor, in Europa in Duitsland onder andere in het gebied van de Lahn waar 's werelds grootste concentratie van ijzerertsen is, in de Eifel, de Harz en in het Thüringerwoud. Verder in Engeland in Cumberland en North-Lancashire, in België in Vezin en Namen, op het Italiaanse eiland Elba en in Spanje. In Afrika is Algerije een noemenswaardige producent en in de Verenigde Staten van Amerika wordt het gevonden bij het Upper Lake en bij de Missouri. Meer dan de helft van de wereldproductie komt tegenwoordig uit China, Brazilië en Australië.

[bewerk] Betekenis als grondstof

Hematiet bestaat in zuivere toestand voor 70% uit ijzer en is daarmee het belangrijkste ijzererts.

Daarnaast wordt hematiet gebruikt als polijstmiddel en vanwege de hoge reflectie lange tijd als spiegel.

De rode kleur en het feit dat hematiet niet giftig is maken het mineraal zeer geschikt als pigment. Reeds in de Steentijd werd het gebruikt voor rotstekeningen en voor lichaamsbeschilderingen.

Kunstenaars gebruiken geperste stiften van hematiet voor tekeningen en schetsen. Zulke stiften zijn zacht en kleuren goed. Rode bolus, een sterk kleihoudende hematietsoort, wordt veel gebruikt als grondlaag bij vergulden.

Als pigment is hematiet geschikt voor het beschilderen van keramiek en het verven van draden voor tapijten.

[bewerk] Geschiedenis

De winning van hematiet is een van vroegste mijnbouwactiviteiten van de mensheid: het poedervormige mineraal werd aangetroffen in ca. 80.000 jaar oude graven. Zowel op het Griekse eiland Thasos als bij de plaatsen Rydno in Polen en Lovas in Hongarije, zijn groeven bekend uit het paleolithicum. Ook in Duitsland zijn sporen van prehistorische mijnbouw van vergelijkbare omvang gevonden bij Bad Sulzburg en in het Münsterdal uit de tijd rond 5000 voor Christus die aan de bandkeramische cultuur aan de Bovenrijn zijn toe te schrijven. Aan de Etrusken was al het overvloedige voorkomen van ijzerglans op het eiland Elba bekend.