Edward Gierek

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Edward Gierek (Zagórze bij Sosnowiec, 6 januari 1913 - Teschen, 29 juli 2001) was een Pools communistisch staatsman.

Edward Gierek verloor zijn vader bij een mijnongeluk toen hij vier jaar oud was. Zijn moeder hertrouwde en verhuisde naar Noord-Frankrijk, waar hij opgroeide. Gierek sloot zich in 1931 aan bij de Franse communistische partij. Na het organiseren van een staking werd Gierek uitgezet naar Polen. Na zijn militaire dienstplicht in Polen te hebben vervuld ging Gierek naar Belgisch Limburg, waar hij in de mijn van Waterschei werkte. In de Tweede Wereldoorlog was Gierek actief in het Poolse verzet in België.

In 1948 keerde hij terug naar Polen. Hij maakte carrière binnen de partij en werd in 1957 parlementslid. Als eerste secretaris van het district Katowice van de Poolse Verenigde Arbeiderspartij (PZPR) wist hij tussen 1957 en 1970 een machtbasis op te bouwen. Toen in 1970 onlusten uitbraken in het noorden van Polen volgde Gierek Władysław Gomułka op als secretaris-generaal van de PZPR. Gierek beloofde economische hervormingen en een verbeterde beschikbaarheid van consumentengoederen, grotendeels geregeld via buitenlandse kredieten. Zijn goede relaties met westerse politici als Valéry Giscard d'Estaing (Frankrijk) en Helmut Schmidt (West-Duitsland) hielpen bij het verkrijgen van deze kredieten.

In de jaren zeventig ging de levensstandaard in Polen fors omhoog, maar bij de oliecrisis van 1973 begon de groei te haperen en in 1976 werden prijsverhogingen noodzakelijk. Onlusten hierover (b.v. in Radom) werden neergeslagen. De prijsverhogingen werden niet doorgevoerd, maar in 1980 waren economische hervormingen noodzakelijk geworden. Wederom leidden de prijsverhogingen tot protesten, met name in Gdańsk en Szczecin. Gierek was gedwongen Solidarnosc te erkennen en het stakingsrecht toe te staan.

Kort hierna werd hij als partijleider vervangen door Stanisław Kania en ging in 1981 na het uitroepen van de noodtoestand door generaal Jaruzelski voor een jaar de gevangenis in. Na een lange ziekte overleed Gierek in Teschen in Zuid-Polen.

Secretarissen-Generaal van de PZPR
Bolesław Bierut • Edward Ochab • Władysław Gomułka • Edward Gierek • Stanisław Kania • Wojciech Jaruzelski • Mieczysław Rakowski