Edoeard Sjevardnadze
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Edoeard Sjevardnadze (Georgisch: ედუარდ შევარდნაძე, Russisch: Эдуард Амвросиевич Шеварднадзе) (Mamati, district Lantsjchoeti, provincie Goeria, 25 januari 1928) is een Georgisch politicus. Sjevardnadze is bekend geworden als minister van buitenlandse zaken van de USSR onder Michail Gorbatsjov en was van november 1995 tot 23 november 2003 president van de Republiek Georgië.
Inhoud |
[bewerk] Algemeen
Als kind van de revolutie koesterde Sjevardnadze een groot vertrouwen in de communistische ideologie en vervulde hij gedurende zijn hele volwassen leven openbare en politieke functies binnen het communistische systeem. Hij verwierf binnenlandse bekendheid door zijn felle strijd tegen corruptie onder Sovjet ambtenaren en maakte snel carrière binnen de Communistische Partij. Toch werd hij internationaal vooral bekend door zijn rol in de hereniging van Duitsland en in de hervorming en ontmanteling van het communistische systeem waarmee hij was opgegroeid. Als president van de onafhankelijke Republiek Georgië werd hij er later in toenemende mate van beschuldigd ondemocratische middelen te gebruiken om zijn eigen positie en die van zijn familie te bevorderen. Bovendien bleek hij niet in staat te voorkomen dat corruptie –die hij in vroegere jaren zo daadkrachtig had bestreden- snel vat kreeg op het publieke leven in zijn land. Onder druk van massale binnenlandse protesten en grote buitenlandse kritiek zag Sjevardnadze zich op 23 november 2003 genoodzaakt af te treden. Daarmee kwam een einde aan zijn politieke loopbaan. Sjevardnadze is erelid van de Club van Rome.
[bewerk] Familie
Edoeard Sjevardnadze werd als vijfde kind van een arm gezin geboren in het Georgische dorpje Mamati aan de Zwarte Zee. Hij had een zus en drie broers, waarvan een omkwam in de Tweede Wereldoorlog. Zijn vader, die leraar was, werd in 1937, tijdens de Grote Zuivering gearresteerd omdat hij mid jaren 20 zijn steun voor de Mensjewieken naar de Bolsjewieken had verplaatst. Hij werd vrij gelaten door de interventie van een voormalige leerling die nu voor de NKVD werkte. [1] In 1951 trouwde Edoeard Sjevardnadze met Nanoeli Tsagareisjvili. Hij deed dit ondanks waarschuwingen dat het huwelijk schadelijk zou kunnen zijn voor zijn carrière, vanwege het feit dat haar vader als 'vijand van de staat' veroordeeld en geëxecuteerd was. Het echtpaar kreeg twee kinderen; een zoon en een dochter. Zijn vrouw overleed op 20 oktober 2004.
[bewerk] Politieke loopbaan
[bewerk] Binnen de Georgische Socialistische Sovjetrepubliek
Na het doorlopen van zijn basisopleiding in Mamati trok Sjevardnadze naar Tbilisi om daar, op aandringen van zijn ouders, te gaan studeren aan de Medische Hogeschool. Na het behalen van zijn diploma koos hij er echter voor niet verder te studeren aan een medisch instituut, maar een baan als instructeur te accepteren bij het regionale comité van de Komsomol, de communistische jeugdbeweging. In 1948 werd hij lid van de Communistische Partij. Hij vervolgde zijn opleiding aan de historische faculteit van het Pedagogisch Instituut en steeg snel in de Komsomol hiërarchie, om in 1956 gekozen te worden tot Secretaris van het Centrale Comité van de Georgische Komsomol. In 1959 werd hij lid van de Georgische Opperste Sovjet en in 1965 promoveerde hij tot Minister voor Openbare Orde. In de functie van Minister van Binnenlandse Zaken, die hij van 1968 tot 1972 bekleedde, verwierf hij faam door zijn harde beleid ten opzichte van corruptie. Toen de Eerste Secretaris van de Communistische Partij in 1972 moest aftreden in verband met een corruptie schandaal, werd Sjevardnadze aangesteld als zijn opvolger.
[bewerk] Binnen de Communistische Partij van de Sovjet-Unie
In zijn nieuwe functie voerde hij een onverminderd daadkrachtig beleid gericht op het terugdringen van corruptie, en die doortastendheid werd door de Sovjet hiërarchie al spoedig beloond met een zetel in het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Twee jaar later, in 1978, werd hij als kandidaatlid toegelaten tot het Politbureau. In 1985 stelde Gorbatsjov hem aan als Minister van Buitenlandse Zaken van de Sovjet-Unie, als vervanger voor de kort daarvoor afgetreden Andrej Gromyko. In de jaren die volgden stond Sjevardnadze als rechterhand van Gorbatsjov aan de basis van de Détente en het einde van de Koude Oorlog. Onder zijn leiding werd het buitenlands beleid van de Sovjet-Unie drastische herzien. Hij onderhandelde voor de Sovjet-Unie over de hereniging van Duitsland en bepleitte een einde aan de oorlog in Afghanistan. Tegen het einde van de jaren tachtig liepen al eerder ontstane tegenstellingen tussen Gorbatsjov en Sjevardnadze echter zo hoog op, dat die laatste in 1990 geen andere mogelijkheid zag dan af te treden. In zijn beroemde afscheidsrede maakte Sjevardnadze zijn bezorgdheid over sommige van Gorbatsjov's besluiten kenbaar, en waarschuwde hij voor dreigende [[dictator (modern)|dictatuur]. Na een mislukte coup door conservatieven in de zomer van 1991 keerde hij eind dat jaar terug in zijn functie. Een maand later, met de formele ontbinding van de Sovjet-Unie, trad hij echter weer af.
[bewerk] Na de val van de Sovjet-Unie
Hij keerde terug naar de nu onafhankelijke Republiek Georgië, waar hij de tweede president van Georgië worden sinds de onafhankelijkheid in 1991. In 1992 werd de toenmalige Georgische president Zviad Gamsachoerdia afgezet, en het presidentschap tijdelijk 'afgeschaft'. Sjevardnadze werd daarom benoemd tot voorzitter van de Georgische staatsraad. Toen het presidentschap in november 1995 in ere werd hersteld, werd Sjevardnadze met 70% van de stemmen gekozen. In de eerste jaren van zijn bewind bouwde hij veel steun op door zijn daadkrachtig handelen in het conflict met afvallige provincies als Abchazië en door de betrekkelijke stabiliteit die hij aanvankelijk wist te brengen. Door zijn op het Westen georiënteerd beleid wist hij buitenlandse financiële steun en investeringen naar zijn land te halen en een strategisch partnerschap met de NAVO te bewerkstelligen.
Hoewel hij er zelf van overtuigd was dat hij zijn geboorteland had gered, wist Sjevardnadze niet te voorkomen dat het land verstrikt raakte in een burgeroorlog en kon hij de woekerende corruptie geen halt toeroepen. Hij werd ervan beschuldigd oneigenlijke middelen te gebruiken om zijn positie te handhaven. Hij legde beperkingen op aan de media, ontsloeg politici en benoemde familieleden - onder wie zijn eigen kinderen - op hoge posten. Zijn militaire acties tegen de naar onafhankelijkheid strevende regio's Zuid-Ossetië en Abchazië bleven vruchtloos maar leidden wel tot een burgeroorlog. De aanhoudende energiecrisis en economische recessie versterkten de toch al snelle afkalving van zijn populariteit in de late jaren negentig.
Ook verloor hij de steun zijn vroegere bondgenoten in het Kremlin, vooral omdat hij Rusland de toegang weigerde tot de Pankisi-vallei waar zich Tsjetsjeense rebellen zouden bevinden. De Verenigde Staten bleven Sjevardnadze echter trouw. In ruil voor olie en de NAVO-basis op Georgisch grondgebied, ontving Georgië jaarlijks miljoenen Amerikaanse dollars. Volgens velen kwam een groot deel daarvan echter bij corrupte politici terecht. In 2002 presenteerde minister van Justitie Michail Saakasjvili, de latere oppositielieder, een wetsontwerp om de corruptie onder politici aan te pakken. Sjevardnadze wees het voorstel van de hand en Saakasjvili stapte op.
Ondanks dit alles werd Sjevardnadze in 2000 herkozen. Die verkiezing werd echter bezoedeld door beschuldigingen van manipulatie van de uitslag.
[bewerk] De Rozenrevolutie
In november 2003 kwam Sjevardnadze wederom in opspraak, nadat hij claimde de parlementsverkiezingen te hebben gewonnen. De oppositie meende dat er sprake was geweest van verkiezingsfraude, wat door internationale waarnemers van de OVSE werd bevestigd. Er volgden wekenlange demonstraties. Toen ook Tedo Dzjaparidze, het hoofd van de Nationale Veiligheidsraad van Georgië, verklaarde dat de parlementsverkiezingen ongeldig waren en moesten worden overgedaan, drong de oppositie aan op Sjevardnadzes vertrek.
Desondanks hield Sjevardnadze vast aan zijn besluit op 22 november 2003 de eerste zitting van het parlement te openen. Het parlementsgebouw werd omsingeld door tienduizenden betogers, en de politie greep niet in. Een woedende menigte, onder leiding van oppositieleider Michail Saakasjvili, drong vervolgens het parlementsgebouw binnen, op het moment dat Sjevardnadze aan zijn toespraak was begonnen. Leden van de oppositie eisten luidkeels dat Sjevardnadze zijn koffers zou pakken en naar het buitenland zou vertrekken. Tenslotte verliet Sjevardnadze het parlementsgebouw. Later die dag riep hij de noodtoestand uit. De volgende dag nam hij, na overleg met Saakasjvili, alsnog ontslag als president. Parlementsvoorzitter Nino Boerdzjanadze werd waarnemend president. Daarmee was de “Rozenrevolutie”, zoals de politieke omwenteling werd genoemd, een feit. Deze revolutie bracht Sjevardnadze's indrukwekkende politieke carrière tot een vrij roemloos einde.
Na zijn aftreden werd Sjevardnadze officieel uitgenodigd in Duitsland te komen wonen, waar hij vanwege zijn rol in de hereniging van dat land nog steeds erg populair was. De ex-president liet echter weten dankbaar te zijn voor de uitnodiging, maar zeer veel van zijn land te houden en het niet te zullen verlaten.
[bewerk] Bronnen en referenties
- Sjevardnadze, E. A., The Future Belongs to Freedom, (New York 1991).
- “Profile: Eduard Shevardnadze”, http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3257047.stm (geraadpleegd: 21 december 2007)
- ^ Suny, Ronald. The Making of the Georgian Nation, pp. 328-9. Indiana University Press, Bloomington, 1994
| Voorganger: Zviad Gamsachoerdia |
president 22 december 1991 - 23 november 2003 |
Opvolger: Nino Boerdzjanadze |
