De Nederlandse Opstand
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Nederlandse Opstand (ook wel "De Opstand" genoemd) is in de moderne geschiedschrijving de benaming voor wat vroeger uitsluitend de Tachtigjarige Oorlog werd genoemd. Met De Nederlandse Opstand wordt vooral gedoeld op de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog. Veelal doelt men op de periode 1568 (het officiële begin van de Tachtigjarige oorlog met de slag bij Heiligerlee) tot 1589 (het vertrek van de Graaf van Leicester) waarna de Staten geen nieuwe landvoogd meer zochten maar zelf de soevereiniteit op zich namen. In 1589 is de zaak van de Opstand ook reeds goeddeels in het voordeel van de Staten beslist.
Door Alva is het verzet tegen de Spaanse koning Filips II getypeerd als een opstand. In 1572 bericht Lodewijk van Nassau aan zijn broer Willem dat de hertog van Alva zeer verbaasd is ... dat de steden zo in opstand komen (les villes se revoltent ainsi). In brieven, kronieken en dagboeken uit die tijd wordt gesproken over verzet, verlatinghe, afzwering van de landsheer, etc. Ook in de latere geschiedschrijving over deze periode worden de gebeurtenissen vanaf 1568 veelal aangeduid als 'De Opstand'. In een recente studie spreekt onder meer Dr. A.Th. van Deursen over De Opstand van 1572-1584.[1]
Aanvankelijk was de opstand vooral gericht tegen het schrikbewind van de hertog van Alva. Later werd het steeds meer een algemenere opstand tegen Filips II van Spanje. In de opstand stond het religievraagstuk en het staatsgezag centraal. Filips wilde één centraal geregeerd land onder één religie, het Rooms-Katholicisme. De opstandelingen wilden een decentrale overheid (gewesten en Staten-Generaal), een zekere mate van zelfbestuur, gedeeltelijke eigen belasting-inning en vrijheid van godsdienst. De grote motor achter de opstand was Willem I van Oranje-Nassau, alhoewel Willem van Oranje in eerste instantie lange tijd achter Filips II bleef staan. De zin in het Wilhelmus, het volkslied van Nederland, De koning van Hispanje heb ik altijd geëerd herinnert hieraan. De opstand kreeg een formele status in de zogenoemde Acte van Verlatinghe die in 1581 door de Staten-Generaal werd aangenomen. De Opstand werd beëindigd met een algehele overwinning voor de Noordelijke Nederlanden in 1648 bij de vrede van Münster.
Door allerlei geschiedkundigen is de Opstand verschillend beoordeeld. De discussie over de opstand tegen Spanje gaat tot op de dag van vandaag voort.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
