Corpus callosum
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het corpus callosum of de hersenbalk is een structuur in de hersenen die de twee hersenhelften met elkaar verbindt en zorgt dat ze informatie kunnen uitwisselen. Het bestaat uit een bundel van witte stof die vermoedelijk meer dan 200 miljoen axonen (zenuwuitlopers) bevat. Het bestaat voornamelijk uit zenuwuitlopers van cellichamen die zich elders bevinden.
Inhoud |
[bewerk] Anatomie
[bewerk] Vier delen
Het corpus callosum bestaat van opzij gezien uit vier delen. Van voor naar achteren: het rostrum, het genu (letterlijk knie), de truncus en het splenium. Van bovenaf gezien hebben de vezels van het corpus callosum de vorm van een in de breedte uitgerekt hoefijzer. De hoefijzervormige vezels die door het splenium (achterzijde) en door het genu (voorzijde) lopen heten respectievelijk forceps major (grote tang) en forceps minor (kleine tang). De forceps major verbindt beide occipitale kwabben, en de forceps minor verbindt beide frontale kwabben. Het splenium is bij vrouwen doorgaans dikker dan bij mannen.
[bewerk] Twee soorten interhemisferische vezels
Vele zenuwvezels van de hersenbalk verbinden homotope gebieden, dat wil zeggen gebieden die in corresponderende delen van de hersenhelften zijn gelegen. Zo zullen frontale gebieden in de linker hersenhelft verbindingen hebben met frontale gebieden in de rechter hersenhelft. Met name de secundaire visuele gebieden hebben zeer veel interhemisferische (tussen de hersenhelften) verbindingen. Een uitzondering hierop vormen de primaire (visuele, tast en motorische) corticale gebieden.
Naast homotope verbindingen zijn er ook verbindingen met heterotope gebieden: deze zijn een afspiegeling van gebieden in dezelfde hersenhelft waarnaar de zenuwvezel projecteert. Zo zal een prefrontaal gebied een verbinding vormen met het premotore gebied binnen dezelfde, maar ook binnen de andere hersenhelft.
[bewerk] Functie
De functionele rol van de hersenbalk blijft vooralsnog onduidelijk. Het is mogelijk dat zij bijdraagt tot samenwerking, maar ook tot competitie tussen hersengebieden van beide hersenhelften. Er wordt wel beweerd dat in de evolutie specialisatie van beide hersenhelften (zie ook lateraliteit) een gevolg is geweest van gebrekkige verbindingen door de hersenbalk.
Als het corpus callosum is doorgesneden (callosotomie/hersenbalkdoorsnijding), is er sprake van een gespleten brein, wat in de Engelstalige vakliteratuur als 'split brain' wordt aangeduid.
Bij mensen die aan een ernstige vorm van epilepsie lijden, en waarbij alle vormen van medicatie hebben gefaald, wordt soms het corpus callosum doorgesneden, zodat de epileptische haarden in de ene hersenhelft niet voor verstoringen in de andere hersenhelft kunnen zorgen. Deze operaties blijken doorgaans succesvol te zijn.
In gepopulariseerde publicaties is wel beweerd dat bij professionele jongleurs en pianisten het corpus callosum dikker is, omdat de vaardigheden die zij uitoefenen een intensieve samenwerking vereisen tussen beide hersenhelften. Hetzelfde fenomeen zou zichtbaar zijn bij linkshandige mensen, waarbij het corpus callosum 10-15% dikker zou zijn doordat het motorische centrum in de rechterhersenhelft (schrijven) veel moet communiceren met het taalcentrum in de linkerhersenhelft. Bij ADHD-patienten is de transversale doorsnede van het corpus callosum zo'n 10% dunner. Ook zouden vrouwen een beter ontwikkeld corpus callosum hebben (tot 23% meer zenuwbanen) in vergelijking met mannen. Voor deze beweringen ontbreken echter nog duidelijke wetenschappelijke bewijzen.
[bewerk] Pathologie
- Alien hand syndrome
- Een gedeeltelijk of geheel ontbreken van de hersenbalk bij mensen heet agenesis van het corpus callosum.
- Split brain
- Septo-optische dysplasie (deMorsier syndroom)
[bewerk] Dieren
Sommige dieren bezitten geen hersenbalk: de cloaca- en buideldieren.
