Bilbao

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

43°16'0" N, 2°56'0" W

Bilbao

Plaats in Spanje

Situering

Algemeen

41,26 km²

Inwoners (2005)

354.168 (8.559/km²)

Politiek

Burgemeester

Iñaki Azkuna

Overig

Postcode

48000

Website

www.bilbao.net

Bilbao (historische Baskische naam: ”Bilbo”) is de grootste stad van de Spaanse autonome regio Baskenland, en de hoofdstad van de provincie Biskaje. De stad had op 1 januari 2005 een inwonertal van 354.168, en in de metropool Bilbao, het economische en industriële centrum van Baskenland, woonden bijna 1 miljoen inwoners. De stad ligt in het noorden van Spanje, aan de rivier Nervión en ligt op één van de Pelgrimsroutes naar Santiago de Compostella. De stad is sinds 1997 één van de vijf steden op de wereld met haar eigen Guggenheimmuseum, het Museo Guggenheim de Bilbao. Sinds 1981 is het inwonertal van Bilbao behoorlijk gedaald, doordat een groot deel van de stadsbevolking naar de Baskische kustplaatsen is verhuisd. De stad geniet niet van het ‘typisch’ Spaanse mediterrane klimaat maar heeft een gematigd en vochtig zeeklimaat.

[bewerk] Naam

Officieel heet de stad zowel in het Spaans als in het Baskisch 'Bilbao'. De Baskische taal erkent verder ook nog 'Bilbo' als juiste schrijfwijze van de stadsnaam, doch deze laatste wordt in de praktijk nog maar zelden gebruikt.

[bewerk] Geschiedenis

De stad Bilbao werd gesticht op 15 juni 1300 door Diego López V de Haro, de toenmalige landheer van Biskaje. De herkomst van de naam “Bilbao” is niet helemaal duidelijk, volgens sommigen is het een verbastering van het Spaanse “bel vado” (goede oversteek), maar anderen beweren dat het afstamt van het Baskische: “bi albo” (twee oevers).

De stad kreeg van de landheer van Biskaje meteen dezelfde rechten en privileges als de stad Logroño. De “stad” bestond in eerste instantie uit niet meer dan drie straten en de Santiagokathedraal. Bilbao groeide langzaam maar zeker, en aan het begin van de 15e eeuw had het ongeveer 3000 inwoners. In die periode ontstonden er echter spanningen en strijd tussen de belangrijkste families van de stad, waardoor er grote onrust heerste. Buiten dat kreeg Bilbao te maken met een grote brand waarbij de Santiagokathedraal bijna werd verwoest, en drie grote overstromingen. Toch overleefde de stad de vele catastrofes en groeide buiten haar stadsmuren. Vanaf het jaar 1511 begon de haven van Bilbao een belangrijke rol te spelen in de internationale handel. Het begon met de export van wol naar Noord-Europese steden zoals Antwerpen, en de haven werd later één van de belangrijkste gedurende de tijd van de Spaanse kolonisatie.

[bewerk] De 19e eeuw

Bilbao werd gedurende de 19e eeuw verschillende keren aangevallen door de carlisten, overigens zonder succes. In deze tijd kreeg de stad wederom te maken met ruimtegebrek, het bestond namelijk uit niet veel meer dan de zeven straten van het historisch centrum.

Een schets van Bilbao in 1575

Er ontstond een groot probleem, de bevolking groeide maar er was in de directe nabijheid geen geschikt terrein om de stad uit te kunnen breiden. Eigenlijk begonnen deze problemen al in de 18e eeuw, maar Bilbao had nog niet de kans gekregen om ze op te lossen door de verschillende oorlogen tussen Spanje en Frankrijk. Rondom het jaar 1900 begon men echter aan de bouw van het zogenaamde “Ensanche de Abando”, de naam van de stadsuitbreiding. Deze stadsuitbreiding heeft zich inmiddels veranderd in het centrum van Bilbao en heet het “Distrito de Abando”. Urbanistisch gezien is het een curieus bouwwerk, met het “Plaza Elíptica” en de 30 meter brede laan “Gran Vía”, en vertoont een aantal gelijkenissen met de symmetrie en manzana's van het Eixample in Barcelona. De bouw van het district, gestart rond 1870, duurde vele jaren, en werd pas rond 1925 compleet afgerond.

[bewerk] De 20e eeuw

Na het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog in 1936 werd Bilbao de hoofdstad van de Baskische regering, dat in het Hotel Carlton aan het Plaza Elíptica verbleef. Het Baskenland verzette zich krampachtig tegen de Spaanse nationalistische opkomst van Francisco Franco. In opdracht van hem werd Bilbao dan ook gebombardeerd door de legers van de Duitse Adolf Hitler en de Italiaanse Benito Mussolini. Toen de Baskische provincie Álava toch in fascistische handen kwam, werd Bilbao voorzien van een enorme verdedigingsmuur, de zogenaamde “Cinturón de Hierro”. De ontwerper van deze muur verraadde de Basken echter een aantal maanden later door de bouwplannen aan het nationalistische leger te geven, waardoor de stad alsnog werd veroverd. Tijdens de burgeroorlog richtte de Baskische regering in het geheim de “Ertzaña” op, de beginselen van het huidige Baskische politieorgaan “Ertzaintza”. Hun taak was het tegengaan van het Spaanse nationalisme, en het gijzelen van zo veel mogelijk tegenstanders. Uiteindelijk leidde de oorlog in Bilbao tot een wanhoopsdaad, de zogenaamde “Slag van Artxanda”, waarbij de Basken hopeloos van de Spaanse troepen verloren, omdat zij simpelweg veel minder mannen hadden. Vanaf dat moment hoorde de stad, en heel Baskenland, bij de dictatuur van Francisco Franco en begon een zwarte periode van onderdrukking van de Baskische cultuur en gedwongen isolatie. De stad kreeg in de jaren '60 wederom te maken met ruimtegebrek, dit maal echter in veel grotere mate. Dit leidde ertoe dat een groot deel van de bevolking dat (gedwongen of niet) van het platteland naar de stad trok, in razendsnel gebouwde woonblokken zonder gas, licht of water werd geplaatst. In augustus 1983 werd Bilbao geteisterd door ernstige overstromingen, waardoor de rivier Nervión deels werd omgeleid.

[bewerk] De 21e eeuw

Na de ernstige economische crisis die de stad doormaakte in de jaren '90 besloot men dat het tijd werd voor een nieuwe, modernere koers en dat Bilbao leefbaarder moest worden. De hoogtepunten van deze stadsvernieuwing waren de komst van de metro van Bilbao in 1995 en de EuskoTran in 2002, het beroemde Museo Guggenheim Bilbao en het Palacio Euskalduna, een concert- en evenementenhal. Buiten het centrum probeert men momenteel ook deze stadsvernieuwing voort te zetten, door het aanleggen van meer voetgangerspaden, parken, ondergrondse parkeerplaatsen en nieuwe sporthallen om zo het industriële karakter van Bilbao om te zetten in dat van een moderne stad, geschikt voor toerisme en recreatie.

[bewerk] Geografie

Bilbao ligt aan de noordkust van Spanje, aan de Golf van Biskaje, in het noordwesten van Baskenland. De stad ligt aan de rivier Nervión en de zogenaamde “Ría de Bilbao”.

Kaart van Spanje

Afstanden naar andere steden:

Barcelona: 605 kilometer
Bordeaux: 332 kilometer
La Coruña: 551 kilometer
Madrid: 393 kilometer
Pamplona: 138 kilometer
Donostia-San Sebastián: 94 kilometer
Santander: 95 kilometer
Valencia: 670 kilometer
Valladolid: 281 kilometer
Vitoria-Gasteiz: 64 kilometer
Zaragoza: 303 kilometer

[bewerk] Klimaat

Bilbao heeft een vochtig zeeklimaat met zachte temperaturen gedurende het hele jaar, de zomers zijn voor Spaanse begrippen niet bijzonder warm en de winters zijn mild, niet extreem koud. De meeste neerslag valt in de herfst en de zomer, en de tendens van ‘gematigde zomers’ begint echter ietwat af te brokkelen, de stad heeft de laatste jaren met lange hittegolven gekampt van meer dan 20 dagen. De gemiddelde maximumtemperatuur ligt in juli ongeveer rond de 25 graden, en in december en januari rond de 13 graden Celsius. De hoogste van Bilbao werd gemeten in 1947, 42 graden Celsius. De meest intense neerslag viel op 26 augustus 1983, meer dan 250 millimeter, dat ook de overstroming van de rivier Nervión veroorzaakte.

[bewerk] Demografie

Bevolkingsontwikkeling 1900-2005

In het jaar 1970 was Bilbao de op vijf na grootste stad met 410.490 inwoners, bijna 60.000 meer dan in 2005. In 1981 bereikte het inwonertal haar hoogtepunt met 433.115. Sindsdien is het bevolkingsaantal langzaam maar zeker gedaald naar 354.168 op 1 januari 2005. Bilbao is daardoor ingehaald door steden als Málaga, Murcia en Palma de Mallorca. Deze bevolkingsdaling is vooral te wijten aan het feit dat in de jaren '90 een groot deel van de inwoners van Bilbao naar de Baskische kust verhuisde. Dit geldt niet alleen voor Bilbao, maar ook voor andere steden in het binnenland van de provincie Biskaje en Baskenland als geheel. Ter illustratie, van 1996 tot 2005, hebben slechts 8 van de 18 steden in de provincie met meer dan 10.000 inwoners hun inwonertal zien stijgen. De de industriële voorsteden van Bilbao, zoals Sestao, Barakaldo en Portugalete zagen hun inwonertal in de zelfde periode met meer dan 5% en in sommige gevallen zelfs 10% dalen. De groeiende urbanisatie aan de kust uit zich in de cijfers van de kustplaatsen, de bevolking van o.a. Górliz, Baquio en Barrica groeide in acht jaar tijd met meer dan 20%.

[bewerk] Bestuurlijke Indeling

Bilbao is onderverdeeld in 8 verschillende districten, die elk weer zijn onderverdeeld in een aantal wijken.

Districten en wijken van Bilbao

	District	Wijken
1	Deusto	Arangoiti, Deusto, Ibarrekolanda, San Inazio, Zorrozaurre
2	Uribarri	Castaños, Ciudad Jardin, Matiko, Uribarri, Zurbaranbarri
3	Otxarkoaga	Otxarkoaga, Txurdinaga
4	Begoña	Begoña, Bolueta, Santutxu
5	Ibaiondo	Atxuri, Bilbao La Vieja, Casco Viejo, Iturrialde, Miribilla, La Peña, San Francisco, Solokoetxe, Zabala
6	Abando	Abando, Indautxu
7	Errekalde	Ametzola, Errekalde, Irala, El Peñascal, San Adrián
8	Basurtu-Zorrotza	Altamira, Basurto, Masustegi, Olabeaga, Zorrotza

[bewerk] Agglomeratie

Bilbao is de stadskern van de metropool Bilbao dat op 1 januari 2005 een inwonertal van 947.581 had. De metropool staat uit Bilbao en een aantal voorsteden, waarvan de belangrijkste in de tabel zijn weergegeven.

Satellietfoto van Bilbao en voorsteden

Voorstad	Inwonertal 2005
Barakaldo	95,260
Getxo	82,687
Portugalete	49,788
Santurtzi	47,155
Basauri	44,052
Sestao	30,350
Galdakao	29,594
Leioa	28,858
Erandio	23,338
Bilbao Stad	354,168
Totaal	947,581

[bewerk] Bezienswaardigheden

Museo Guggenheim Bilbao

Jeff Koons Puppy

Iglesia de San Antón

Zubizuri

De transformatie van Bilbao van grijze industriestad naar aantrekkelijke en moderne metropool begon met de komst van het Museo Guggenheim Bilbao en het Palacio Euskalduna. Deze vernieuwing heeft ervoor gezorgd dat er in de laatste jaren een groot aantal nieuwe hotels in de stad zijn geopend en Bilbao zich steeds meer als “city-tripbestemming” profileert. Buiten de stad zelf, gebruikt Bilbao ook de indrukwekkende landschappen in de directe omgeving in haar voordeel.

[bewerk] Musea

Museo Guggenheim de Bilbao
Museo de Bellas Artes de Bilbao: Eén van de belangrijkste musea voor de Schone Kunsten van Spanje
Museo Etnográfico Vasco: Museum over de geschiedenis van Baskenland
Museo Marítimo Ría de Bilbao: Maritiem museum van Bilbao

[bewerk] Kerken

Basílica de Begoña
Catedral de Santiago: De Santiago-kathedraal
Iglesia de San Antón
Iglesia de San Nicolás de Bari
Iglesia de San Vicente
Iglesia de Santos Juanes

[bewerk] Overige bezienswaardigheden

Mercado de la Ribera: markt
Palacio Chavarri: renaissance-paleis
Teatro Arriaga: operahuis
Zubizuri: de boogbrug over de rivier Nervión, ontworpen door Santiago Calatrava

[bewerk] Transport

[bewerk] Stadsvervoer

Bilbao beschikt over een uitgebreid openbaar vervoersnetwerk, dat bestaat uit:

De metro van Bilbao: werd geopend in 1995. Het metronetwerk bestaat uit twee lijnen die de districten aan beide kanten van de rivier verbinden met het stadscentrum, en een derde lijn is in aanleg. De metro werd ontworpen door Norman Foster en heeft in haar korte bestaan al veel nationale en internationale architectuurprijzen gewonnen.
De Bilbobus: is de naam van de 30 stadsbuslijnen van Bilbao. Buiten dat is er de “BizkaiBus”, die de stad verbindt met de rest van de provincie Biskaje
EuskoTran: is de tramlijn die de wijken Atxuri en Basurto verbindt met het Guggenheim-museum, en het voetbalstadion van de stad.

[bewerk] Trein

De stad beschikt over drie verschillende cercaníaslijnen van RENFE die naar de voorsteden Urduña, Santurtzi en Muskiz leiden. Naast het breedspoornet bestaat er ook een uitgebreid meterspoornet. De FEVE exploiteerd 2 metersporige lijnen. Een naar León in het binnenland en de kustlijn die helemaal naar Ferrol gaat en Santander en Oviedo aandoet. Op deze routes rijden langeafstand treinen, die niet stoppen op de haltes voor het frequent voorstadverkeer naar Balmaseda. De EuskoTren, een ander exploitant van het meterspoornet, verbindt Bilbao met stoptrein diensten naar Ermua, Lezama en Bermeo. Daarnaast is er een regionale dienst naar San Sebastian.

[bewerk] Vliegveld

Het vliegveld van Bilbao werd in 2000 uitgebreid met een nieuwe terminal, ontworpen door de beroemde architect Santiago Calatrava. In 2005 maakten ongeveer 3,8 miljoen passagiers gebruik van het vliegveld. Er bestaan lijnvluchten naar vrijwel alle grote Spaanse steden zoals Madrid, Barcelona en Sevilla en een aantal Europese steden waaronder Parijs, Brussel, Londen en Milaan.

[bewerk] Ferry

Er bestaat een ferrylijn tussen Santurtzi, een voorstad van Bilbao, en Portsmouth in Engeland.

Metrostation Indautxu

Metronetwerk van Bilbao

[bewerk] Sport

Athletic Bilbao Stadion

De meest bekende voetbalclub van Bilbao is Athletic Bilbao, dat in de Spaanse Primera División speelt. Verder heeft de stad een succesvolle basketballclub, “Lagun Aro Bilbao Basket”. In 2001 organiseerde de stad met groot succes de start van “la Grande Boucle” of “le Tour Féminin”, de vrouwelijke Tour de France. Er bestaan plannen om Bilbao in de toekomst als startpunt van de mannelijke Tour de France te gebruiken. Wat recenter, in 2005 werden de “World Series” van Renault in de straten van de stad gehouden.