Benedetto Croce

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Benedetto Croce (25 februari 1866 - Napels 20 november 1952) was een Italiaanse filosoof, historicus, literatuurcriticus en politicus, die een dominante rol speelde in het culturele en politieke leven van zijn tijd.

Croce schreef niet minder dan zestig boekdelen over uiteenlopende thema's als geschiedenis, esthetica, literaire kritiek, politiek, logica, filosofie. Zijn magnum opus was het vierdelige Filosofia come scienza dello spirito (1902-1915). Het eerste deel daarvan gaat over esthetica (1902), het tweede over logica (1909), het derde over economie en ethiek (1908) en het vierde over geschiedenis (1915).

Croces leidende gedachte is dat de werkelijkheid historisch is en dus voortdurend verandert. De motor van die verandering is de activiteit van de mens. De resultaten van het filosofisch onderzoek naar de menselijke activiteiten (de esthetisch-talige, de logisch-begrippelijke, de praktisch-ethische en de praktisch-economische) schreef hij neer in vier boekdelen die hij de algemene titel gaf van "wetenschap van de geest" (Geisteswissenschaft - denk aan Dilthey). Eén van de belangrijkste conclusies van dat onderzoek was de vaststelling dat de verschillende basisactiviteiten van de mens tevens de basisbegrippen leveren om de werkelijkheid, die dankzij de menselijke activiteit (die altijd creatief is en dus 'vrij') tot ontstaan komt, te begrijpen. Met die conclusie onderschrijft Croce de stelling van de achttiende eeuwse Napolitaanse filosoof Giambattista Vico die in zijn Scienza Nuova (Nieuwe Wetenschap) staande hield dat men slechts kan kennen wat men zelf heeft geschapen.

Croce was een overtuigd liberaal. De vrije geest stond voor hem boven alles. Hij zette zijn overtuiging ook om in politiek engagement. In 1910 werd hij senator en van 1920 tot 1921 was hij minister van Openbaar Onderwijs in het laatste kabinet van Giovanni Giolitti. In 1943 was hij medeoprichter van de Liberale Partij van Italië.

Croce beschikte ook over een gezaghebbend tijdschrift, Critica (1903-1937), dat hij samen met Giovanni Gentile redigeerde.

In La storia come pensiero e come azione (in het Engels vertaald als History as the Story of Liberty) uit 1938, dat Croce schreef in reactie op de politieke situatie in het toenmalige Europa, legt hij de nadruk op de wilsactiviteit van de mens die als een rode draad door de geschiedenis loopt. De geschiedenis, als geschiedenis van de vrijheid, is noodzakelijk liberaal van karakter, dat wil zeggen niet gesloten maar open en met een plicht tot bewustzijn en verantwoordelijkheid. De wilsvrijheid is de noodzakelijke voorwaarde opdat de geschiedenis een ethische dimensie heeft; wat de reden is dat ze het ethisch ideaal is van de mensheid.

Croces invloed taande na zijn dood in 1952. Vele van zijn werken zijn vertaald naar allerlei talen, maar tot voor kort was alleen de Breviario di estetica (1913) naar het Nederlands vertaald, als Brevier van aesthetica (1926). In 2004 verscheen eindelijk een Nederlandse vertaling van het belangrijkste filosofisch werk van Croce onder de titel Wat is filosofie?.