Archaea

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Archaea

Archaea

De Archaea, ook wel oerbacteriën of archaebacteriën genoemd, zijn een belangrijke groep prokaryoten, die meestal onder extreme omstandigheden leven. Er worden meer dan 200 soorten onderscheiden. Ze werden voor het eerst beschreven in 1977 door Carl Woese en George Fox.
Zij scheidden hen van andere prokaryoten op de 16S rRNA fylogenetische boom. De twee groepen werden oorspronkelijk archaebacteria en eubacteria genoemd, en behandeld als rijk of onderrijk. Woese betoogde echter dat zij een fundamenteel andere tak van organismen waren, en hernoemde de twee groepen naar Archaea en Bacteria. Deze twee gelden in moderne taxonomieën als twee van de drie hoofdgroepen van het leven op aarde, de domeinen. Het derde domein is dat van de Eukarya.
Vrij recent is echter door Cavalier-Smith voorgesteld dat de Archaea en Eukarya zouden afstammen van Actinobacteria.

Archaea lijken wel op de andere prokaryoten qua celstructuur en metabolisme. Ze hebben meestal een ringvormig chromosoom in een nucleoid (celkernachtig). Hun transcriptie en vertaling van de genetische codes lijken echter niet op de normale bacteriële processen, maar lijken meer op die van de eukaryoten.

Een aantal andere eigenschappen plaatst de archaea ook apart. Zij hebben bijvoorbeeld, in tegenstelling tot de meeste bacteriën, een enkelvoudig celmembraan. Verder hebben zowel bacteriën als eukaryoten membranen die bestaan uit glycerol-ester lipiden, terwijl de membranen van de archaea bestaan uit glycerol-ether lipiden. Deze verschillen zouden een aanpassing van de archaea kunnen zijn vanwege hun hyperthermofilie (voorkeur voor warme omgevingen). Archaea hebben een andere structuur van hun ribosoom. Tenslotte hebben archaea ook een flagellum die opmerkelijk verschilt in samenstelling en ontwikkeling van die van de flagella van bacteriën, al is er een oppervlakkige gelijkenis.

Sommige archaea (Archaeoglobus sp.) leven bij zeer hoge temperaturen, vaak hoger dan 100°C, zoals in geisers en in black smokers op de zeebodem (zie: extremofielen). Anderen worden juist gevonden in een zeer koude omgeving, in omgevingen met veel zout, zuur, of alkalisch water. Archaea worden echter ook wel gevonden in moerasland, rioolwater en gewoon de bodem. Anderen fabriceren methaan en worden aangetroffen in de darmstelsels van herkauwers, knaagdieren, termieten en ook mensen. Archaea zijn over het algemeen onschadelijk voor andere organismen. Van geen enkele is bekend dat ze ziekten veroorzaken.

Archaea zijn eencellige organismen. De grootte van een archaeon ligt tussen 0.1 tot meer dan 15 μm in diameter. Sommigen vormen met elkaar draden tot 200 μm lang. De archaea hebben allerlei vormen, bolvormig, als een staafje, spiraalvormig, met lobben of rechthoekig.

[bewerk] Taxonomie

De archaea worden in de volgende drie groepen ingedeeld:

Euryarchaeota
Crenarchaeota
Korarchaeota
Nanoarchaeota, met zover als enige soort Nanoarchaeum equitans.

[bewerk] Overzicht indelingen van de levende wezens

Linnaeus 1735 2 rijken	Haeckel 1866 3 rijken	Chatton 1937 2 domeinen	Copeland 1956 4 rijken	Whittaker 1969 5 rijken	Woese e.a. 1977 6 rijken	Woese e.a. 1990 3 domeinen
(niet behandeld)	Protista	Prokaryota	Monera	Monera	Eubacteria	Bacteria
					Archaebacteria	Archaea
		Eukaryota	Protoctista	Protista	Protista	Eukarya
Vegetabilia	Plantae			Fungi	Fungi
			Plantae	Plantae	Plantae
Animalia	Animalia		Animalia	Animalia	Animalia