नेपाली विकिपीडियाबाट
हिन्दू धर्मावलम्बीहरूले सबैभन्दा पहिले पूजा गर्ने देवताको नाम हो गणेश । हात्तीको शिर तथा मान्छेको जस्तो शरिर भएका ठूलो भूँडीवाल भगवान गणेशलाई विघ्न हर्ता तथा सिद्धि दिने सिद्धि विनायक भनेर पूजा गरिन्छ । ऋद्धि र सिद्धि यीनका श्रीमती हुन् । नेपाल तथा भारतमा धेरै मानिसहरूको नाम गणेश राखिएको हुन्छ ।
गणेश शब्दको उत्पत्ति गण+ईश मिलेर भएको हो जसको अर्थ हुन्छ गण हरूका देवता । शिवगणमा प्रमुख गण नन्दी कहलाइन्छन् । नन्दी सहित सवै गणहरूका देवता चाहीँ गणेश कहलाइन्छन् ।
गणेश शव्दले धेरैवटा अर्थ बोकेको हुन्छन्:
- गणेश लेखनमा सिद्धहस्त मानिएका छन् । त्यसैले कसैले धेरै राम्रोसित र तीब्र गतिमा लेख्न सक्छ भने उसलाई गणेश उपमा दिइन्छ ।
- गणेश शब्दले चाकडी तथा चाप्लुसी भन्ने पनि जनाउँछ ।
- गोवरगणेश भन्नाले चैं केही पनि नजान्ने बुद्धु भन्ने बुझिन्छ ।
- श्रीगणेश शव्दले भनें कुनै पनि कुराको शुरूवात भन्ने जनाउँछ ।
श्रुति: |
वेद · उपनिषद · श्रुत |
स्मृति: |
इतिहास (रामायण, महाभारत, श्रीमदभागवत गीता) · पुराण · सुत्र · आगम (तन्त्र, यन्त्र) · वेदान्त |
विचार |
अवतार · आत्मा · ब्राह्मन · कोसस · धर्म · कर्म · मोक्ष · माया · इष्ट-देव · मुर्ति · पूनर्जन्म · संसार · तत्त्व · त्रिमुर्ति · कतुर्थ;· गुरु |
दर्शन: |
मान्यता · प्राचीन हिन्दू धर्म · साँख्य · न्याय · वैशेषिक · योग · मीमांसा · वेदान्त · तन्त्र · भक्ति |
परम्परा: |
ज्योतिष · आयुर्वेद · आरति · भजन · दर्शन · दिक्षा · मन्त्र · पुजा · सत्संग · स्तोत्र · विवाह · यज्ञ |
गुरु: |
शंकर · रामानुज · माधवाचार्य · रामकृष्ण · शारदा देवी · विवेकानन्द · नारायण गुरु · औरोबिन्दो · रमन महार्षि · शिवानन्द · चिन्मयानन्द · शुब्रमुनियस्वमी · स्वामीनारायण · प्रभुपद · लोकेनाथ |
विभाजन: |
वैष्णभ · शैव · शक्ति · स्मृति · हिन्दू पूनरुत्थान |
देवता: |
हिन्दू देवता नाम · हिन्दू कथा |
युग: |
सत्य युग · त्रेता युग · द्वापर युग · कलि युग |
वर्ण: |
ब्राह्मन · क्षत्रीय · वैश्य · शुद्र · दलित · वर्णाश्रम धर्म |
|
|
|
|