Oostfreesch (Spraak)
Vun Wikipedia
Oostfreesch is en Deel van de freeske Taal, de bit vandag blot in dat Saterfreesch overleevt hett. In d' Spraakwetenskupp word dat Oostfreesk ok Oostlauwersk Freesk nömt, um dat van de plattdütske Dialekten utnanner to hollen, de vandag in Oostfreesland proot un ok Oostfreesk nömt worden.
Dat Oostfreesk wurr in de freeske Lannen oostelk van de Lauwers proot. Westelk daarvan word vandag noch dat westlauwersk Freesk ("Frysk") bruukt. In de verleden Tied wurr de oostfreeske Spraak in de Groninger Ommelanden (bit sowat 1400), in Oostfreesland un in dat so nömt ollenborger Freesland (van 1500 an sacht utstürven), in dat vörmalske Rüstringen (bit an d' Enn van d' Middeloller), in dat Land Wursten (bit sowat 1700) un enkeld ok noch annerswaar proot.
Vandag gift dat blot noch in 1000 - 2500 Minsken in dat Saterland, de noch en oostfreesk Dialekt bruken. Van de anner Dialekten hebben blot dat Wangerooger Freesch (lesde Sprekers bünd rund 1950 stürven), dat Harlinger Freesch un dat Wursterfreesch bit in nejeder Tiede overleevt: In dat Harlingerland hett de Pastor Johannes Cadovius Müller in dat Jahr 1691 de lesde Overblievsel van dat Harlinger Freesk uptekend. Daar kummt ok dat enzig overbleven Leed in de oostfreeske Spraak weg: "Buhske di Remmer". In dat Land Wursten schreev 1688 Pastor L. Westing en List van wurtfreeske Woorden up.
Anner tügnissen van den Spraak ut all Kuntreien bünd in dat dreebandige Oostfreeske Urkundenbook to finnen, dat van E. Friedländer un G. Möhlmann ruutgeven wurr. In't Jahr 1568 bliff Minnert Focken in Heppens dood, he was de lesde Pastor in't Jeverland, de freesk preken de. In dat Brokmerland wurr 1632 noch en freesk Hochtiedssgedicht verfaat. Man dat bekenndste historisk Tügnis is wall de Brokmerbreev, en oostfreesk Rechtsbook ut dat 13. Jahrhunnert. Ut de oll oostfreeske Spraak komen ok noch mennig Vörnamen, de in Oosfreesland bruukt worden.
Dat oostfreesk harr twee grote Dialektgruppen, dat Eemsfreesk un dat Werserfreeske. De beid Gruppen harren en mehr of minner groot Verscheel in hör Wordenschatt un Utspraak. Nablievsel van dit Unnerscheed finnen sük vandag noch in dat oostfreesk Platt. Dat Saterfreesk is en eemsfreesk Dialekt.
[ännern] Literatur
- W. J. Buma (Hrsg.): Die Brokmer Rechtshandschriften (Oudfriese Taal- en Rechtsbronnen 5), Den Haag 1949.
- F. Holthausen / Dietrich Hofmann: Altfriesisches Wörterbuch (2. verbesserte Auflage), Heidelbarg 1985.
- Gerhard Köbler: Altfriesisch-neuhochdeutsches und neuhochdeutsch-altfriesisches Wörterbuch, 1983.
