Tlahtohcāyōtl Mēxihco

Īhuīcpa Huiquipedia, in yōllōxoxouhqui cēntlamatilizāmoxtli

Yōllōxoxouhqui īhuān Tlahtohcāuh Tlahtohcāyōtl Mēxihco Estado Libre y Soberano de México
Tlahtohcāyōtl Mēxihco Chīmalli
Tlahtohcāyōcuīcatl: In Tlahtohcāyōtl Mēxihco cuīcatl
Mēxihco ītlahtohcāyo
Āltepēnānyōtl	Tōllohcān
Huēyi āltepētl	Āltepētl Mēxihco
Tlaīxpayōtl - Inic	21 355 Km² 25
Coordenadas - Latitud - Longitud - Altitud máxima	20º 17' - 18º 22' N 98º 36' - 100º 37' O Popōcatepētl (5 540 msnm)
Chānehqueh (2005) - Posición - Densidad - Posición	14 160 736 chān. 1 663 chān/km²
IDH estatal (2004) Posición	0.7789 nepantlahtli 18
PIB PIB Per Capita	$ MDD $ USD
Āltepētzīntiliztli	28 de febrero de 1824
Tēpachoāni	Enrique Peña Nieto PRI
Tēuctlahtohqueh	Yeidckol Polevnsky (PRD) Héctor Miguel Bautista López (PRD) Ulises Ramírez Núñez (PAN)
Diputados	40
UTC	UTC-6 (Centro)
Municipios	125
Tlācatōcāitl	Mēxihcanēcatl, Mēxihcanēcah
Abreviaturas - Común - ISO 3166-2	Edo. Méx. MX-MEX
Cemtlālticpamātlatl āmatl	www.edomex.gob.mx

Tlahtohcāyōtl Mēxihco (Caxtillahtōlli: Estado de México, Otontlahtōlli: Lēngu Mundö īhuān Mazāhuahcatlahtōlli: Ts'ibonro). In tlahtohcāyōtl īpan Mēxihco ca. Tōllohcān īāltepēnānyo in Tlahtohcāyōtl Mēxihco.

Cuāxōchtia canahpa ayamictlāmpa īca Hidalgo īhuān Chīchīmēcalco, canahpa huitztlāmpa nō Guerrero, Morelos īhuān Mēxihco Tēcuācān, canahpa iquizāyampa nō Puebla īhuān Tlaxcallān canahpa icalaquitlāmpa nō īhuān Michhuahcān.

[ticpatlaz] Tlahtōllōtl

Nican tlalli ochantili catca 35,000 x.C., achcauhtlacatl amini tlen neminiaya ic xi nextia tlacualli, xochihcualli, yolcah ihuan planta. Inin chaneh motenehua tepexpan tlacatl, ce achcauh ochantiaya in Ixachitlān cemantoc tlalli, yehhuatin oaminiayah, omichhuayah ihuan opepeneyah xochihcualli. Huehuetlacatl toltecatl catca, ce quetzaltlamantli otlachiuh ompa axcan Tequixquiāc, in ixcoyametl ipampa quetzcuitlaomitl ihuica huecauhtic yolcatl axcan polihuilli (inic ce toltecayoh nonotzalli ipan Mexihco). In mācēhualli ixachitēcah ōchantih inōnque tlālpan īhuīcpa 22,000 a.X. xiuhpan īcāmpa, ōchantih quemeh pepenani īhuīc xōchihcualli īhuān amini ihuīc elepantzoyomeh, cuacuauhxōlōmeh occequīntīn tecuaniyōlcah.

In Ixtlahuatl Anahuac ochanti ihuic 800 X.c icampa chanehqueh motocatia chichimecah. Yehuantin oquetzqueh ce hueyi altepetl quitoznequi zatepan xihuitl icampa mexihcah quemeh Teōtīhuahcān. Inin altepetzin ce tlahcopa altepetiuhtic in ompa Ixachitlan ixquichi hueyotl in yuh toltecayehyehcolizcayotl. Teotihuahcan ocalchiuh ic tlaxohtlalmachiotl ihuicpa ayamictlampa canah huitztlampa motocayotia icampa mexihcah Miccaohtli 4 km huehca, iatoya axcan motenenehua San Juan opanoc ihuic Iquiziyampa canah icaquiyampa.

Teōtīhuahcān.

In calli ocachi tenyoh nican, In altepetiliztli, teopantli Quetzalcoatl, Miccaohtli, Tonatiuh teocalli, Metztli teocalli ihuan tecpan Quetzalpapalotl; in yuh cacalpolli Tepantitlah, Tetitlah ihuan Atetelco occequin altepetl Tlalmimilolpan, Xolalpan, Xiuhhuinco, Ocoyohuahcac ihuan Huapalcalco.

Quipia occequintin huehuecauh altepetzacualli ihuicpa otontecah tlahtocayotl motenehua Huauhmanco, occe ihuicpa maltlaltzincatl hueyitlahtocayotl in ompa Tollohcan quemeh Teotenanco, Ixtapan ihuan Calixtlahuahcan ihuan chichimecatl tlahtocayotl in ompa Tetzcoco, oaltepetlati occequin altepetl Tetzcoco, Huexotlah, Acaquilipan ihuan Teuctzinco ihuan Tlalpacoyan.

In xiuhpan 1430 ihcuac mexihcah oquipololohqueh Ixtlahuacan Anahuac oaltepetlali occequintin altetepetzacualli in ompa Malinalco, Tenayohcan, Tlalnepantlah, Nauhcalpan, Acozac ihuan Chimalhuahcan. Nochi tlalli otlapachouh ipampa mexihcah iximpa in Atezcatl Tetzcoco ihuan atetzcatl Tzompanco.

Caxtiltecah oquipololoh mexihcatl hueyitlahtocayotl in xihpan 1523, in francisco teopixqueh otlapehualtih in teomachtiliztli canahpa macehualtlacah, ahquihuantin aquinqueh otlaquetzqueh in teocaltzacualli quemeh San Luis Obispo Tlalmanalco, Teopixqui Diego de Velázquez ocalti teopantli ipan Oztoticpac motenehua San Miguel Chalman in xiuhpan 1683, altepemaitl quenin aztecah oteotih huehuecauhtic teteoh. In caxtiltecah tepixqueh otlaixpololoh huehuehcauh teteopantli ihuan yehhuantin yancuic teocalli ipan inionqueh. Zantepan xiuhpan oacicoh San Agustin Teopixqueh, yehhuan ocalticoh San Agustín teocaltzacualli ipan Acolman, ihuan San Ignacio teopixqueh otlaquetzqueh Teocaltzacualli Tepotzotlan noyuhqui aohcalli. Nican oquipiya hueyi amatlahcuiloh ihuic caxtillahtollli ihtoca Nantzin Juana Inés de la Cruz ochanti ipan San Miguel Nepantlah atzatlan tletepetl Iztaccihuac ihuan Popocatepetl. Yehhuatl hueyi cihuatl cenca cuayolloh.

Caxtiltecah ocaltih miactin caltequitl nochi tlalpan, nican opixcayiti necuhmetlpixcayotl, tlayolpixcayotl, xocomecapixcayotl, ihuan nic cuacuauhpixcayotl. Miltlacah oicnoti icpampa reformas borbónicas ihuicpa Yancuīc Caxtillān ipan nahuatilli in xiuhpan 26 diciembre 1804. La guerra de independencia ococotona in tlalli ihuan milpixcayotl, caxtiltecah otlachiuh in provincia Mexihco ica tepitizin altepetlalpan.

Ihcuac Yancuīc Caxtillān independiente ihuicpa Caxtillān, otlachiuh in tlahtocayotl Mexihco in xihuitl 2 Tlayēti 1924, altepetl Mexihco ialtepenanyo icampa inic chicome nahuatilli ihuic mexicatl iamoxnahuatilil. In xiuhpan 1825 Tetzcoco ialtepenanyo catca, in 15 Tlachicuēiti 1830 Tōllohcān ialtepenanyotl catca. Ialtepetlalhuan Ācapōlco, Apan, Atocpan, Cimapan, Cuauhnāhuac, Cuauhtitlan, Cuauhtlan, Chalco, Chilapan, Huexotlan, Hueychiyapan, Ixtlahuacan, Mēxihco, Otompan, Tematzcaltepec, Tetzcoco, Tlachco, Tlālnepantlah, Tollan, Tollantzinco, Tōllohcān, Tzacualtipan, Tzompanco, Xilotepec, Yauhtepec ihuan Zoltepec.

Inic ce ilexiuhxayoh ihuic Tlahtohcāyōtl Mēxihco, 1832 icampa xi tlachihua Mēxihco Tēcuācān, ixexeliuh in altepetiliztli Xōchimīlco, Iztacalco, Iztapalāpan, Coyōhuahcān, Tlālhuac, Cuauhxīmalpan, Āzcapōtzalco ihuan zannō Tlālpan xiuhpan 1835. Luego inic ome ixeliuhcayoh ihtic xi tlachihua Tlahtohcāyōtl Guerrero, ixexeliuh in altepetiliztli Ācapōlco, Tlachco ihuan Chilāpan, inic yei ixeliuhcayoh ic xi tlachihua Tlahtohcāyōtl Hidalgo, ixexeliuh in altepetiliztli Tōllān, Tōllāntzinco, Apan, Atocpan, Huexotlan, Hueychiyapan, Cimapan ihuan Tzacualtipan; in altepetiliztli Calpolalpan ihtic Tlahtohcāyōtl Tlaxcallān ihuan último inic nahui ixeliuhcayoh ic xi tlachihua Tlahtohcāyōtl Morelos, ixexeliuh in altepetiliztli Cuauhnāhuac, Yauhtepec ihuan Cuauhtlan.