Алуминиум

Од Википедија, слободна енциклопедија

п • р • у Периоден систем на елементите
H																															He
Li	Be																									B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg																									Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca															Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr															Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Uub	Uut	Uuq	Uup	Uuh	Uus	Uuo
Алкални метали Alkaline earth metals Лантаниди Актиниди Преодни елементиs Други метали Металоди Други неметали Халогени Благородни гасови

13 магнезиум ← алуминиум → силициум B ↑ Al ↓ Ga Периоден систем
Општо
Име, симбол, број	алуминиум, Al, 13
Група, период, блок	13, 3, p
Изглед	сребреникаст
Стандардна атомска маса	26.9815386(13) g·mol−1
Електронска конфигурација	[Ne] 3s2 3p1
Електрони по обвивка	2, 8, 3
Физички својства
Состојба	цврста
Густина (близу собна температура)	2.70 g·cm−3
Течна густина на точка на топење	2.375 g·cm−3
Точка на топење	933.47 K (660.32 °C, 1220.58 °F)
Точка на вриење	2792 K (2519 °C, 4566 °F)
Топлина на фузија	10.71 kJ·mol−1
Топлина испарување	294.0 kJ·mol−1
Специфичен топлински капацитет	(25 °C) 24.200 J·mol−1·K−1
Притисок на пареа P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T/K 1482 1632 1817 2054 2364 2790
Атомски особини
Кристална структура	коцкаст 0.40494 nm
Оксидационен број	3, 2 [1], 1 [2] (амфотерен оксид)
Електронегативност	1.61 (Полингова скала)
Јонизациски енергии | 1st: 577.5 kJ·mol−1
	2nd: 1816.7 kJ·mol−1
	3rd: 2744.8 kJ·mol−1
Атомски радиус	125 pm
Атомски радиус (пресм.)	118 pm
Ковалентен радиус	118 pm
Разно
Магнетна подреденост	парамагнетен
Електрична отпорност	(20 °C) 26.50 nΩ·m
Топлинска спроводливост	(300 K) 237 W·m−1·K−1
Топлинско ширење	(25 °C) 23.1 µm·m−1·K−1
Брзина на звук (тенка прачка)	(собна температура) (замотана) 5000 m·s−1
(Јунгов) модул на еластичност	70 GPa
модул на стрижење	26 GPa
Компресибилен модул	76 GPa
Пуасонов коефициент	0.35
Мохсова цврстина	2.75
Викерсова цврстина	167 MPa
Бринелова цврстина	245 MPa
CAS регистарски број	7429-90-5
Избрани изотопи
Главна статија: Изотопи на алуминиум Шаблон:Elementbox isotopes decay3 Шаблон:Elementbox isotopes stable
Референци
Кутијава: погледнете • разговор • уредете

Знак во периодниот систем на елементите: Al (Aluminium)

Алуминиумот е еден од најроспрастранетите метали. Се претпоставува дека 8% од Земјината кора припаѓа на алуминиумот. Меѓутоа, алуминиумот во природата не можеме да го најдеме чист, бидејќи секојпат е соединет со различни материи кои се наоѓаат во карпите и во почвата. Научниците морале да решат тежок проблем како да се добие алуминиумот од неговото соединение и тоа што поевтино и во поголеми количества.

Во февруари 1886 година, младиот хемичар Чарлс Мартин Хол го решил овој проблем и така почнало новото метално доба – ерата на алуминиумот. Хол го истопил минералот криолит, го помешал со оксидот на алуминиум и низ таа смеса пуштил електрична струја. По кратко време почнале да се појавуваат мали парчиња на метал од алуминиум. Ова е првиот процес на добивање на метали. Криолитот се наоѓа само на Гренланд и е многу редок минерал. Затоа алуминиумот се произведува од боксит, кој може да се најде во многу земји. Алуминиумот е сребренасто-бел, сјаен метал, три пати полесен од железото. Може да се извлекува во жици толку тенки како човечките влакна. Може да се кова во плочи кои се многу пати потенки од листовите на било која книга. Врз алуминиумот штетно делуваат некои киселини, иако во нормални услови алуминиумот не подлегнува на нагризување. Кога ќе се помеша со некои други метали се добиваат легури кои може да бидат силни и поиздржливи од самиот алуминиум.

Алуминиумот е идеален материјал за правење на кујнски садови, бидејќи одлично ја спроведува топлината, лесно се чистат и одржуваат. Поради неговата мала тежина од алуминиумот се прават безброј корисни производи од електрични кабели па се до автомобилски мотори. Доприносот во современата индустрија на алуминиумот се гледа по тоа што се употребува во изработка на трупот, крилја и пропелери на авионите. Во денешно време и моторите за локомотивите се изработуваат од алуминиум. Секоја година се откриваат нови начини како да се употреби алуминиумот. Алуминиумот сомелен во ситен прав се меша со масло да се направи квалитетна боја. Од алуминиум се прават туби за пасти за заби, а во најново време алуминиумот се употребува во индустријата за мебел и во градежништвото. Без алуминиумот денес не може да се замисли ниту индустријата за електронски и електрични апарати. Што значи, алуминиумот стана незаменлив во готово сите гранки на човештвото.