Албер Ками
Од Википедија, слободна енциклопедија
| Западна филозофија Философија на 20-ти век |
|
|---|---|
Фотографија на Албер Ками во 1957 година
|
|
| Име: | Албер Ками |
| Роден: | 7 ноември, 1913 Мондови, Алжир |
| Умрел: | 4 јануари, 1960 Вилеблевин, Франција |
| Школа/традиција: | Апсурд Нобелова награда за литература (1957) |
| Главни интереси: | Етика, хуманост, правда, љубов, политика |
| Значителни идеи: | „Апсурдот е есентицијален концепт и прва вистина.“ „Секогаш оди подалеку, бидејќи таму ќе ја најдеш единствената вистина.“ |
| Влијанија од: | Фјодор Достоевски, Франц Кафка, Сорен Киргард, Ерман Мелвил, Фридрих Ниче, Жан-Пол Сарт, Симоне Веил, Виктор Иго, Паскал Пиа, Жорж Орвел |
| Влијанија врз: | Томас Мертон, Жак Монод, Жан-Пол Сартр, Орхан Памук, Мосин Хамид |
Албер Ками (француски: Albert Camus) (7 ноември 1913 – 4 јануари 1960) e француски автор и философ, добитник на Нобелова награда за литература во 1957. Често асоцира на егзистенцијализмот и пред сѐ ја одбивал таа асоцијација, како што напишал во неговиот есеј, „Бунтовникот“, целиот негов живот бил посветен против философијата на нихилизмот. Неговата најважна реченица за иднината била: „Сите ние, кои се наоѓаме среде уништување, се подготвуваме да ги обележиме границите на нихилизмот. Но само неколку од нас го знаат тоа”. Ками преферирал да биде познат како човек мислител, отколку како член на училиште или идеологист. Тој истотака преферирал свои лични идеи. Во едно интервју во 1945, Ками одбивал секакви идеолошки асоцијации: „Не, јас не сум егсистенцијалист. Сартре и јас бевме секогаш изненадени кога гледавме дека нашите имиња се поврзани...”. Во неговата колекција од есеи „Венчавања” тој напишал дека е грчки син. Ками бил вториот млад добитник на Нобеловата награда за литература (по успехот на Радјард Киплинг), кога тој стана првиот роден африкански писател да ја прими наградата во 1957 година. Тој најкратко уживал во својата награда, бидејќи загинува во сообраќајна несреќа само 3 години по примањето на наградата.
Содржина |
[уреди] Ран живот
Албер Ками е роден на 7 ноември 1913 година во Мондови, Алжир во Француско-Алжирско семејство. Неговата мајка беше Шпанска екстракција. Неговиот татко, Луциен, загина во Маринската битка во 1914 година за време на Првата светска војна. Ками живеел во сиромашни услови во своето детство. Во 1923 год бил примен во Универзитетот во Алжир. Како и да е тој се здобил со туберкулоза во 1930 која стави крај на неговите фудбалски активности (тој бил голман на универзиетскиот тим) и тоа го присилило да студира. Тој се вработил како приватен тутор и работел за метеоролошки институт. Ја завршил неговата лиценца-философијата во мај 1936 год. Тој успешно ги презентирал неговите теми за плотинус.
Ками се приклучил на француската комунистичка партија во пролетта 1935, најмногу поради политичката ситуација во Шпанија, потоа во поддршка за марксистико-ленински докторини. Во 1936 год независноста на Алжирската комунистичка партијa била откриена. Ками се приклучил во активностите на партијата на Алжирските луѓе, која го вовлекла во неволја со неговите комунистички искажувања кон партијата. Како резултат на тоа тој бил исфрлен од партијата во 1937 год. Ками заминал кон француското анархистичко уредување. Анархистот Андре Прудомо најпрво го претставил на Анархисичкиот студентски круг во 1948 год. Како нивен симпатизер, Ками започнал со пишување на анархистички публикации како „Слободата“, „Револуционерни, политички и солидарни обрера“ (obrera). Ками исто така бил со анархистите кога тие изразиле поддршка за подигање на Источна Германија во 1953, а бил со нив и во 1956, прво со подигањето на работничката класа во Познан, Полска, и подоцна со Унгарската револуција.
Во 1934 год. се оженил со Симоне Хи, но бракот завршил со обострана согласност. Во 1935 го формирал Theatre du Travail – работничкиот театар кој опстанал до 1939. Од 1937 до 1939 тој напишал социјалистички весник, „Алжирска Република”, неговата работа ги вклучуваше лошите услови за живот на граганите кои живееја во Кабили. Од 1939 до 1940 тој напиша сличен весник. Тој беше одбиен од Француската армија поради туберкулозата. Во 1940, Ками се оженил со Франсин Фауре, пијанистка и математичарка. Франсин му родила близнаци на 5 септември 1945 година, Катерина и Жан Ками. Истата година Ками започна да работи за Париз во ноќта (Paris-Soir) списанието. Во првиот дел од Втората светска војна, Ками бил пацифист. На 15 декември 1941 година, Ками бил сведок за егзекуцијата на Габриел Пери. Во таа година тој ги завршил неговите први книги: „Странецот” и „Митот за Сизиф”. Тој во 1941 година се вратил во Оран, Алжир.
[уреди] Литературна кариера
За време на војната Ками се придружил на Францускиот антифашистики отпор - „ла Резистанс“, кој објави многу весници со истото име. Таа група работела против Назис. Ками станал уредник на весникот во 1943 година, и кога Отпорот го ослободил Париз Ками имал репортажа за следната борба. Тој бил еден од неколкуте француски уредници кои објавија за атомската бомба во Хирошима наскоро пред настанот на 8 август 1945 година. Tој се откажа од Комбат во 1947, кога стана комерцијален весник.
Во 1949 година му се вратила туберкулозата и тешко се справувал со неа следните две години. Во 1951 го издава „Бунтовникот“, философска анализа на бутовништвото и револуцијата каде јасно ја искажува својата одбивност кон комунизмот. Книгата вознемирила многу од неговите колеги соработници во Франција. Кога му се појавила идејата за апсурдот произлегле и „Митот за Сизиф”, „Странецот” и „Чумата”. Во 1950, Ками ги насочува своите идеи кон човечките права. Во 1952 бил смирен со неговата работа за УНЕСКО кога ООН ја прифатија Шпанија како член на лидерската врска на генерал Франко. Во 1953 ги критизирa советските методи и предизвикува работнички штрајк во Источен Берлин.
Од 1955 до 1956, Ками пишувал за „Експрес”. Во 1957 бил награден со Нобелова награда во литературата, официјално не со неговата новела „Падот”, објавени во таа година, но за неговите пишувања против капиталното казнување во есејот „Рефлекси на Платината”. Кога зборувал со студентите од Универзитетот во Стокхолм, тој го бранел неговото видно неучество кон Алжирското прашање и се однесувал како загрижен за тоа што може да се случи со неговата мајка која сѐ уште живеела во Алжир.
Во 1956 протестирал против слични методи во Полска и совеската репресија на Унгарската револуција во октомври. Тоа негово движење било основано во малиот град Вилеблевин во Франција каде Ками загинува во сообраќајна несреќа на 4 јануари 1960 година, на местото “Le Grand Fossard”. Во неговиот џеб имало неискористен билет за воз. Можно е тоа дека тој имал испланирано да патува со воз, но на крајот тргнал со кола.
Возачот на колата, Мишел Галимард, негов издавач и близок пријател исто така загинува во несреќата. Делата на Ками се зачувани од неговите деца-близнаци Катерина и Жан кои ги задржале копиите од неговите трудови. По неговата смрт две негови дела биле објавени. Првото:„Срекна смрт“ објавено во 1970 година, следено со главниот лик Мерсо како во „Странецот“, но овде има дебата за врската помеѓу овие два расказа. Втората објава била незавршена новела, „Првиот човек“, за што Ками почнал да пишува скоро пред неговата смрт. Новелата била автобиографски труд за неговото детство во Алжир и била објавена во 1955 година.
[уреди] Кратка содржина за aпсурдот
Многу системи пишувале за апсурдот, со нивни претпоставки за тоа што всушност апсурдот означува и со нивни идеи за неговата важност. Како на пример, Сартре го препознал апсурдот од свои сопствени искуства, додоека Киеркегард објаснува дека апсурдот е вистинитоста за неколку религии кои не спречуваат рационално да веруваме во Господ. Ками го одбивал прекарот философ на апсурдот. Тој покажувал сѐ помалку и помалку интерес за апсурдот по објавувањето на „Митот за Сизиф”. За да се разликуваат идеите на Ками за апсурдот од идеите на другите философи, луѓето понекогаш мислат на парадоксот за апсурдот односно мислат за апсурдот на Ками.
Апсурдот кај Ками се појавува уште со првите колекции на есеите „Двете страни на парата” во 1937 година. Апсурдните теми се појавуваат со поголема сoфистикација во неговата втора колекција на есеи „Венчавања” од 1938 година. Во 1942 објавува расказ за човек кој живее апсурден живот, „Странецот”, и истата година го реализира и „Митот за Сизиф”. Крајната точка во односот на Ками спрема апсурдот се случува во колекцијата од четири писма кон анонимен германски пријател, пишувани помеѓу јули, 1943 и јули 1944 година. Првото било објавено во Revue Libre во 1943 , второто во Cahiers de Liberation во 1944 година, трето во весникот Слобода во 1945 година. Сите четири биле објавени како „Писма до германски пријател”, во 1945 и се појавиле во колекција со „Резистeнција, бунтовност и смрт“.
[уреди] Идеите на Ками за апсурдот
Во неговите есеи Ками презентира две спротиставености:среќата и тагата, темнината и светлината, животот и смртта, итн. Во митот оваа дуалност станува парадокс:
„Ние ги вреднуваме нашите животи и егзистенции, но во исто време знаеме дека евентуално можеме да умреме и нашите настојувања се бесмислени. Се додека можеме да живееме со дуализам (јас можам да прифатам периоди на несреќа, затоа што знам дека искуството на среќа ќе дојде), ние не можеме да живееме со парадоксот (мислам дека животот мој е од големо значење, но исто така и не е од големо значење).“
Во митот Ками бил заинтересиран како ние го искусуваме апсурдот и како живееме со него.
„Нашиот живот мора да има смисла за нас за да го вреднуваме. Ако прифатиме дека живото нема значење и не го вреднуваме, зар не треба да се самоубиеме?“
Мерсо, херојот на апсурдот од „Странецот” е убиец кој одговарал за своето злосторство. Разбирањето на Ками за апсурдот промовира многу јавни дебати.
„Ако ништо нема значење можеби си во право, но овде сепак постои нешто што има значење.” - второто писмо до германскиот пријател, декември 1943 година.
[уреди] Одбрана библиографија
[уреди] Романи
- Странецот (1942)
- Чума (1947)
- Падот(1956)
- Среќна смрт (1971)
- Првиот маж (непотполна, 1995)
[уреди] Раскази
- “Ексил и Кралството” (1957)
[уреди] Вистински приказни
- Ниту едно ниту друго (1937)
- Митот за Сизиф (1942)
- Бунтовникот (1951)
- Тетратки 1935-1942 (Карнетс, мај 1935-февруари 1942) (1962)
- Венчавање
[уреди] Есеи
- “Опасно создадено” (1957)
- “Античката Грчка трагедија” (1956)
- “Зошто Шпанија?” (1948)
[уреди] Драми
- Калигла (1945, напишана 1938)
- Недоразбирање (1944)
- Положба по опсада (1948)
- Опфатен (1959)
[уреди] Колекциии
- Резистенција, Бутовност и Смрт (1961)
- Лирични и критични есеи (1970)
- Ками во Комбат пишувано од 1944-1947 (2005)
[уреди] Види исто така
[уреди] Забелешки
- [1] Внатрешни новели, 15 ноември 1945
- [2] Актуелности III, Алжирски хроники, 1939-1958
- [3] Интервју со Кетрин Ками
[уреди] Надворешни врски
- (француски) Аудио книга (mp3): The Fall (La Chute, 1956)
- Нобелова награда по литаратура (1957) Link
- [http://www.thenation.com/doc.mhtml?i=20040405&s=jacoby&c=1 „Случајни пријатели“ приказна за пријателството помегу Ками и Сартр и нивната голема слава
- http://www.religion-online.org/showarticle.asp?title=2013 (Conversations about Christianity)
- Интервју со керката Кетрин - 3AM
- Друго интервју со керката Кетрин - Spike
- Логика на егсистенцијалното значење
- Општеството на Албер Ками ВБ
- Lesjustes.co.uk : Краток опис на Англиски на „Les Justes“ за студенти
- (француски) Пјер Мишел, Aлбер Ками и Октав МирбоПДФ (640 KiB)
|
||||||||
