August Strindberg
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Norbiks aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Johan August Strindberg (Sjtockholm, 22 januari 1849 – 14 mei 1912) waor 'ne Zjweedse sjriever. E waor d'r örsjte dae èèn-akters sjreef en haat ooch vöral naam gemakd es toneelsjriever, mae e sjreef in vriewal èèder literair genre. Z'n waerk haat lang op d'r index van de katholieke kèrk gesjtande.
Inhawd |
[bewirk] Waerk en laeve
Strindberg waoërt gebaore es veerde keend in 'n klèèburgerlek gezin met ach keender in Sjtockholm. Z'ne groeëtvader waor kruideneer, z'ne vader 'ne neet oonbemiddelde sjipsmakelaer. Z'ne autoritaire vader trowde mèt de meid, dochter van 'ne kleermaker. Ze sjtorf al vreug en z'ne vader hertrowde mèt 'n vrow die dör August gehaat waoërd. Strindberg begoes an 'n sjtudie in de medicijnen Uppsala, die e neet aafmakde. E probeerde acteur te waeëre, mae dit lukde ooch neet. Dis poging lieëverde 'm waal 'n baan op es sjriever.
In 't begin sjreef Strindberg väöral gedichte, oeë-in e zich aafzat taege de laat-romantische sjtreuming en väör expres gebroek makde van neet-poëtische wäöerd. Ooch in d'r inhoud liegkt d'r naodruk op de sjtrijdlust van de jaore na 1880, op 't vernujjende.
In 1892 begoes Strindberg 'n bohèmelaeve in Duutsjlaand en Fraankriek. In Paries raakde e in 'ne zjoeëre psychische crisis, dör 'mzelf ömmer Infernocrisis (1894-1896) geneumd. Later psychiatrische sjtudies weze oet dat in deze crisis van Strindberg 'n dudelijk psychopatisch elemaent aanwezig waor. Nao deze crisis zoog e d'r noodzaak öm e nuuj begin te make, wat z'n waerke opdeelt in twieë versjillende groepe. In z'n twiede periode gèft e nog ene gedichtebundel oet en dramatiek en lyriek hange nauw same. D'r Infernocrisis brach Strindberg töt 'n nuuj, oondogmatisch en oonkèrkelek mae waal christelijk religieus geleuf, oeë-in sjuld en boete 'n groeëte rol sjpäöle. Volges Strindberg waor 't lieje 'n saoërt mystiek gebäöre en in 't laeve 'ne zuveringstoesjtaand dae an de luuj waor opgelag.
[bewirk] Maan-Vrow problematiek
Strindberg noom 't in z'n waerk op väör de, in zieng owwe laestige, positie van d'r maan en de vaders. Dit thema keumt väöral an de orde in z'n toneelsjtuk "De vader", oeë-in e d'r sjtrijd tösje 'ne vader en 'n moder besjrieft över de opvoeding van hun dochter.
Strindberg sjtèlt es probleem van 't vadersjap dat 't neet eenduidig gekaand kan waeëre. Modersjap is waal ömmer dudelek. Dit brèngt mèt zich mèt dat vaders aafhankelèk werre gemakd van moders. Hoewel critici dès stellingname zoge es 'n projectie van z'n perzuënleke ervaringe kan neet werre ontkènd dat 't thema nog ömmer maatsjappelek relevant is. De erkenning va kinder däör hun vaders is nog ömmer aafhankelek van de goodkäöring dör moders.
Critici, met name vanoet 't feminisme, miengde lang dat Strindberg 'ne ziekelijke vrowehater waor. Z'n sjtellinge stènge in ziene tied al op gesjpanne voot mèt 't pril ontluikende feminisme.
[bewirk] Dood
In 1899 kieërde Strindberg truuk nao Stockholm. De lètste jaore van z'n laeve waor e eenzaam en laefde geïsoleerd. E sjtorf op 63-jaorige laeftied an de gevolge va maagkanker.
[bewirk] Waerk
Bekaande werke:
- De rode kamer, novelle
- Inferno, autobiografische novelle
- Huwelijksvertellingen
- Freule Julie, drama
- Moederliefde, drama
- De pelikaan, drama
