ზოროასტრიზმი

ვიკიპედიიდან

ფარავაჰარი - ადამიანის სულის გამოსახულება დაბადებამდე და გარდაცვალების შემდეგ

ზოროასტრიზმი (სპარს. زرتشتی‌گری) - ერთ დროს სასანიდური სპარსეთის ოფიციალური რელიგია, რომელმაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა სპარსეთის აქამენიდთა და პართთა იმპერიებში. რელიგია ასევე ცნობილია, როგორც მაზდეანიზმი და ზარათუსტრიანიზმი.

ზოროასტრიზმის მიმდევართა გეოგრაფიული არეალი ერთ დროს ანატოლიიდან სპარსეთის ყურემდე იყო გადაჭიმული და მათი რიცხვი მილიონებს შეადგენდა. მისი მიმდევრები დღეს სამხრეთ აზიაში, ირანსა და ამ ხალხთა უცხო ქვეყნების დიასპორაში არც ისე მრავალრიცხოვანია, თუმცა რელიგია დღესაც ცოცხალი და დინამიურია.

რელიგიის დასაბამს წინასწარმეტყველ ზარათუშტრას მიაკუთვნებენ, რომელსაც დასავლეთში იცნობენ მისი სახელის ბერძნული ვერსიით - ზოროასტრით. მისი სახელის ეტიმოლოგია საკამათოა და რამდენიმე განსხვავებული ახსნა არსებობს. თანამედროვე სპარსული ფორმით წინასწარმეტყველის სახელი არის ზარტოშტი (زرتشت).

ზოროასტრს მიზნად დაუსახავს რეფორმა ძველი ინდო-ირანული რელიგიური პრაქტიკისა, რომელიც ძველი ინდოეთის ვედური რელიგიის პარალელურად ვითარდებოდა.

ისტორიკოსთა თანახმად ზოროასტრი სპარსეთში, თანამედროვე ირანის ტერიტორიაზე, ცხოვრობდა, თუმცა მისი ცხოვრების წლები ზუსტად ცნობილი არ არის. ზოგიერთი ცნობით ის ძვ.წ. მე-18 და მე-6 საუკუნეებს შორის მოღვაწეობდა, თუმცა პლატონი მას ძვ.წ. 64-ე საუკუნეს მიაკუთვნებს. ზოროასტრის დაწერილი უნდა იყოს გათას პოემების კრებული, რომელიც მის მიმდევართა მიერ ზეპირსიტყვიერებით შემონახულ იქნა საუკუნეების განმავლობაში, ხოლო პართიელთა და სასანიდთა პერიოდში ავესტა (რომლის მთავარი ნაწილი გათასი იყო) ხელნაწერებში იქნა გადატანილი.

ზოროასტრიზმი მონოთეისტურ რელიგიას შეიძლება მიეკუთვნოს, თუმცა მას დუალისტური ბუნება აქვს, ექვსი არსების სერიით (ფუნქციითა და სტატუსით ანგელოზთა მსგავსად), რომლებიც აჰურა მაზდას (უზენაესი არსება) თანმხლები არიან და ქმნიან კეთილისმყოფელ შვიდეულს და მეორე ბოროტი და დესტრუქციული შვიდეულით. სწორედ ეს დაუსრულებელი კონფლიქტი ბოროტსა და კეთილს შორის განასხვავებს ზოროასტრიზმს სხვა მონოთეისტური მოძღვრებებისგან, რომელთაც მხოლოდ ერთი უზენაესი ძალა გააჩნიათ.

ზოროასტრული ტაძარი

[რედაქტირება] იხილეთ აგრეთვე

ზოროასტრიზმი საქართველოში

Kulke, Eckehard: The Parsees in India: a minority as agent of social change. München: Weltforum-Verlag (= Studien zur Entwicklung und Politik 3), ISBN 3-8039-00700-0
Ervad Sheriarji Dadabhai Bharucha: A Brief sketch of the Zoroastrian Religion and Customs
Dastur Khurshed S. Dabu: A Handbook on Information on Zoroastrianism
Dastur Khurshed S. Dabu: Zarathustra an his Teachings A Manual for Young Students
Jivanji Jamshedji Modi: The Religious System of the Parsis
R. P. Masani: The religion of the good life Zoroastrianism
P. P. Balsara: Highlights of Parsi History
Maneckji Nusservanji Dhalla: History of Zoroastrianism; dritte Auflage 1994, 525 p, K. R. Cama, Oriental Institute, Bombay
Dr. Ervad Dr. Ramiyar Parvez Karanjia: Zoroastrian Religion & Ancient Iranian Art
Adil F. Rangoonwalla: Five Niyaeshes, 2004, 341 p.
Aspandyar Sohrab Gotla: Guide to Zarthostrian Historical Places in Iran
J. C. Tavadia: The Zoroastrian Religion in the Avesta, 1999
S. J. Bulsara: The Laws of the Ancient Persians as found in the "Matikan E Hazar Datastan" or "The Digest of a Thousand Points of Law", 1999
M. N. Dhalla: Zoroastrian Civilization 2000
Marazban J. Giara: Global Directory of Zoroastrian Fire Temples, 2. Auflage, 2002, 240 p, 1
D. F. Karaka: History of The Parsis including their manners, customs, religion and present position, 350 p, illus.
Piloo Nanavatty: The Gathas of Zarathushtra, 1999, 73 p, (illus.)
Roshan Rivetna: The Legacy of Zarathushtra, 96 p, (illus.)
Dr. Sir Jivanji J. Modi: The Religious Ceremonies and Customs of The Parsees, 550 Seiten
Mani Kamerkar, Soonu Dhunjisha: From the Iranian Plateau to the Shores of Gujarat, 2002, 220 p
I.J.S. Taraporewala: The Religion of Zarathushtra, 357 p
Jivanji Jamshedji Modi: A Few Events in The Early History of the Parsis and Their Dates, 2004, 114 p
Dr. Irach J. S.Taraporewala: Zoroastrian Daily Prayers, 250 p
Adil F.Rangoonwalla: Zoroastrian Etiquette, 2003, 56 p
Rustom C Chothia: Zoroastrian Religion Most Frequently Asked Questions, 2002, 44 p