Poltava-batalio

De Wikipedio

Poltava-batalio eventis ye 8 di julio 1709 inter l’armeo di Peter 1ma (Rusia) e la trupi di Karl 12ma (Suedia) kon helpo di Ukrainia kozaki di Ivan Mazepa dum granda Nord-milito.

La rusa decidiganta venko facis perdar Suedia lia statuto di militala povo.

Pos havar finale destronizita rejo di Polonia ye 1707, Karl es forcita da atakar Rusia, do irar a Moskva, la sequa yaro. Segun kustumala metodio Rusini praktikas la kombusta tero. La sumero esinta kolda e humida la provizo havas difikulti por sequar. Kolono komandita da Lewenhaupt, kun 11 000 homi, 16 canoni, trupo e mili de charioti avancis sole kun maxim lento.

Sen direkta komunikajo inter to du forci Karl vartis segun quante il povis per Lewenhaupt da arivar. Lor instanto ul esis sole 120 km aparte. Karl decidas deskampar ed irar a Ukrainia per cherchar grano e min dura klimato. Tante ke ta parto di Rusia esis kontrolita per Mazepa qua volis uzar la Suedini per obtenar lia nedependo.

Lewenhaupt sequis sude e esis atakita lore ke il tra-iris rivero apud mikra vilajo qua donas Lesnaya-batalio, ube il deskovris la rusa nova metodo. Lewenhaupt decidas juntar Karl la plu rapideso to ke implikis abandonar la kanoni, trupi e preske omna nutrivo, instigar ad revolto inter soldati. Ta lasta prenis tota l’alkoholo, divenis ebria e Lewenhaupt mustis abandonar li en bosko. Kande juntas Karl il havas sole 6.000 homi e preske nula bagaji.

Ye printempo Karl reprenis lia marsho ma l’armeo esis reduktita triima note da indijo, frostinfluro e altra klimata efekti. Humideso havis anke tre reduktita lia uzebla pulvero-provizuro. Lia unesma halto esis metar la siejo di Poltava alonge Vorskla rivero en Ukrainia.

Peter havas ja preparita tre granda armeo per protejar li e facar kontre siejo enfermar la sueda forci inter l’urbo e lia linei. Kande la batalio komencas Karl havas proxim 19.000 homi dum ke Peter dispozis kun 45.000. Per gravigar la situaciono Karl esis vundi dum la siejo e devas konfiar la komande a mareshalo Rhensköld. Tamen il aranjas pri ruptar l’encirkle e partar. Komence kombato esis oportuna per Suedini plu bone trainita sur la sinistra alo ed en centro ma Peter havas tre plu infanterio e dum ke il maintenas la Suedini aparte kum artilrio lia kavalrio konturnis forcita Suedini da retreto vers Dniepr ube ul devis kapitulacar.

Kaptiti, la Suedini esis obligita da konstruktar St Peterburg to qua tuis multe. Karl e 1.500 homi povas fugar a Moldavia lore en Otoman imperio.