Sociolingüística
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Sociolingüística é o ramo da socioloxía e da lingüística que estuda a relación entre a lingua e a sociedade.
Índice |
[editar] Conceptos
Hai tres termos importantes para a sociolingüística que poden ser facilmente confundidos entre si:
- Variedade - A variedade é o termo que corresponde, groso modo, ao termo dialecto. Así, por exemplo, as variedades do portugués setentrional son os dialectos do portugués falado no norte de Portugal. A variedade standard é o padrón linguístico dunha comunidade. Sociolinguisticamente, é común atopar a variedade standard perto do centro de decisión e de poder dunha comunidade. Así, en Portugal, a variedade standard é a falada na rexión de Lisboa. Cada variedade linguística ten unha gramática propia igualmente válida. Dentro de cada variedade hai tensións e grupos sociais con trazos propios. Dentro de cada variedade linguística hai variación interna en función dos varios criterios: idade, sexo, escolaridade, etc.
- Variante - O termo variante utilízase nos estudos de sociolinguística para designar o iten linguístico que é branco de mudanza. Así, no caso dunha variación fonética, a variante é o alofono. Representa, polo tanto, as formas posíbeis de realización.
- Variábel - A variábel é o trazo, forma ou construción linguística cuxa realización presenta variantes observadas polo investigador.
Ás veces establécese unha distinción entre a sociolingüística e a socioloxía da linguaxe, cuxo foco estaría no efecto da linguaxe na sociedade. A sociolingüística ten autonomía propia como para que non sexa moi preciso estabelecer esta diferenza xa que estamos a falar do estudo do mesmo feito social: a relación entre a lingua e a sociedade.
A sociolingüística sincrónica céntrase na estrutura sociolingüística e as variacións lingüísticas que dependen das situacións e actitudes dos falantes, mentres que a sociolingüística histórica ou diacrónica ocúpase do cambio lingüístico, a adquisición e difusión das linguas.
[editar] Historia da Sociolingüística
Aínda que o aspecto social da lingua teña chamado a atención desde cedo, pénsese no lingüista suízo Ferdinand de Saussure no inicio do século XX, foi talvez nos anos 1950 cando comezou a investigarse seriamente.
Pioneiros como Uriel Weinreich, Charles Ferguson e Joshua Fishman chamaron a atención sobre unha serie de fenómenos interesantes, tales como a diglosia e os efectos do contacto lingüístico.
Mais pódese dicir que a figura chave foi William Labov, quen nos anos 1960 realizou unha serie de investigacións sobre a variación lingüística, investigacións que revolucionaron a nosa comprensión de como os falantes utilizan a súa lingua e que acabaron por resolver o paradoxo de Saussure.
Canto á sociolingüística galega, podemos mencionar algúns investigadores e obras relevantes como:
- Xesús Alonso Montero: Informe -dramático- sobre la lengua gallega (1973)
- Francisco Rodríguez Sánchez: Conflito lingüístico e ideoloxía en Galicia (1976)
- Xesús Ferro Ruibal: A igrexa e a lingua galega (1987)
- Pilar García Negro: O galego e as leis (1991)
- Manuel Portas Fernández: Língua e sociedade na Galiza (1991)
- Xosé Rubal Rodríguez:
- A Lingua do Alumnado e Profesorado nas Franxas Occidentais de Asturias, León e Zamora (1992), conxuntamente con Daniel Veiga Martínez e Neves Arza Arza.
- O galego no ensino público non universitario (1997), conxuntamente con Modesto Aníbal Rodríguez Neira
- Xosé Ramón Freixeiro Mato: Lingua galega: normalidade e conflito (1997)
- Ramón Mariño Paz: Historia da lingua galega (1998)
- Henrique Monteagudo Romero:
- Estudios de Sociolingüística Galega sobre a Norma do Galego Culto (1995)
- Historia social da lingua galega (1999)
- Gabriel Rei-Doval:
- Publicidade e lingua galega (1995), conxuntamente con Fernando F. Ramallo
- A lingua galega na cidade no século XX (2007)
[editar] Referencias
- The Language War, Robin Tolmach Lakoff, University of California Press, Berkeley, California, 2000, hardcover, 322 pages, ISBN 0-520-21666-0
[editar] Véxase tamén
- Bilingüismo
- Diglosia
- Lingüística aplicada
- Funcionalismo
[editar] Ligazóns externas
- Centro de Documentación sociolingüística de Galicia, CCG
- A sociedade galega e o idioma: evolución sociolingüística de Galicia (1992- 2003), en pdf
- Unha aproximación á situación sociolingüística na Galiza, por Marta Negro
- A lingua galega no ámbito empresarial: usos e representacións sociolingüísticas, tese de doutoramento de Valentina Formoso
- A situación sociolingüística da Universidade de Vigo (1997)
- Estudos de Sociolingüística, Universidade de Vigo
- Estudos sobre a situación sociolingüística da lingua galega (1990-2002), un artigo de Anxo Lorenzo
- Plan de normalización lingüística do concello de Santiago, en pdf
- Recursos de Sociolingüística da AS-PG