Grytman
Ut Wikipedy
In grytman (letterlik: hy dy't groetet) is de foarrinner fan de hjoeddeiske plattelâns boargemaster yn Fryslân.
[bewurkje seksje] Oarsprong
Doe healwei de 12e ieu yn Fryslân it Greeflik gesach begûn ôf te takljen en stadich oan it tiidrek fan de Fryske frijheid ûnstie kaam de funksje fan grietman opsetten.
Oarspronklik hâlde hy him foaral dwaande my de rjochtspraak. Oars as foarhinne de skout en asega hie hy beide funkjes in him, mei dit ferskil dat hy net troch in Hear keazen waard mar troch it Folk. Lykwols hie allinnich de eigners of brûkers fan pleatsen fan in beskate omfang stimrjocht. Yn de rin fan de tiid waard de grytman ornaris keazen út de groep fan Haadlingen, mar fanôf de Saksentiid waarden de grytmannen om bar keazen of oanwiisd, troch gearwurking fan de steedhâlders Deputearre Steaten.
[bewurkje seksje] Oar
Beside de rjochtspraak soarge de grytman ek foar it bestjoer yn de Fryske gritenijen. De alve Fryske stêden hienen boargemasters.
Yn it ferline waard wol tocht dat de heraldyske Fryske Earn it foarrjocht fan in grytman en syn neisieten wie.
De Gemeentewet fan Thorbecke (ôfkundige yn 1851) makke fan de Fryske grytmannen boargemaster.
