Mál
Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin
Eitt mál kann sigast at vera ein samskiftisskipan til til dømis at greiða frá hugsanum, gerðum, hugskotum og meiningum. Tað er sett saman av orðum, og hvørt orðið hevur ávísa merking. Í øllum heiminum eru um 6-7000 mál.
Mál er neyðugt amboð í politiskum, fíggjarligum og mentanarligum virksemi; alt meir sum eitthvørt tjóðmál breiðir seg, alt meir økist sostatt veldið og ávirkanin hjá tjóðini. Nú royna Stóra Bretland og USA at víðka nýtsluna av enskum, og hetta fær ikki verið uttan samband við royndina at víðka teirra megi og ávirkan. Sagt verður, at franskir myndugleikar stúra fyri, hvussu tað gongur aftur á hondina við tí franska málinum. Hetta er, tá ið samanum kemur, ikki bert eitt málsligt vandamál, men rakar eisini franskt vald og franska ávirkan á heimsins leikpalli.
Málvísindini verða nevnd málfrøði. Summir málfrøðingar vilja vera við, at um eini 100 ár eru helmingurin av teimum o.u. 6000 tungumálunum, ið eftir liva í heiminum, deyð. Og tað er ikki bert málini, ið doyggja; eisini øll tann fjølbroytta mentan, ið livir og er treytað av einum máli, doyr við tí. Vandin er tann, at málið hjá teimum, ið politiska og fíggjarliga valdið hava, trokar seg inn á málið hjá teimum minni mentu, ikki tí at tað málsliga er nakað betri, men stutt sagt tí at tað umboðar vald. Í samskifti, har ið luttakararnir hava ymisk móðurmál, men allir bert nýta eitt teirra, er valdið lagt í hendurnar á tí, sum hevur hetta málið til móðurmál; men trupulleikarnir, ið standast av málsligum smámunum og vantandi kunnleika í samskiftismálinum eru latnir teimum, sum ikki hava hetta samskiftismálið til móðurmál. Harafturat verður við "heimsmálum" ikki bert framt málslig, men við lít eisini mentanarlig kúgan.
[rætta] Í vanligari talu verður hugtakið mál nýtt á ymsan hátt
[rætta] Støðishugtøk
- Ljóðfrøði
- Ljóðskipanarfrøði
- Mállæra
- Formlæra
- Orðalagslæra
- Merkingarfrøði
- Høpismálfrøði
