پارادوکس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

پیشنهاد شده است که متناقض‌نما با این مقاله یا بخش ادغام گردد. (بحث).

پارادوکس به حکم یا احکامی ظاهرا صحیح گفته می شود که منجر به تناقض می شوند یا با شهود مطابقت نمی یابند. در عین حال به جملات متناقض و حتی مخالف که یک حقیقت واحد را بیان می کنند نیز پارادوکس می گویند.

با دقت در پارادوکس ها معمولا مشخص می شود که یا از ابتدا تناقضی در مسئله وجود نداشته یا جوابی که در نگاه اول حیرت انگیز می نموده مشکل و تناقضی ندارد و یا اینکه فرضیات استفاده شده اصولا صحیح نبوده یا در کنار هم ناصحیح هستند. شناخت این ابهام ها و حل کردن پارادوکس ها باعث پیشرفت های بسیاری در علوم تجربی، ریاضیات و فلسفه گشته. هرچند که هنوز پارادوکس های بسیاری چون پارادوکس کری یا پارادوکس ابیقوری دارای جواب پذیرفته شده ای نیستند.

فهرست مندرجات ۱ پارادوکس ها در منطق ۱.۱ پارادوکس های حقیقی ۱.۲ پارادوکس های مجازی ۱.۳ تناقض ۱.۴ تناقض صحیح ۲ منابع

[ویرایش] پارادوکس ها در منطق

ویلیام کواین پارادوکس های منطقی را به سه دسته تقسیم کرد:

[ویرایش] پارادوکس های حقیقی

پارادوکس های حقیقی به ما نتایجی را ارائه می دهند که هر چند در وحله اول مهمل، عجیب یا غیر منتظره به نظر می رسند ولی در واقع صحیح هستند و هیچ خلل یا ناهماهنگی در فرضیات یا استدلالات آنها وجود ندارد. از این دسته پارادوکس ها می توان به پارادوکس روز تولد، پارادوکس جنسیت و مسئله سه کارت اشاره کرد.

[ویرایش] پارادوکس های مجازی

پارادوکس های مجازی پارادوکس هایی هستند که نه تنها مهمل به نظر می رسند بلکه در واقعیت نیز فرضیات یا استدلالات استفاده شده در آنها ناصحیح است. پارادوکس اسب ها یا مسائلی که در انتها نتیجه ای مانند 1 = 2 می دهند از این دسته اند.

[ویرایش] تناقض

پارادوکس هایی که در هیچکدام از دسته های فوق نباشند معمولا تناقض هستند. این دسته از پارادوکس ها با استفاده از اصول پذیرفته شده منطق ما را به نتایجی می رسانند که با هم متناقض هستند.

بعضی اوقات دسته چهارمی برای پارادوکس ها استفاده شده است:

[ویرایش] تناقض صحیح

پارادوکسی است که در آن می پذیریم که گزاره ای در یک لحظه هم صحیح و هم نا صحیح است. در فلسفه بعد از ارسطو چنین حکمی باطل تلقی می شود اما در منطق ناسازگار گاهی از آن استفاده می شود.

[ویرایش] منابع

• R. M. Sainsbury (1988). Paradoxes. Cambridge.
• W. V. Quine (1962). "Paradox". Scientific American, April 1962, pp. 84–96.
• Michael Clarke (2002). Paradoxes from A to Z. London: Routledge.
• Derek Parfit (1984). Reasons and Persons. Oxford: Oxford University Press.
• Saul Smilansky (2007). 10 Moral Paradoxes. Malden, MA: Blackwell Publishing.