مارتین اسکورسیزی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مارتین اسکورسیزی (به انگلیسی : Martin Scorsese) ( زاده ۱۷ نوامبر ۱۹۴۲) در نیویورک، کارگردان شهیر سینمای امریکا است. وی پس از دریافت مدرک فوق لیسانس در کارگردانی سینما در سال ۱۹۶۳ از دانشگاه نیویورک فارغ التحصیل شد اما قبل از آنکه موفق به ورود به دوره فوق لیسانس شود ناچار شد به خدمت سربازی برود و به عنوان تفنگدار دریایی در جنگ ویتنام شرکت کند که به سختی نیز مجروح شد. پس از آن وی وارد دوره فوق لیسانس سینما در همان دانشگاه شد و در همان دوران شروع به ساخت فیلم های کوتاه کرد که با توجه بسیار روبرو شدند، در سال ۱۹۶۷ یعنی یک سال پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه نیویورک اولین فیلم بلندش چه کسی در خانه من را می زند؟ را با همکاری همکلاسی هایش از جمله تلما شونمیکر به عنوان تدوین گر و هاروی کایتل به عنوان بازیگر ساخت که هر دو همکاری دائمی با وی یافتند.

این فیلم که مبنای فیلم دیگری از او به نام Mean Street (در ایران: « پایین شهر») بود با همان مشخصات تقریباً همیشگی فیلم های وی است: زندگی خیابانی آمریکایی های ایتالیایی تبار نیویورکی، مونتاژ سریع، موسیقی راک و مردی درگیر در مخمصه.

بعد از آشنایی با رابرت دنیرو و ساخت چند فیلم کم اهمیت دیگر در سال ۱۹۷۳ خیابان بی رحم را باشرکت دنیرو و کیتل می سازد که توسط یکی از مشهورترین منتقدان سینما یعنی پالین کیل ستایش می شود.

برخی از منتقدان سبک فیلم سازی مستندگرای اسکورسیزی رادر این دوران متأثر از ژان لوک گدار و جان کاساویتس می دانند که این دوران تا دهه هشتاد یکی از بهترین دوران فیلم سازی وی به شمار می رود.

پس از آن الن برستین ستاره مشهور سینما برای کارگردانی فیلم آلیس دیگر اینجا زندگی نمی کند، اسکورسیزی را بر می گزیند که با اعمال نفوذ وی این کار به او واگذار می شود و خود برستین نیز جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را برای همین فیلم می گیرد.

در سال ۱۹۷۶ او یکی از به یاد ماندنی ترین فیلم های تاریخ سینما و یکی از محبوب ترین فیلم های منتقدان سینما را ساخت: راننده تاکسی با بازی رابرت دنیرو، جودی فاستر، هاروی کیتل و سیبیل شپارد. فیلم در باره سرگشتگی های یک سرباز سابق ویتنام است که در منهتن راننده تاکسی شده است و با نجات دختر خردسالی از چنگ باند فحشاء و دلبستگی اش به زنی که در دفتر انتخاباتی یک نامزد شهرداری کار می کند،در هم گره می خورد.

این فیلم در چهار رشته به جز کارگردانی، نامزد اسکار شد که به هیچ کدام دست نیافت، در عوض برنده شدن این فیلم در جشنواره کن که معتبرترین جشنواره سینمایی جهان محسوب می شد، نام اسکورسیزی را بر سر زبان ها انداخت.

این فیلم اولین حضور جودی فاستر در نقش روسپی خرد سال است که برای آن برنده جایزه بهترین بازیگر نوپای بفتا ( آکادمی هنرهای فیلم و تلویزیون بریتانیا) نیز شد.

موفقیت اسکورسیزی با دو فیلم بعدی نیویورک نیویورک و آخرین والس کاملاً تثبیت شد، در سال ۱۹۸۰ او فیلم سیاه و سفید و گاو خشمگین را ساخت که رابرت دنیرو را برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد کرد، این تنها جایزه اسکار دنیرو از آن زمان تا کنون است.

این فیلم همچنین اسکاردیگری برای یکی دیگر ازهمکاران دائمی اسکورسیزی یعنی تلما شونمیکر برای تدوین به ارمغان آورد.فیلم در شش رشته دیگر نیز از جمله کارگردانی نامزد اسکار شده بود که به هیچ یک از آنها دست نیافت.

پس از سلطان کمدی (۱۹۸۳) که موفقیتی در گیشه به دست نیاورد اما با نقدهای مثبت منتقدان روبرو شد وی دست به کار ساخت فیلم جنجالی آخرین وسوسه مسیح بر اساس کتاب نیکوس کازانتزاکیس شد اما شرکت فیلم سازی پارامونت تحت فشار گروه های مذهبی، از تهیه آن خودداری کرد و ساخت فیلم پنج سال به تعویق افتاد.

پس از این پروژه ناموفق، اسکورسیزی به فیلم سازی با بودجه کم و شبه زیرزمینی روی آورد و فیلم بعد از ساعت ها را ساخت.

پس از آن به ساخت کلیپ "بد" برای مایکل جکسون و کارگردانی رنگ پول پرداخت و موفقیت تجاری این فیلم راه را برای از سر گیری پروژه آخرین وسوسه مسیح بافیلم نامه پل شرایدر هموار کرد.

اکران این فیلم که با جنجال بسیاری در جهان روبرو شد باردیگر نام اسکورسیزی را بر سر زبان ها انداخت و او را برای دومین بار نامزد دریافت اسکار بهترین کارگردانی کرد اما در نهایت این اسکار به بری لوینسون برای مرد بارانی تعلق گرفت.

در سال ۱۹۸۹ او یکی از اپیزودهای قصه های نیویورکی را کارگردانی کرد که دیگر اپیزودهای آن را فرانسیس فورد کاپولا و وودی آلن ساخته بودند.

سال بعد او رفقای خوب را ساخت که سومین نامزدی او برای اسکار کارگردانی را در پی آورد و پس از آن به بازسازی فیلم ساخت ۱۹۶۲ یعنی تنگه وحشت پرداخت که با فروش فوق العاده ای در سینماها روبرو شد.

عصر معصومیت، کازینو، دار و دسته های نیویورکی و هوانورد از جمله فیلم های او در سال های اخیر هستند.

در ۲۶ سال اخیر بیش از ۲۰ کتاب در باره او نوشته شده است و گفته می شود سبک کاری او بر روی حداقل یک نسل از فیلم سازان جهان تأثیر گذاشته است.

او در حال حاضر مشغول تولید یک فیلم مستند به نام "درخشش یک نور" در باره گروه راک رولینگ استونز است.

اسکورسیزی، پنج بار نامزد دریافت اسکار بهترین کارگردانی شده بود تا سرانجام برای «مردگان» اسکار سال ۲۰۰۶ رادریافت کرد.

[ویرایش] فیلم‌شناسی

[ویرایش] داستانی

خیابان اشرار (۱۹۷۳)
آلیس دیگر اینجا زندگی نمی‌کند (۱۹۷۳)
راننده تاکسی (۱۹۷۶)
نیویورک، نیویورک (۱۹۷۷)
گاو خشمگین (۱۹۸۰)
سلطان کمدی (۱۹۸۳)
بعد از ساعت‌ها (۱۹۸۵)
رنگ پول (۱۹۸۶)
آخرین وسوسه مسیح (۱۹۸۸)
بخشی از قصه‌های نیویورکی (۱۹۸۹)
رفقای خوب (۱۹۹۰)
تنگه وحشت (۱۹۹۱)
عصر معصومیت (۱۹۹۳)
کازینو (۱۹۹۵)
كوندون (۱۹۹۷)
احیای مردگان (۱۹۹۹)
دار و دسته‌های نیویورکی (۲۰۰۲)
هوانورد (۲۰۰۴)
داستان کوسه (۲۰۰۴) (گوینده)
مردگان (فیلم) (۲۰۰۶)

[ویرایش] مستند

سفری شخصی همراه ماتین اسکورسیزی میان فیلم‌های آمریکایی (۱۹۹۵)
سفر من به ایتالیا (۱۹۹۹)
راهی به خانه نیست: باب دیلان (۲۰۰۵)

[ویرایش] جوایز

۲۰۰۷ - برنده اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم ازدست‌رفته
۲۰۰۷ - برنده جایزه گلدن گلوب بهترین کارگردانی برای فیلم ازدست‌رفته
۲۰۰۵ - نامزد اسکار کارگردانی برای فیلم هوانورد
۲۰۰۳ - نامزد اسکار کارگردانی برای فیلم دار و دسته‌های نیویورکی
۲۰۰۳ - برنده جایزه گلدن گلوب بهترین کارگردانی برای فیلم دار و دسته‌های نیویورکی
۱۹۹۴ - نامزد اسکار فیلمنلمه اقتباسی برای فیلم عصر معصومیت به همراه جی کوکس
۱۹۹۱ - نامزد اسکار کارگردانی برای فیلم رفقای خوب
۱۹۹۱ - نامزد اسکار فیلمنامه اقتباسی برای فیلم رفقای خوب به همراه نیکولاس پیلگی
۱۹۹۰ - برنده جایزه بهترین کارگردانی جشنواره بفتا برای فیلم رفقای خوب
۱۹۹۰ - برنده جایزه شیر نقره ای از جشنواره ونیز برای کارگردانی فیلم رفقای خوب
۱۹۸۹ - نامزد اسکار کارگردانی برای فیلم آخرین وسوسه مسیح
۱۹۸۱ - نامزد اسکار کارگردانی برای فیلم گاو خشمگین
۱۹۹۲ - نامزد خرس طلای جشنواره برلین برای فیلم تنگه وحشت
۱۹۸۵ - برنده بهترین کارگردانی جشنواره کن برای فیلم بعد از ساعت‌ها
۱۹۸۵ - نامزد نخل طلای جشنواره کن برای فیلم بعد از ساعت‌ها
۱۹۸۳ - نامزد نخل طلای جشنواره کن برای فیلم سلطان کمدی
۱۹۷۶ - برنده نخل طلای جشنواره کن برای فیلم راننده تاکسی
۱۹۷۵ - نامزد نخل طلای جشنواره کن برای فیلم آلیس دیگر در اینجا زندگی نمی‌کند

افراد برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی

فرانک برزیج (۱۹۲۷) لوئیس میلستون (۱۹۲۸) فرانک لیوید (۱۹۲۹) لوئیس میلستون (۱۹۳۰) نورمن تاروگ (۱۹۳۱) فرانک برزیج (۱۹۳۲) فرانک لیوید (۱۹۳۳) فرانک کپرا (۱۹۳۴) جان فورد (۱۹۳۵) فرانک کپرا (۱۹۳۶) لئو مککری (۱۹۳۷) فرانک کپرا (۱۹۳۸) ویکتور فلمینگ (۱۹۳۹) جان فورد (۱۹۴۰) جان فورد (۱۹۴۱) ویلیام وایلر (۱۹۴۲) مایکل کورتایز (۱۹۴۳) لئو مک کری (۱۹۴۴) بیلی وایلدر (۱۹۴۵) ویلیام وایلر (۱۹۴۶) الیا کازان (۱۹۴۷) جان هاستون (۱۹۴۸) جوزف ال مکینویچ (۱۹۴۹) جوزف ال مکینویچ (۱۹۵۰) جورج استیونس (۱۹۵۱) جان فورد (۱۹۵۲) فرد زینمن (۱۹۵۳) الیا کازان (۱۹۵۴) دلبرت من (۱۹۵۵) جورج استیونس (۱۹۵۶) دیوید لین (۱۹۵۷) وینسنت منلی (۱۹۵۸) ویلیام وایلر (۱۹۵۹) بیلی وایلدر (۱۹۶۰) جروم رابینز / رابرت وایس (۱۹۶۱) دیوید لین (۱۹۶۲) تونی ریچاردسون (۱۹۶۳) جورج کوکور (۱۹۶۴) رابرت وایس (۱۹۶۵) فرد زینمن (۱۹۶۶) مایک نیکولز (۱۹۶۷) کارول رید (۱۹۶۸) جان شلسینگر (۱۹۶۹) فرانکلین جی شافنر (۱۹۷۰) ویلیام فریدکین (۱۹۷۱) باب فوس (۱۹۷۲) جورج روی هیل (۱۹۷۳) فرانسیس فورد کاپولا (۱۹۷۴) میلوس فورمن (۱۹۷۵) جان جی آویلدسن (۱۹۷۶) وودی آلن (۱۹۷۷) مایکل کیمینو (۱۹۷۸) رابرت بنتون (۱۹۷۹) رابرت ردفورد (۱۹۸۰) وارن بیتی (۱۹۸۱) ریچارد اتنبرو (۱۹۸۲) جیمز ال بروکس (۱۹۸۳) میلوس فورمن (۱۹۸۴) سیدنی پولاک (۱۹۸۵) الیور استون (۱۹۸۶) برناردو برتولوچی (۱۹۸۷) بری لوینسون (۱۹۸۸) الیور استون (۱۹۸۹) کوین کاستنر (۱۹۹۰) جاناتان دم (۱۹۹۱) کلینت ایستوود (۱۹۹۲) استیون اسپیلبرگ (۱۹۹۳) رابرت زمکیس (۱۹۹۴) مل گیبسون (۱۹۹۵) آنتونی مینگلا (۱۹۹۶) جیمز کامرون (۱۹۹۷) استیون اسپیلبرگ (۱۹۹۸) سام مندس (۱۹۹۹) استیون اسپیلبرگ (۲۰۰۰) رون هاوارد (۲۰۰۱) رومن پولانسکی (۲۰۰۲) پیتر جکسون (۲۰۰۳) کلینت ایستوود (۲۰۰۴) انگ لی (۲۰۰۵) مارتین اسکورسیزی (۲۰۰۶) برادران کوئن (۲۰۰۷)