صادق خلخالی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

صادق احمدی گیوی خلخالی (۱۳۰۵-۱۳۸۳)، روحانی شیعه و حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود. وی در گیوی از توابع شهرستان خلخال متولد شد.

وی ۱۴ سال شاگرد سید روح‌الله خمینی در کلاس‌های دروس مذهبی بود. خلخالی در سال ۲۰۰۳ بر اثر بیماری قلبی درگذشت.

فهرست مندرجات ۱ حاکم شرع و اعدام‌های جنجالی ۲ ترور شاه با کمک کارلوس ،ترور شهریار شفیق ۳ تماس با فردید ۴ سایر پست ها ۵ گرایش سیاسی ۶ باورهای ضدملی و تخریب آثار باستانی ۷ توضیح المسائل ۸ خانواده خلخالی ۹ جُستارهای وابسته ۱۰ منابع

[ویرایش] حاکم شرع و اعدام‌های جنجالی

وی که سابقه دستگیری و زندان در سالهای قبل از انقلاب را داشته است و از روزهای نخست انقلاب در کنار آیت الله خمینی بوده^[۱] ،در ۲۴ بهمن ۱۳۵۷ (۱۳ فوریه ۱۹۷۹) با حکم سید روح‌الله خمینی به عنوان حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب منصوب می شود.

وی در خاطراتش در مورد نحوه انتخابش به عنوان حاکم شرع می‌نویسد: «خدا شاهد است که ما برای تصدی این مقام کوچکترین تلاشی نکردیم و حتی تا زمانی که به من ابلاغ شد از آن اطلاعی نداشتم. آقا (سید روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی) با شناختی که از روحیه انقلابی من داشتند عصر روز ۲۴ بهمن ۵۷ مرا به دفترشان احضار کردند و فرمودند: این حکم را به نام شما نوشته‌ام. حقیر پس از دیدن حکم به حضورشان عرض کردم: آقا این حکم سنگین است. فرمودند: برای شما سنگین نیست. گفتم مخالفین و وابستگان به طاغوتیان علیه من تبلیغ می‌کنند. آقا فرمود: من پشتیبان شما هستم و بالاخره این حکم را به کسی بدهم که به او اطمینان داشته باشم.»

این دادگاه‌ها به دستور مستقیم آیت‌الله خمینی برای محاکمه و مجازات دست اندرکاران حکومت پهلوی تشکیل می‌شدند. از کسانی که در این میان اعدام شدند، می‌توان امیرعباس هویدا نخست‌وزیر اسبق و نعمت الله نصیری رئیس ساواک را نام برد. و خلخالی با اعدام افرادی مانند هویدا، بلندپروازیهای مهدی بازرگان را بطور موثری متزلزل کرد.^{[نیازمند منبع]}

خلخالی در پاسخ مخالفان به اعدام‌ها، آنها را به آیت‌الله خمینی ارجاع می‌داد:

هرکس در مقابل شما ایستاد همین طور یقه‌اش را می‌گیری و کنارش می‌اندازی. من با اتکاء به همین حمایت‌های جدی کار خودم را ادامه می‌دادم و به آنها می‌گفتم امام فهمیده حکم را به چه کسی بدهد و من یک قدم از انجام وظیفه‌ام عقب نشینی نمی‌کنم.

اما ابراهیم یزدی از اعضای شورای انقلاب معتقد است که آیت الله خمینی گرچه اعدام چند نفر از سران ارتش را تایید کرد ،اما نه شکل اعدام و نه برخی دیگر از رفتارهای خلخالی را قبول نداشت.در عین حال روشن نمی کند که در اینصورت چرا هیچگاه خلخالی را عزل یا توبیخ نکرد.^[۲] او پس از شدت یافتن درگیریهای سیاسی پس از تابستان ۶۰ بعنوان حاکم شرع به محاکمه عده زیادی از اعضای گروههای سیاسی پرداخت و مامور رسیدگی به پرونده های قاچاق مواد مخدر شد. وی پیرامون اعدام پسر نوجوانی که نشریه ارگان مجاهدین خلق را می خوانده است می گوید:"براي خيلي از همکارانم سوال بود که چگونه مي شود اين ها را سر جايشان نشاند. عصر از پيش امام بازگشته بودم ..... داشتيم مي آمديم داخل کوچه منزل که از شيشه ماشين ديدم دوتا بچه پانزده ، شانزده ساله گويا مخفيانه چيزي با هم رد و بدل کردند. دستور دادم بگيرند و بگردندشان ببينم ماجرا چيه. خودم از کيف پسره اين روزنامه مجاهدين را در آوردم. يادم هست فاميلش شريعتي بود... همانجا پسره را با گلوله زدم و به همراهانم گفتم اينجوري بايد با اين جانوران برخورد کرد!" ^[۳]

به ادعای ابوالقاسم سرحدی زاده، آیت الله بهشتی اولین رییس قوه قضائیه پس از انقلاب با عملکرد وی مخالف بوده است و او توسط بنی صدر به آیت الله خمینی برای این پست معرفی شده است.^[۴]

[ویرایش] ترور شاه با کمک کارلوس ،ترور شهریار شفیق

خلخالی پس از انقلاب بسیاری از مقامات پهلوی را در کنار خود محمد رضا شاه و اکثر اعضا خانواده اش "مفسد فی الارض" نامیده و به اعدام غیابی محکوم کرد . او برای ترور آنان در خارج از کشور تلاشهایی خصوصا با کمک گروه فدائیان اسلام صورت داد. ۱۶ آذر ۱۳۵۸ شهریار شفیق پسر اشرف پهلوی و یکی از افرادی که غیابا توسط وی محکوم به مرگ شده بود در پاریس ترور شد.

پس از عزیمت محمد رضا شاه به مکزیک خلخالی اعلام کرد که گروهی از اعضای فدائیان اسلام را برای ترور وی اعزام کرده است. او همچنین گفت با "ايلچ پار ميرزآلباس کارلوس" تروریست معروف آمریکای جنوبی برای ترور شاه هماهنگی صورت گرفته است. حمله کارلوس و گروهش به ویلای شاه ۶ تیر ۱۳۵۸ بوسیله هلی کوپتر انجام شد ، اما وی موفق به کشتن شاه نشد. خلخالی سپس طی مصاحبه ای گفت که شاه در آن حمله زخمی شده است. وی همچنین گفت که ۱۴۰۰۰۰ دلار جایزه برای قتل شاه در نظر گرفته است. ^[۵]

[ویرایش] تماس با فردید

به گفته دکتر سروش وی تماس هایی با فردید نیز داشته است.^[۶]

[ویرایش] سایر پست ها

خلخالی دو دوره نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری بود. پس از آن درگذشت آیت‌الله خمینی همچون اکثر روحانیون چپ گرا ، پستی از سوی آیت الله خامنه ای دریافت نکرد و در انتخابات ها هم رد صلاحیت شد. وی سپس به تدریس در حوزه علمیه قم مشغول شد.

وی در مصاحبه‌ای با صادق صبا، خبرنگار بخش فارسی بی‌بی‌سی از گذشته خویش اظهار رضایت کرده و گفته بود چنانچه هر یک از اعدام شده‌ها به دست وی امروز زنده بودند، دوباره آنها را اعدام می‌کرده‌است.

خلخالی خاطرات خود را منتشر کرده و در آن از اقدامات خود دفاع کرده‌است. وی در خاطرات خود، از اینکه نتوانسته بسیاری از کسانی را که قصد اعدام آنها را داشته به جوخه اعدام بسپارد، ابراز ناخرسندی کرده‌است.^[۷]

[ویرایش] گرایش سیاسی

در ابتدای انقلاب مخالف سرسخت نیروهای ملی از جمله نهضت آزادی و مهدی بازرگان بود. او از یاران نزدیک آیت‌الله خمینی بود و پس از فوت وی منزوی شد. او پس از انشعاب در جامعه روحانیت مبارز تهران و ایجاد مجمع روحانیون مبارز به عضویت این جریان چپ گرا در آمد.گرچه در دوران اصلاحات سابقه اش منجر به دوری گزدین اکثر احزاب دوم خردادی از وی شد و تنها انگشت شماری از اعضای مجمع روحانیون حمایت هایی از وی صورت دادند. از سویی خود او نیز به بی بی سی گفت از آنجا که قصد تبری جستن از گذشته و اعدامهایش را ندارد ، از حمایت از اصلاح طلبان صرف نظر می کند.^[۸] او در انتخابات مجلس خبرگان در اعتراض به رد صلاحیت‌های گسترده از شرکت در انتخابات انصراف داد.^[۹]

[ویرایش] باورهای ضدملی و تخریب آثار باستانی

وی کتابی با جزوه ای با عنوان "كوروش دروغين و جنايتكار" نیز علیه کوروش نگاشته و به مناسبت جشن های ۲۵۰۰ ساله در ۵۷ صفحه منشتر ساخت. در این رساله که برخی آنرا فحشنامه خوانده اند کوروش را «سفاک و خونریز» نامید و متهم به لواط و بی‌بند و باری متهم کرد و طرح عظمت او در ایران را سیاستی استعماری و توطئه یهود دانست و برخی مفسرین همچون علامه طباطبایی که وی را مصداق ذوالقرنین دانسته بودند و درباره کوروش نوشته بود«به هر قومي كه ظفر پيدا مي‌كرد، از مجرمان ايشان مي‌گذشت و عفو مي‌نمود و بزرگان و كريمان هر قومي را اكرام و ضعفاي ايشان را ترحم و مفسدان و خائنان را سياست مي‌نمود» را واعظان سلطنت و دربار نام نهاد.وی پیروزی های کوروش را نتیجه بخت او مطالبی که در ستایش وی در تورات آمده است را ساخته یهودیان آزاد شده از بابل دانسته است.^[۱۰] پروفسور سعیدی سیرجانی ادعای لواط کار بودن کوروش توسط خلخالی را ناشی از ناتوانی وی در فهم متون تاریخی و حتی خواندن ادبیات فارسی می داند:"... این عبارت را در تاریخ "ایران باستان پیرنیا" خوانده بودیم که :«مورخ مذکور (یعنی کتزیاس) گوید: کوروش پسر چوپانی بود که از ایل مُردها که از شدت احتیاج مجبور کردید راهزنی پیش گیرد.»و به علت درک ناقص و ذهن منحرف خویش گمان کرده بودیم که کوروش هم مثل بسیاری از سران قبایل و بزن بهادرهای روزگار در آغاز کارش بر کاروان های هجوم می برده و راهزنی می کرده است، . و این را عیب چندانی برای سرداران و جهانگشایان آن روزگار نمی شمردیم. غافل از این واقعیت که "راهزنی پیش گیرد" را اولا باید به این صورت خواند که "راه زنی پیش گیرد" و معنی اش را هم در محضر مبارک حضرت آیه الله آموخت که عین عبارت "کتزیاس" را در داخل پرانتزی گذاشته و در صفحهء ۲۷ تالیف منیف خویش آورده اند، و با مدد طبع موشکاف و روح عفیف خویش مفهومش را هم داخل پرانتزی گذاشته و بدین صورت آورده اند: "مورخ مذکور بنا به نوشتهء ایران باستان به قلم آقای مشیرالدولهء پیرنیا ص ۴۲۰ می گوید که کتزیاس می گوید کوروش پسر جوانی بود از اهل "مر" که از شدت احتیاج مجبور گردید راه زنی پیش گیرد (لواط بدهد) ..." آری این است نص عبارت حضرتشان.(کتاب در آستین مرقع، سعیدی سیرجانی)

وی پس از انقلاب با وجود مخالفت دولت موقت بازرگان و بنی صدر برای تخریب مقبره رضا شاه در شهر ری به همراه نیرو های سپاه وارد عمل شد و آنرا طی بیست روز تخریب کرد. وی همچنین برای تخریب پارسه (تخت جمشید) هم عازم شد اما این بار با مخالفت دولت موقت و آیت الله طالقانی و مقاومت مردم مرودشت و پرسنل پارسه ، در این امر ناکام ماند.^[۱۱]

[ویرایش] توضیح المسائل

او رساله‌ی توضیح‌المسائلی منتشر کرده است، اما برخی از منتقدان وی معتقدند این رساله رونوشتی از رساله‌ی آیت‌الله خمینی است.

[ویرایش] خانواده خلخالی

دختر وی که فامیل خود را نیز به "صادقی"تغییر داده است ، مطالبی در دفاع از جنبش فمینیستی در ایران و بر علیه حجاب اجباری در سال ۱۳۸۷ ارائه کرد .^[۱۲]

[ویرایش] جُستارهای وابسته