ویکی‌پدیا:شیوه نوشتار کلمات واردشده به زبان فارسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
با پیشرفت و همه‌گیری رسانه‌های نوین چون اینترنت و سرعت افزوده‌شدن مفاهیمی که تا دیروز وجود نداشتند و در نتیجه نامی برای آنها نبود، برخوردها و دست‌اندازی‌های زبان‌ها به یکدیگر افزایش می‌یابد و بعضی از زبان‌ها نمی‌توانند سرعت لازم را در واژه‌سازی برای مفاهیم نو داشته باشند و در نتیجه واژه‌های جدید را از زبان اصلی آن به وام می‌گیرند که می‌تواند شامل آوردن واژهٔ اصلی را با شیوهٔ خط و حروف بومی باشد.
زبان فارسی پیش‌تر وامواژه‌های فراوانی را از زبان فرانسوی و پیش‌تر از آن واژگان بسیار بیشتری را از زبان عربی، در خود پذیرفته است. اما امروزه بیشترین وامواژه‌های واردشونده به زبان فارسی از سوی زبان انگلیسی است.
همانطور که گفته شد، زمانی که وامواژه‌ای به زبان وارد می‌شود، ممکن است به شیوهٔ خط و با حروف بومی زبان مقصد نگاشته شود. این مسئله بعضی از اوقات می‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ به عنوان مثال می‌توان نمونه‌هایی از همین ویکی‌پدیای فارسی نقل کرد :
- یکی از توزیع‌های سیستم عامل لینوکس، Debian نام دارد. بحثی بوجود آمده بود که آیا باید آن را بصورت «دبیان» نوشت و یا «دبی‌ین» و یا...
- بحث دیگری راجع به این مساله بوجود آمده بود که برای واژهٔ Jazz (نوعی از موسیقی) باید بنویسیم «جز» یا «جاز» و یا...
- و یا بحث دیگری در مورد نام Donald Knuth...
- و...
دلیل بوجود آمدن این صفحه احساس نیاز برای «تثبیت املای کلمات دخیل از زبانهای دیگر»[1] در ویکی‌پدیا و هدف آن بوجود آوردن فهرستی مورد تایید از شیوهٔ نوشتار وامواژه‌های غیرفارسی به خط فارسی با هدف یکسان‌سازی شیوهٔ خط ویکی‌پدیای فارسی است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] چند اصل کلی
- معمول‌ترین شیوهٔ نگارش وامواژه را (در کتب، نشریات و اینترنت) درنظر داشته باشید. این شکل نگارش مهمترین شکل است، زیرا مردم آن را در متن‌ها و جستجوهایشان بکار می‌برند.
- شیوه‌های مهجورتر نگارش را می‌توانید بعنوان صفحهٔ تغییر مسیر استفاده کنید. مثلاً می‌توان صفحهٔ تغییر مسیر داشت به شکل : دونالد کنوث که به دونالد کنوت اشاره می‌کند.
- نکته: لطفاً سر انتقال صفحات جنگ راه نیاندازید!
- اگر معمول‌بودن یک شیوهٔ نگارش از طرف دو ویرایشگر مورد تشکیک قرار گرفت :
- باید خونسردیشان را حفظ کنند!
- باید صحبت کنند و منبع بیاورند.
- و در نهایت در صورت رفع نشدن اختلاف از دیگران نظرخواهی کنند. اجماع کاربران مشکل را حل خواهد کرد.
دربارهٔ معادل یابی . لغت ساری در وبلاگ نغز کتاب مهمی معرفی کرده‌ام مطالعه کنید:
کتابِ زبانشناسی برای زبان فارسی- لغت‌سازی و وضع و ترجمهٔ اصطلاحات علمی و فنّی، ترجمه و نگارش: دکتر خسرو فرشيدورد.
[ویرایش] چند قانون کلی برای نگارش وامواژهها
- ایسم‌های غربی
- برای ایسم‌های غربی همواره از ایسم استفاده می‌شود نه ایزم. مثال: کمونیسم در مقابل کمونیزم. سکولاریسم در مقابل سکولاریزم.
- تتابع حروف بیصدا در ابتدای کلمه
اگر دو حرف بیصدا در ابتدای کلمه به دنبال هم بیایند در صورتی که حرف اول صدای س یا ش بدهد هنگام حرف‌نویسی یک الف اضافی در ابتدای آن افزوده می‌شود: مثال: Smith-->اسمیت ولی Class--> کلاس.
[ویرایش] وامواژهها و شیوهٔ نگارش پیشنهادی
[ویرایش] نام کشورها و قاره‌ها
معمولاً در اکثر موارد اختلاف‌نظر در مورد شیوهٔ نگارش نام کشورها و قاره‌ها پیش نمی‌آید، اما موارد زیر قابل توجه‌اند :
- Africa : آفریقا (و نه افریقا)
- America : آمریکا (و نه امریکا)
[ویرایش] پراکنده
- Jazz : جاز
- Robot : رُبات
