جمشید آموزگار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

جمشید آموزگار.

دکتر جمشید آموزگار از نخست‌وزیران ایران در دوره پهلوی، وزیر کشور و رئیس اجلاس اوپک در تهران بود.

[ویرایش] زندگی

جمشید آموزگار یکی از فرزندان حبیب‌‏الله آموزگار در سال ۱۳۰۱خ در تهران زاده شد. او در رشته حقوق و مهندسی از دانشگاه تهران دانش‌آموخته شد. در سال ۱۳۲۳ برای ادامه تحصیل به دانشگاه کورنل در نیویورک رفت و به مدت هفت سال به تحصیل در رشته مهندسی عمران پرداخت و پس از چندی در رشته مهندسی هیدرولیک موفق به اخذ دکترا شد.

آموزگار ابتدا در همان دانشگاه کورنل به تدریس هیدرولیک و مهندسی عمران پرداخت و مدتی نیز به عنوان کارشناس منابع آبهای زیرزمینی در سازمان ملل فعالیت کرد. بعد از بازگشت به ایران بلافاصله توسط امریکایی‏ها به کار گرفته و به ریاست بخش مهندسی اداره اصل شش منصوب شد. از آن پس پله‏‌های ترقی را پیمود و به مشاغل مهمی یکی بعد از دیگری منصوب شد. درسال ۱۳۳۷ دکتر منوچهر اقبال او را به وزارت کار برگزید که البته دوره کوتاهی را شامل می‌‏شد و در آبان ماه ۱۳۳۸خ در پی ترمیم کابینه خود بار دیگر آموزگار را به وزارت کشاورزی منصوب کرد.

[ویرایش] وزارت

در دوران وزارت کشاورزی به تهیه اولین قانون اصلاحات کشاورزی مأمور شد. دکتر جمشید آموزگار در سال ۱۳۴۲ توسط حسنعلی منصور نخست ‏وزیر، به وزارت بهداری منصوب شد. دولت منصور، دولتی با چهره ‏های جوان متمایل به امریکا بود که با ترور او برچیده شد و آموزگار در دولت جدید به ریاست امیرعباس هویدا در سال ۱۳۴۳ به وزارت بهداری منصوب شد، در دولت بعدی نیز هویدا از وی برای وزارت دارایی استفاده کرد. آموزگار تا سال ۱۳۵۴ در این وزارت فعال بود. در دوران وزارت دارایی، امور مربوط به قیمت‏ گذاری نفت و اوپک برعهده وی نهاده شد و به ‏طور مستقیم با شاه در ارتباط بود. در سال ۱۳۵۲، به همراه دیگر وزرای نفتی جهان در کنفرانس اوپک در وین توسط کارلوس شغال، مزدور جنگی، مارکسیست و بازیگر فیلم‌های سکسی گروگان گرفته شد و سرانجام با وساطت جهان پس از دو روز آزاد شد. او پس از آزادی، جان خود را در راه اعلیحضرت همایونی بی‏ ارزش خواند.

جمشید آموزگار در سال ۱۳۵۲، به عضویت در هیئت امنای دانشگاه تهران منصوب شد و در دی ماه همان سال ریاست اجلاس اوپک در تهران عهده ‏دار شد و هویدا در کابینه جدید خود وزارت کشور را به آموزگار داد.

[ویرایش] نخست‌وزیری

پس از ایجاد حزب رستاخیز توسط شاه، آموزگار به این حزب پیوست و درسال ۱۳۵۵ به دبیرکلی این حزب منصوب شد. پس از پایان رسیدن حکومت سیزده ساله هویدا، شاه آموزگار را در سال ۱۳۵۶ به نخست‏ وزیری برگزید. دوران صدارت وی یک سال بود. برنامه دولت او فضای باز سیاسی، صرفه‏ جویی، مهار کردن بحرانهای اقتصادی اعلام شده بود.

رویدادهایی که در دوران نخست‏ وزیری دکتر جمشید آموزگار روی داد و به جریان سرنگونی حکومت پهلوی سرعت بیشتری بخشید عبارت‌اند از:

• درگذشت مصطفی خمینی و برگزاری مراسم ترحیم و یادبود از سوی گروهی
• چاپ مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه و پیامدهای آن
• ایجاد حکومت نظامی در شهرهایی چون اصفهان
• آتش‏سوزی سینما رکس آبادان

این رخدادها سرانجام منجر به استعفای آموزگار از نخست‏ وزیری در چهارم شهریور و استعفا از دبیرکلی حزب رستاخیز در مهر ۱۳۵۷ شد و او در اوج انقلاب بخاطر بیماری همسر آلمانی خود کشور را به قصد امریکا ترک کرد و از کشته شدن رهایی یافت. وی هم‌اینک در امریکا اقامت دارد. گفتاوردی از دکتر جمشید آموزگار:

[ویرایش] مطالعه بیشتر

• از جمشید آموزگار تعداد ۴۶۱ برگ سند در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران موجود است.
• Iran in the last ۳ centuries. Alireza Avsati. جلد دوم. شابک ۹۶۴-۹۳۴۰۶-۴-۵

مطلب برگرفته از مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، نوشتار از فاطمه معزی