Zenbaketa erromatar

Wikipedia(e)tik

Zenbaketa erromatarra erromatarrek garatu zuten zenbaki-sistema da. Zenbakiak idazteko hainbat letra larri erabiltzen dira. Gaur egun mendeak idazteko erabiltzen ditugu erromatar zenbakiak, eta baita, erloju analogiko askotan ere.

[aldatu] Sinbologia

Hauexek dira erromatarrek zerabilzkiten letrak, zenbakiak adierazteko:

Erromatarra	Hamartarra	Oharra
I	1	Unus
V	5	Quinque. V X-aren goiko erdia da; etruskoan Λ.
X	10	Decem
L	50	Quinquaginta
C	100	Centum-en lehen hizkia.
D	500	Quingenti. D, Digammaren erdia litzateke Φ.
M	1.000	De Mille. Hasiera bateanDigamma letra erabiltzen zuten.

Erromatarrek ez zuten 0 zenbakia ezagutzen, eta horrexegatik ez dago zenbaki hori adieraziko duen hizkirik.

Sinbolo ezarria ez duten zenbakiek, konposatuak sortzen dituzte. Hala nola, bi (2) esateko II edo ii zerabilten. Letra aglomerazio handiegiak ez sortzeko, honako jokoa egiten zuten, lau (4) IIII edo iiii izan beharrean, IV edo iv zerabilten. Balio gutxiagoko ikur bat, balio handiagoko baten aurrean jartzean, honen kenteketa balitz moduan jokatzen da. Hala nola, IX bederatzi (9) da eta XL berrogei (40).

Erromatarra (letra larriz)	Erromatarra (letra xehez)	Esangura
II	ii	bi
III	iii	hiru
IV	iv	lau
VI	vi	sei
VII	vii	zazpi
VIII	viii	zortzi
IX	ix	bederatzi
XXXII	xxxii	hogeita hamabi
XLV	xlv	berrogeita bost

4.000 edo balio handiagoko zenbakiak adierazteko, zenbakiaren gainean marra horizontal bat jartzen da. Horrela, zenbakiak milakoak adierazten dituela esan nahi da.

Erromatarra	Hamartarra	Izendapena
V	5.000	bost mila
X	10.000	hamar mila
L	50.000	berrogeita hamar mila
C	100.000	ehun mila
D	500.000	bostehun mila
M	1.000.000	milioia