Thomas Paine

Wikipedia(e)tik

Thomas Paine (Thetford, Ingalaterra, 1737ko urtarrilaren 29a - New York, 1809ko uztailaren 8a), pentsalari politiko, iraultzaile, ilustratu eta liberal estatubatuarra (britaniarra sortzez) zen, anarkismoaren aintzindaria.

Klase baxukoa jatorriz irakurri, idatzi eta lau eragiketak egitera mugatzen zen heziketa jaso zuen. Autodidaktikoki hezi zen eta iraultzaille iparramerikar garrantzitsuena izatera iritis zen, bere garaiarekiko talka egiten zuten ideiak defendatuz: sexismoaren, esklabutzaren, arrazakeriaren eta monarkiaren aurka agertu zen, azken honen aurka errepublika proposatuz. Garaiko beste ilustratu batzuen antzera, superstizioa, erlijio antolatua eta apaizteria gaitzetsi zituen. Beti ziharduen arazo ekonomikoei aurre egiten, likore eta tabako estraperlariak jazartzen lan egin zuen zerga oficial gisa, horrela bere burua ilustratzeko liburuak erosteko diru pixka bat irabaziz. Bere zoria, ordea, aldatu egin zen Benjamin Franklin, honek Ameriketan negozioa egitera gonbidatu baitzuen aurkezpen gutun bat emanez. 1774an Philadelphiara iritis zen eta Pennsylvania Magazine or American Museum zuzendu zuen. Kolonien ezinegona handitu ahala, Painek “zentzu komun” gisa definitu zituen ideia arrazionalak zabaldu zituen, erret gobernuak ezarririko gehiegizko zergak gaitzetsiz, injustuak eta kontrabandoaren eta ustelkeriaren sustatzaileak zirela argudiatuz. Gainontzeko nazioekin merkatal harremanak izateko debekua Arazo guztiei aurre egiteko bide bacará independentzia zela aldarrikatu zuen 1776an argitaraturiko Common Sense eskuorrian, zeinetatik milioi erdi ale baino gehiago zabaldu ziren.

"Common sense" doktrina, mugarri bat izan zen historian, lehenengo aldiz erabaki politikoak ez baitziren oinarritu historiaren, erlijioaren, nazioaren, orearen…ean oinarrituz, Basic pertsonen esperientzian eta arrazoian. Common sensek Amerikako Independentziaren Aldarrikapenerako bidea erraztu zuen, urte hartako uztailaren 4an ofizialki onartu zelarik. Washingtonen tropak banatzear zeudenan, Amerikar Krisia eskuorria argitaratu zuen, iraultzaileak idartu eta motibatuz, eta Washingtonen aginduz gau hartan eskuorria soldadu guztiei irakurri zitzaien. Guda arrakastaz amaitu ondoren, Paine bere arazo ekonomikoetara itzuli zen, bere eskuorriengatik ez baitzuen inoiz egile eskubiderik eskatu. Europara bidaiatu zuen William Pittek Frantziari gerra deklara ziezaion ekiditeko, britainiarren artean gerrak zerga gehiago baino ekarriko ez zuelako zurrumurrua zabalduz. Frantzian William Godwin idazle eta teoriko arradikala eta honen inguruan zebilen jendeadea ezagutu zituen. Gero Iraultza Frantsesari buruz Edmun Burkek zituen ideiak kritikatu zituen bi ataletan idatzitako bere maisulanean Gizonaren Eskubideak. Lehenengo atala 1791an argitaratu zen eta herrialdetik bota zuten. Frantzian errefuxatu zen, baina Robespierren gobernuak gartzelaratu egin zuen Beldurraren Erregimenaren aurka agertu zelako. Gartzelan Arrazoiaren aroa 1794 izaera antiklerikaleko librepentsakeraren klasikoa idazteari ekin zion, bertan zantarkeria eta krudelkeria gaitzetsiz. Voltaireren antzera, Bibliaren kontraesanak azpimarratu zituen eta hiru urte beranduago NekazalJustizia eskuorria idatzi zuen.

PAINEREN ERAGIN POLITIKOA Max Nettlau, Rudolf Rocker eta George Woodcoock bezalako hainbat politologo eta historialarik Thamas Paineren liberalismo arradikala anarkismoaren aitzindari gisa hartzen dute. J.Brian Philipsek, esate baterako Tom Paineren Iraultza lanean honakoa dio: “Noam Chomskyren aburuz, kapitalismo liberalak nola jarduten zuen ikustean, liberal prekapitalistek eredeu hau gaitzetsi egin zutela eta beraien garapenarekin jarraituz gero, Tom Paine, Thomas Jefferso eta Adam Smith sozialismo libertariora irtsiko ziratekeela. Gizon hauek gauza guztien gainetik askatasuna maiten zuten eta uste izan zuten, estatua murrizatuz (gobernua garai hartan) juztizia sozial oso batera iristea possible izango zeal, gizonen ontasunean sinisten baitzuten. Geroago konturatu ziren hori ez zaela inoiz beteko.”