Gihar ehun
Wikipedia(e)tik
Gihar ehuna giharrak osatzen dituen ehun uzkurkorra da, laburtu eta luzatzeko gaitasuna duena.
Gorputzaren mugimenduak kontrolatzen dituen ehuna da. Euren zelulen ezaugarri nagusia uzkurtzeko gauza izatea da, hau da, nerbio estimuluak hartzen dituztenean etzan egiten dira. Gihar zuntzak luzeak dira eta miofibrila ugari biltzen dituzte. Miofibrila horiek proteina uzkurgarrien mikrofilamentuz osatua daude, aktina eta miosina proteinez. Muskuluak uzkurtzen dira aktinazko filamentu finak miosinazko filamentu lodien gainean higitzen direnean. Gihar zeluletako zelula mintzari sarkolema deritzo eta zitoplasmari sarkoplasma: Hauen nukleoek zatitzeko gaitasuna galdu dute.
Hiru gihar ehun mota bereizten dira:
- Gihar ehun leuna: zelula fusiforme eta uninukleatuz eta ardatz nagusiaren paralelo diren miofibrilaz eratuta dago eta hauek ez dute zeharkako ildaskarik. Uzkurdura berezkoa, geldoa, erritmikoa eta luzea da. Bronkio, zain, arteria, urdail, heste eta umetokian daude gihar horiek eta ugatza, listu guruinak eta gernu maskuria inguratzen dute.
- Gihar ehun ildaskatu edo eskeletikoak: uzkurdura arina, arritmikoa eta nahita egindakoa du. Garun eta bizkarrezurreko nerbio-sistemako nerbioek kontrolatzen dute. Zelula zilindrikoak, oso luzeak eta multinukleatuak dira, eta zeharkako ildaskak dituzten sortatan biltzen dira. Sorta horiek zerrenda ilunak (anisotropoak edo A) edota zerrenda argiak (isotropoak edo B) dituzte, zelula bakoitzaren miofibriletako ildasken adikzioaren arabera.
- Gihar ehun kardikoak edo miokardioak: uzkurdura azkarra, erritmikoa eta borondatezkoa ez dena dauka. Ornodunetan, zelulek zeharkako ildaskak dituzte eta luzeak eta abar ugariagoak dira. Miokardioetan zeharko edo ildaska ilunak ikusten dira bi zelulen arteko loturan. Bihotzean eta zirkulazio-aparatuan aurki dezakegu eta miokardioak bihotzeko paretetan.
